“Xăng RON 95 chưa phổ biến nên để doanh nghiệp tự quyết định giá”

Từ đầu năm 2018 đến nay, Liên Bộ Công Thương - Tài chính đã 2 lần điều chỉnh giá cơ sở xăng dầu. Tại kỳ điều chỉnh ngày 04/01, giá xăng E5 RON 92 không được điều chỉnh so với kỳ điều hành trước; giá xăng RON 95 dù chưa được công bố giá cơ sở, nhưng các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu đầu mối vẫn “âm thầm” tăng giá mặt hàng này thêm 810 đồng/lít.

Trước đó, tại kỳ điều hành giá xăng dầu ngày 4/1/2018, Bộ Công Thương đã không công bố giá xăng RON 95, trong khi mặt hàng này đã tăng giá 760 đồng/lít; lên mức 20.690 đồng/lít.

Đáng chú ý, trong khi xăng RON 95 tăng giá thì giá xăng E5 lại đứng yên. Do đó, nhiều người tiêu dùng đã không đồng tình với cách quản lý này. Có ý kiến cho rằng, cách làm của Bộ có thể xem như gián tiếp "ép buộc" người dân phải mua xăng E5.

Tại văn bản do Thứ trưởng Bộ Công thương Đỗ Thắng Hải ký ngày 09/01 gửi Phó thủ tướng Vương Đình Huệ, Trưởng ban chỉ đạo điều hành giá cho biết, xăng RON 95 không phải loại xăng tiêu dùng phổ biến phải công bố giá. Ý kiến này cũng không nhận được sự đồng tình của người tiêu dùng bởi thực tế, lượng tiêu thụ xăng RON 95 trước thời điểm 1/1/2018 (thời điểm ngừng hoàn toàn bán xăng RON 92), lớn hơn cả xăng E5 (loại hàng hóa mà Bộ Công Thương đánh giá là phổ biến trên thị trường).

Ngay sau đó, chiều tối ngày 11/01, Phó thủ tướng Vương Đình Huệ, Trưởng Ban chỉ đạo điều hành giá, đã chủ trì cuộc họp với liên Bộ Công Thương - Tài chính, cho ý kiến về việc quản lý, điều hành giá các mặt hàng xăng dầu thời gian tới.

Trên cơ sở đề nghị của Bộ Công Thương tại văn bản (số 199/BCT-TTTN) ngày 09/01 về việc công bố giá cơ sở xăng dầu và ý kiến của Cục Quản lý giá (Bộ Tài chính), Phó Thủ tướng đề nghị việc công bố giá cơ sở các mặt hàng xăng dầu sẽ thực hiện theo đúng quy định của Nghị định 83 về kinh doanh xăng dầu và các hướng dẫn liên quan.

Bộ Công Thương sẽ chủ trì, phối hợp với Bộ Tài chính và các cơ quan liên quan tiếp tục theo dõi tình hình tiêu thụ xăng E5 RON 92, RON 95, tiêu chuẩn khí thải Euro 3, Euro 4,... trong quý I, để công bố giá cơ sở phù hợp.

Việc không công bố giá xăng RON 95 của liên Bộ Tài chính - Công Thương đã vấp phải sự không đồng tình của người tiêu dùng

Tuy nhiên, trong kỳ điều chỉnh tiếp theo (ngày 20/01), liên Bộ Công Thương - Tài chính điều chỉnh giá xăng E5 RON 92 tăng 429 đồng/lít, giá dầu diesel tăng 430 đồng/lít, giá dầu hỏa tăng 448 đồng/lít...

Dù liên Bộ vẫn chưa công bố giá cơ sở đối với xăng RON 95, nhưng tại các cửa hàng của Petrolimex, giá xăng RON 95 được doanh nghiệp điều chỉnh tăng 290 đồng/lít, lên mức 20.990 đồng/lít.

Như vậy, sau 2 kỳ điều chỉnh đầu năm 2018, đã có sự chênh lệch lớn giữa giá xăng E5RON92 và xăng RON 95, trong khi xăng RON 95 vẫn chưa được công bố giá cơ sở gây nhiều ý kiến trái chiều của dư luận xã hội.

Theo lý giải của liên Bộ, xăng dầu có rất nhiều sản phẩm, nhiều mặt hàng cho nên chỉ căn cứ vào những mặt hàng chủ chốt như xăng E5 RON 92, các mặt hàng dầu... mặt hàng xăng RON 95 là chưa phổ biến và liên Bộ sẽ xem xét việc công bố giá cơ sở cho mặt hàng này.

Làm rõ vấn đề này, dẫn lời ông Nguyễn Anh Tuấn, Cục trưởng Cục Quản lý Giá, thành viên Tổ giám sát điều hành giá Liên Bộ Công Thương - Tài chính trên Báo điện tử Dân trí cho biết, hiện nay, giá xăng dầu trong nước đang được điều hành theo quy định tại Nghị định số 83 và các văn bản hướng dẫn thi hành với nguyên tắc cơ bản “Giá bán xăng dầu được thực hiện theo cơ chế thị trường có sự quản lý của Nhà nước”.

Theo đó, cơ quan nhà nước công bố giá cơ sở làm căn cứ điều hành giá xăng dầu trong nước; kết hợp với hướng dẫn trích, chi sử dụng Quỹ BOG nhằm góp phần ổn định giá.

Ông Tuấn thông tin, căn cứ theo quy định hiện hành, Liên Bộ Công Thương - Tài chính công bố giá cơ sở mặt hàng nhiên liệu phổ biến để làm căn cứ điều chỉnh giá xăng dầu trong nước.

Ông Tuấn khẳng định, từ năm 2018 là thời điểm thực hiện mục tiêu chuyển giao và thay thế nhiên liệu sinh học đối với nhiên liệu truyền thống (thay thế xăng RON92 bằng E5 RON92), Liên Bộ Công Thương - Tài chính đã tính toán và công bố giá cơ sở đối với xăng E5 RON92; đồng thời giám sát việc điều chỉnh giá xăng RON 95 của các doanh nghiệp đầu mối.

Qua hai kỳ điều hành đầu tiên của năm 2018, chênh lệch giữa giá xăng RON 95 và E5 RON 92 dao động trong khoảng từ 1.710 đ/lít đến 1.850 đồng/lít. Ông Tuấn nói nguyên nhân chủ yếu do giá xăng E5 RON 92 đang được chi sử dụng Quỹ BOG ở mức 857 đ/lít (kể từ 04/1/2018 đến nay); trong khi giá xăng RON 95 điều hành theo thị trường, không sử dụng Quỹ BOG và điều chỉnh tăng giá theo giá thế giới.

Đồng thời, qua theo dõi giá xăng dầu nửa đầu tháng 01/2018 cho thấy, giá xăng RON 95 (mức III đến V) của một số nước trong khu vực có cao hơn giá xăng RON 95 của Việt Nam khoảng từ 3.000 - 5.000 đ/lít, như Thái Lan, Ấn Độ, Campuchia, Philippines.

Ông Tuấn cũng cho biết, qua thống kê nhanh, hiện sản lượng tiêu thụ xăng E5 RON92 chiếm khoảng 60% trong tổng sản lượng xăng tiêu thụ, góp phần tạo môi trường xanh sạch và tạo đầu ra ổn định cho nông sản.

Hiện Liên Bộ vẫn tiếp tục theo dõi tình hình tiêu thụ, diễn biến cung cầu về xăng RON 95 theo các tiêu chuẩn khí thải, xăng E5 RON 92 trên thị trường để công bố giá cơ sở phù hợp với tình hình kinh doanh mặt hàng xăng dầu trong nước.

Chuyên gia kinh tế nói gì?

Nhận định về việc điều hành giá xăng dầu qua 2 kỳ điều chỉnh vừa qua, chuyên gia kinh tế, trả lời phóng viên Tạp chí Kinh tế và Dự báo, PGS, TS. Ngô Trí Long cho rằng, các cơ quan chức năng cũng như Tập đoàn Xăng dầu chỉ công bố giá cơ sở của giá xăng E5 RON 92, không công bố giá cơ sở xăng RON 95 là việc làm phiến diện.

Trong khi thị trường xăng dầu hiện nay chưa có thị trường cạnh tranh thực sự, vẫn còn có những doanh nghiệp giữ vị trí chiếm lĩnh thị trường ví dụ như Petrolimex, PVoil và SaigonPetro chiếm thị phần trên 70%, cho nên nhà nước vẫn phải định giá.

Hơn nữa, xăng dầu là mặt hàng trong diện bình ổn nên đòi hỏi phải được công bố giá cơ sở, đây là đòi hỏi chính đáng của người tiêu dùng để xem xét giá bán và giá cơ sở đã hợp lý hay chưa, có bảo vệ lợi ích của người tiêu dùng hay không.

“Thời điểm này liên Bộ cần phải công bố giá cơ sở mặt hàng xăng RON 95, vì hiện tại trên thị trường chỉ còn xăng E5 RON 92 và RON 95, xăng RON 95 chiếm thị phần không phải ít (khoảng 30%), đây cũng là mặt hàng trong diện bình ổn giá và nằm trong diện Nhà nước định giá nên bất kì thời điểm nào cũng phải công bố để bảo vệ người tiêu dùng, để người tiêu dùng giám sát”, ông Long cho biết.

Cũng theo chuyên gia kinh tế Ngô Trí Long, hiện nay trên thị trường đã chuyển toàn bộ xăng khoáng RON92 sang xăng E5RON92. Tuy Ethanol chỉ chiếm tỷ trọng 5% trong cơ cấu giá xăng E5 RON 92 nhưng giá nguyên liệu pha trộn này cũng ảnh hưởng rất lớn đến giá thành xăng E5 RON 92.

Hàng năm, Việt Nam tiêu thụ khoảng 7 - 8 triệu tấn xăng E5 RON 92 nên lượng cung cấp Ethanol cũng không phải nhỏ. Chính vì thế, khi nhu cầu Ethanol đang rất lớn, ông Long lo ngại doanh nghiệp cung cấp Ethanol ở trong cảnh “một mình một chợ” sẽ nảy sinh hiện tượng “một mình một giá”. Đây là biểu hiện sự độc quyền, nếu nhà nước không có sự kiểm soát tốt chắc chắn giá Ethanol sẽ tăng, kéo theo giá xăng E5 tăng lên.

Cùng với đó, với chủ trương khuyến khích sử dụng các loại nhiên liệu bảo vệ môi trường mà không khuyến khích về giá, để cho những đơn vị độc quyền cung cấp nguyên liệu đầu vào là Ethanol, E100 với giá như vậy chắc chắn sẽ không bảo vệ người tiêu dùng và không khuyến khích tiêu dùng.

“Các tập đoàn kinh doanh xăng dầu vẫn nói Ethanol chỉ chiếm 5% là không đáng bao nhiêu, nhưng 5% của hàng triệu tấn lại là số lượng rất lớn. Cần phải kiểm soát giá mặt hàng này, đồng thời phải có cơ chế phù hợp để tránh việc doanh nghiệp có cơ hội tăng giá nguyên liệu đầu vào, ảnh hưởng đến lợi ích của người tiêu dùng”, PGS, TS. Ngô Trí Long nêu rõ.

Trong khi đó, trên Báo điện tử VnExpress, TS. Lê Đăng Doanh, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương, cũng đồng tình với việc phải công bố giá cơ sở công bằng tất cả các loại xăng. Nếu không, theo ông Doanh, có thể bỏ việc điều hành giá.

Ông Doanh nhấn mạnh trước đây xăng RON 95 được coi là không phổ biến, nhưng nay đang được sử dụng rộng rãi. Quản lý nhà nước, ở đây tổ điều hành giá cần linh hoạt, nắm bắt để công bố đáp ứng nhu cầu người tiêu dùng. Qua đó thể hiện tinh thần Chính phủ hành động, cải cách, lắng nghe hơi thở cuộc sống để điều chỉnh cho phù hợp.

Bên cạnh đó, dẫn lời ông Nguyễn Tiến Thỏa, Phó Chủ tịch Hội thẩm định giá trên Thời báo tài chính cũng cho rằng, cần phải công bố giá cơ sở để có điều kiện quản lý và người tiêu dùng giám sát.

Ông Nguyễn Tiến Thỏa cho biết, nếu nói quyền quyết định giá xăng dầu thì xăng dầu loại nào cũng do doanh nghiệp quyết định, trên cơ sở tuân thủ nguyên tắc, phương pháp, quy trình công thức tính giá do Nhà nước đề ra, chứ không phải chỉ riêng xăng RON 95 do doanh nghiệp quyết định giá.

“Nếu nhìn lại giai đoạn trước một chút thì liên Bộ chỉ công bố giá cơ sở xăng RON 92 vì lúc đó quan niệm đó là xăng thông dụng, chuyên dùng, phổ biến. Khi định giá, doanh nghiệp phải căn cứ vào chỉ số Octan giữa RON 92 và RON 95 để định giá trong khung khoảng độ 3%, nghĩa là RON 95 cao hơn RON 92 khoảng 3%. Do đó không cần công bố giá cơ sở của RON 95 mà chỉ cần công bố RON 92 là đủ, với ràng buộc doanh nghiệp không được vượt quá mức giá đó”, ông Nguyễn Tiến Thỏa nói.

Tuy nhiên, theo ông Thỏa, từ 1/1/2018 chúng ta không sử dụng xăng RON 92, thay thế bằng xăng sinh học E5 thì phải công bố giá cơ sở để có điều kiện quản lý và người tiêu dùng giám sát.

Việc tăng giá xăng RON 95 ông Nguyễn Tiến Thỏa cho rằng, đó cũng là một cách để duy trì khoảng cách giữa xăng khoáng và xăng sinh học chênh ở mức hợp lý. Tuy nhiên cũng cần có giới hạn để kiểm soát được, ví dụ trên giá cơ sở có thể cộng thêm tỷ lệ nào đó để khuyến khích dùng xăng sinh học, “chứ không phải cứ nói thế mà không có định lượng, sẽ tạo sự không bình đẳng giữa người dùng xăng khoáng và xăng sinh học”./.

Tham khảo từ các nguồn:

https://vov.vn/kinh-te/nguy-co-doc-quyen-nguon-ethanol-se-day-gia-xang-e5-722392.vov

https://news.zing.vn/pho-thu-tuong-yeu-cau-theo-doi-viec-tieu-thu-cong-bo-gia-xang-ron-95-post811114.html

http://thoibaotaichinhvietnam.vn/pages/kinh-doanh/2018-01-10/can-cong-bo-gia-co-so-xang-ron-95-52497.aspx

https://kinhdoanh.vnexpress.net/tin-tuc/hang-hoa/vi-sao-co-quan-quan-ly-khong-dieu-hanh-gia-co-so-xang-ron-95-3695077.html