Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã trình Chính phủ đề nghị xây dựng Luật Hợp tác xã (sửa đổi) nhằm tạo hành lang pháp lý thông thoáng, loại bỏ các quy định rào cản hợp tác xã tham gia thị trường, phát triển thành viên, phát triển kinh tế.

Chính phủ yêu cầu Bộ Kế hoạch và Đầu tư rà soát toàn diện, nhận diện căn nguyên cốt lõi của các tồn tại, hạn chế phát triển của khu vực kinh tế tập thể và HTX

Luật HTX năm 2012 đã nảy sinh một số tồn tại, bất cập sau 10 năm triển khai thực hiện

Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho biết Luật Hợp tác xã năm 2012 được Quốc hội thông qua ngày 20/11/2012, chính thức có hiệu lực từ ngày 1/7/2013 đã làm rõ thêm bản chất của tổ chức hợp tác xã (HTX) là “phục vụ thành viên”, tăng cường hợp tác nội bộ và tham gia thị trường để phát triển kinh tế - xã hội ở nước ta. Việc thực hiện Luật Hợp tác xã năm 2012 đã bước đầu làm thay đổi nhận thức trong hệ thống chính trị, các tầng lớp nhân dân về vai trò quan trọng của phát triển kinh tế tập thể (KTTT), HTX trong các thành phần kinh tế của nền kinh tế quốc dân.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đã đạt được, thực tiễn sau gần 10 năm triển khai thực hiện Luật HTX năm 2012 đã nảy sinh một số tồn tại, bất cập cần sửa đổi, bổ sung.

Theo báo cáo tổng kết, mặc dù số lượng HTX cả nước trong thời gian qua có tăng đáng kể từ 19.357 HTX (năm 2013) đến 26.642 HTX (30/6/2021). Tuy nhiên, số lượng thành viên HTX cả nước giảm từ 8 triệu thành viên (năm 2013) xuống 5,7 triệu thành viên (năm 2021), chiếm khoảng 5,8% dân số cả nước; bình quân 413 thành viên/HTX (năm 2013) giảm xuống 213 thành viên/HTX (năm 2021). Lao động thường xuyên trong HTX cũng ngày một giảm qua các năm từ 1.189.652 người (năm 2013) xuống 807.888 người (tính đến ngày 30/6/2021).

Điều này phản ánh thực trạng phát triển HTX ở nước ta đang chưa đúng hướng, chưa tương xứng với tiềm năng và vị trí trong nền kinh tế của đất nước, bản thân các HTX chưa quan tâm đến phát triển thành viên.

Do vậy, việc xây dựng dự án Luật HTX (sửa đổi) là cần thiết nhằm mục tiêu tạo hành lang pháp lý thông thoáng, loại bỏ các quy định rào cản HTX tham gia thị trường, phát triển thành viên, phát triển kinh tế nhưng vẫn bảo đảm và phát huy đặc trưng, nguyên tắc cơ bản của HTX.

Định hướng của Chính phủ trong xây dựng Luật Hợp tác xã (sửa đổi)

Tại Nghị quyết số 22/NQ-CP ngày 28/2/2022 phiên họp chuyên đề về xây dựng pháp luật tháng 2/2022, Chính phủ nêu rõ, phát triển kinh tế tập thể và HTX là chủ trương lớn của Đảng, việc hoàn thiện thể chế về kinh tế tập thể và hợp tác xã là nhiệm vụ hết sức quan trọng. Chính phủ thống nhất thông qua các chính sách và Đề nghị xây dựng Dự án Luật.

Bộ Kế hoạch và Đầu tư bám sát, thể chế hóa các chủ trương, chính sách của Đảng, các Nghị quyết của Quốc hội, Chính phủ về kinh tế tập thể, kinh tế hợp tác, đánh giá toàn diện không gian chính sách, sự phát triển cùng với các thành phần kinh tế, loại hình tổ chức kinh tế khác, đặt trong bối cảnh phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa trong giai đoạn hiện nay; kế thừa và phát triển các mô hình tổ chức kinh tế tập thể nhất là các hợp tác xã kiểu mới thành công, tiếp thu các mô hình HTX, kinh tế hợp tác thành công trên thế giới.

Chính phủ yêu cầu Bộ Kế hoạch và Đầu tư tiếp thu ý kiến Thành viên Chính phủ, rà soát toàn diện, nhận diện căn nguyên cốt lõi của các tồn tại, hạn chế phát triển của khu vực kinh tế này đã được chỉ ra trong báo cáo tổng kết Nghị quyết 13-NQ-TW về kinh tế tập thể và Tổng kết 10 năm thi hành Luật Hợp tác xã năm 2012, phối hợp với các Bộ, cơ quan liên quan xây dựng dự án Luật cụ thể hóa các nhóm chính sách theo hướng:

- Cụ thể hóa các chính sách phát triển kinh tế tập thể, nòng cốt là HTX, hoàn thiện các quy định về bản chất HTX, phát triển thành viên HTX bảo đảm chính sách thể hiện đúng bản chất của HTX về cả lợi ích kinh tế của thành viên, mối quan hệ hợp tác, liên kết, tự nguyện, trách nhiệm xã hội, đóng góp cho phát triển kinh tế xã hội phù hợp với tình hình, xu thế phát triển kinh tế, xã hội trong tình hình mới, tạo dư địa, động lực cho kinh tế tập thể, HTX phát triển, huy động các nguồn lực cho kinh tế tập thể.

- Hoàn thiện các quy định về loại hình Tổ chức kinh tế hợp tác, Tổ chức đại diện; nghiên cứu, khảo sát các mô hình kinh tế hợp tác ở các vùng miền trên cả nước, tham khảo kinh nghiệm các nước về tính đa dạng của các mô hình kinh tế hợp tác, cụ thể hóa chính sách, quy định rõ vị trí, vai trò của các tổ chức kinh tế tập thể phù hợp với thực tiễn Việt Nam và xu hướng phát triển chung trên thế giới.

- Hoàn thiện quy định nâng cao hiệu quả, chất lượng chính sách hỗ trợ của Nhà nước, quản lý nhà nước đối với kinh tế tập thể, có chính sách hỗ trợ, thu hút nguồn lực, ứng dụng công nghệ, tiếp cận kinh tế tuần hoàn, kinh tế xanh, chuyển đổi số, mở rộng thị trường cho kinh tế tập thể phát triển phù hợp, bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ của hệ thống pháp luật.

Bộ Kế hoạch và Đầu tư phối hợp với Bộ Tư pháp, Văn phòng Chính phủ tiếp thu, hoàn thiện hồ sơ Đề nghị xây dựng Dự án Luật theo quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, gửi Bộ Tư pháp để tổng hợp bổ sung dự án Luật vào Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2022, trình Quốc hội cho ý kiến tại Kỳ họp thứ 4, tháng 10 năm 2022./.