Nhận định nêu trên được hầu hết các chuyên gia đưa ra tại Diễn đàn Xúc tiến xuất khẩu Việt Nam 2016 với chủ đề “Nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam, khai thác cơ hội từ các Hiệp định thương mại tự do nhằm mục tiêu phát triển thị trường xuất khẩu” do Cục Xúc tiến Thương mại (Bộ Công Thương) tổ chức vào ngày 14/04/2016.

Toàn cảnh Diễn đàn Xúc tiến xuất khẩu Việt Nam 2016

Theo Thứ trưởng Bộ Công Thương Đỗ Thắng Hải, tự do hóa thương mại là một động lực chính của thương mại quốc tế trong nhiều thập niên qua, đặc biệt là ở các nước châu Á và Việt Nam là quốc gia tương đối thành công trong việc tham gia vào quá trình này.

Tính từ thời điểm Việt Nam gia nhập WTO (2007) đến nay, tổng kim ngạch thương mại của Việt Nam đã tăng lên 2,94 lần từ mức 111,3 tỷ USD (năm 2007) lên mức 327,8 tỷ (năm 2015); trong đó, nhập khẩu tăng 2,6 lần và xuất khẩu tăng 3,3 lần, tương ứng với kim ngạch 165,7 và 162,4 tỷ USD vào năm 2015.

Những thành quả này cho thấy doanh nghiệp Việt Nam đã tận dụng khá tốt các cơ hội từ hội nhập và tự do hóa thương mại để xuất khẩu hàng hóa ra thị trường thế giới.

Bên cạnh những thuận lợi, TS. Võ Trí Thành, nguyên Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương cũng chỉ ra rằng, các ngành sản xuất của Việt Nam còn nhiều tồn tại, yếu kém. Theo đó, các doanh nghiệp có quy mô còn nhỏ, phân tán, công nghệ sản xuất lạc hậu, năng lực quản lý, kinh doanh còn nhiều hạn chế, thiếu năng lực cạnh tranh với các đối thủ quốc tế, chưa tạo dựng được nhiều giá trị gia tăng cho sản phẩm xuất khẩu.

Ngoài một số doanh nghiệp tiên phong, các doanh nghiệp chưa thực sự chủ động nắm bắt, tìm hiểu, nghiên cứu thị trường thế giới, chưa mạnh đầu tư cho hoạt động xúc tiến xuất khẩu, khai phá thị trường.

Cùng với đó, cạnh tranh trong nước sẽ diễn ra gay gắt hơn do nguồn hàng nhập khẩu, với giá cả và chất lượng cạnh tranh hơn từ các nước vào Việt Nam gia tăng nhờ được gỡ bỏ mức thuế trung bình trên 10% hiện nay.

Ngoài ra, rào cản chính mà doanh nghiệp xuất khẩu phải vượt qua để đạt được thành công trong xuất khẩu đó là: việc phải đáp ứng các yêu cầu khắc nghiệt về chất lượng, tiêu chuẩn kỹ thuật, tỷ lệ nội địa hóa nguyên phụ liệu để đảm bảo điều kiện thụ hưởng thuế suất ưu đãi…

"Tuy vậy, chúng ta cũng cần có một cách nhìn lạc quan, đó là thị trường thế giới rất rộng lớn, có đủ chỗ cho mọi doanh nghiệp có tầm nhìn, quyết tâm hội nhập, có đủ ý chí, bản lĩnh để thay đổi mình, phù hợp với môi trường mới, luật chơi mới. Để tồn tại, phát triển, các doanh nghiệp Việt Nam cần có sự chuyển biến về tư duy, chủ động thích ứng, nâng cao năng lực sản xuất kinh doanh, và đặc biệt cần tập trung, nỗ lực cải thiện chất lượng sản phẩm, phù hợp với thị hiếu và tiêu chuẩn của thị trường xuất khẩu”, TS. Võ Trí Thành nói.

Bên cạnh đó, Thứ trưởng Đỗ Thắng Hải cũng phân tích cụ thể những tác động của hội nhập cũng sẽ khác nhau ở các ngành khác nhau.

Theo đó, các ngành có lợi thế so sánh, như: hàng nội thất, túi xách, da giày, may mặc, một số mặt hàng nông nghiệp... sẽ được hưởng lợi nhiều hơn trong khi những ngành kém lợi thế sẽ chịu thua thiệt ở nhiều mức độ khác nhau.

Đứng ở vị trí là đối tác hỗ trợ cho các doanh nghiệp, bà Trần Thị Thơm, Phó Giám đốc Trung tâm Tài trợ Thương mại VietinBank đã thông tin đến các đại biểu, doanh nghiệp về các sản phẩm, dịch vụ của VietinBank phục vụ cho doanh nghiệp xuất - nhập khẩu, như: L/C, bảo lãnh, supply chain finance, trade card, bao thanh toán, UPAS LC, GSM102, ECA…

Bà Thơm đặc biệt nhấn mạnh về các giải pháp của VietinBank trong việc hỗ trợ doanh nghiệp kiểm soát rủi ro từ phía đối tác nước ngoài, rủi ro thị trường, cấm vận, rửa tiền…

Tại Diễn đàn, các chuyên gia cũng đã phân tích, đánh giá về lợi ích kỳ vọng và dự báo khó khăn từ các cam kết về thuế trong các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới; trao đổi về định hướng chính sách hỗ trợ xúc tiến xuất khẩu nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh cho doanh nghiệp, giúp doanh nghiệp tận dụng tối đa lợi thế và chủ động trước khó khăn, thách thức.

Đồng thời, Diễn đàn cũng kết nối các tập đoàn phân phối đa quốc gia, tổ chức xúc tiến thương mại nước ngoài với doanh nghiệp, hiệp hội, ngành hàng của Việt Nam; chia sẻ kinh nghiệm phát triển thị trường quốc tế; kiến nghị biện pháp hỗ trợ doanh nghiệp xúc tiến xuất khẩu tận dụng có hiệu quả cơ hội từ các FTAs…/.