Cụ thể, thông tin từ Bộ Giáo dục và Đào tạo cho biết, thực hiện quy định tại Điều 34 của Luật Giáo dục Đại học: “Cơ sở giáo dục đại học tự chủ quyết định phương thức tuyển sinh và chịu trách nhiệm về công tác tuyển sinh”, Quy chế tuyển sinh đã quy định: các trường được “Sử dụng kết quả của 3 bài thi/môn thi, trong đó có ít nhất một trong hai bài thi Toán, Ngữ văn để xét tuyển. Các bài thi/môn thi đưa vào tổ hợp để xét tuyển phải gắn với yêu cầu của ngành đào tạo; không sử dụng nhiều hơn 4 tổ hợp bài thi/môn thi để xét tuyển cho một ngành”.

Như vậy, theo quy định, các trường đại học được đảm bảo quyền tự chủ tuyển sinh, nhưng phải có trách nhiệm giải trình về một số nội dung, như: Các trường đại học phải giải trình được tính liên quan, tính hợp lý, tính cần thiết của tổ hợp môn thi đối với ngành đào tạo tuyển sinh. Cụ thể là giải trình việc đảm bảo các bài thi/môn thi đưa vào tổ hợp để xét tuyển phải gắn với yêu cầu của ngành đào tạo và giải trình rõ quy trình, cơ sở xác định tổ hợp tuyển sinh.

Theo đó, để đảm bảo chất lượng chuyên môn, ít nhất phải có một hoặc hai môn thi trong tổ hợp được coi như là môn kiến thức nền tảng, môn tiên quyết để đủ điều kiện học chương trình đào tạo. Quy trình xác định tổ hợp cho các ngành học sẽ do hội đồng khoa học đào tạo hoặc hội đồng tuyển sinh của trường tham mưu.

Tuy nhiên, thực tế cho thấy, thời gian qua đã xuất hiện một vài trường đưa ra các tổ hợp tuyển sinh không phù hợp với ngành đào tạo (chẳng hạn tổ hợp Văn – Sử - Địa thi chuyên ngành Kế toán; ngành Kiến trúc thi tổ hợp Toán – Văn – Anh...). Trước thực trạng này, Bộ Giáo dục và Đào tạo khẳng định, Bộ sẽ theo dõi sát sao tình hình. Nếu thấy những tổ hợp quá bất thường, Bộ sẽ trao đổi, yêu cầu nhà trường giải trình những nội dung trên. Nếu các trường không thể cung cấp căn cứ thuyết phục, Bộ Giáo dục và Đào tạo sẽ lựa chọn những trường có dấu hiệu tiêu cực này để kiểm tra, thanh tra về các điều kiện đảm bảo chất lượng, việc thực hiện các quy định về tuyển sinh, đào tạo, việc đảm bảo chuẩn đầu ra và việc làm của sinh viên sau tốt nghiệp... Những trường chất lượng thấp sẽ bị cảnh báo; nếu có vi phạm sẽ bị xử lý nghiêm theo quy định, thậm chí đến dừng tuyển sinh và công khai cho xã hội biết để phòng ngừa chung.

Thực tế, quy chế tuyển sinh trao cho các trường quyền tự chủ xác định ngưỡng đảm bảo chất lượng đầu vào (trừ các ngành đào tạo giáo viên). Tuy nhiên, Điều 11 trong quy chế Tuyển sinh 2018 cũng quy định: tự chủ gắn với trách nhiệm giải trình. Vì thế, để đảm bảo chất lượng nguồn tuyển, sau khi có điểm thi, các trường phải công bố công khai điểm sàn nhận xét tuyển trước khi thí sinh thay đổi nguyện vọng và phải nhập lên cơ sở dữ liệu thi tuyển sinh để quản lý.

Trên cơ sở đó, Bộ Giáo dục và Đào tạo, các phương tiện truyền thông sẽ giám sát, lập danh sách điểm sàn của các trường (như một cách đơn giản xếp hạng chính sách chất lượng đầu vào của trường) để công khai, minh bạch thông tin cho thí sinh có sự lựa chọn phù hợp và để các trường phải giữ uy tín, xây dựng “thương hiệu” cho trường. Bộ Giáo dục và Đào tạo cho biết thêm, trong nội dung tập huấn thi tuyển sinh sắp tới, Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng sẽ trao đổi trực tiếp với các trường để làm rõ và hạn chế tình trạng tuyển sinh “vơ bèo vạt tép”.

Các trường đại học dùng tổ hợp môn bất thường để xét tuyển sẽ "mất nhiều hơn được"

Nhận định về việc các trường tuyển sinh các tổ hợp môn thi không liên quan, Bà Nguyễn Thị Kim Phụng, Vụ trưởng Vụ Giáo dục đại học cho rằng, các trường sẽ bị bất lợi nhiều hơn, sẽ “mất nhiều hơn được”.

Thứ nhất, trước hết là dư luận xã hội nghi ngờ chính sách chất lượng của trường và khối trường đang đào tạo cùng ngành sẽ đánh giá thấp những trường như thế;

Thứ hai, thí sinh tốt sẽ không chọn trường này, dẫn đến trường chỉ chọn được những thí sinh kém, không có tinh thần thực học thực nghiệp, học chỉ để kiếm bằng...;

Thứ ba, nếu có thí sinh chưa suy nghĩ chín chắn vào trường không phải bằng kiến thức nền tảng vững chắc thì cũng khó tiếp thu kiến thức, không hứng thú trong khi học và sau này, nếu có tốt nghiệp cũng khó xin việc làm, có xin được việc làm thì cũng khó trở thành công việc yêu thích, đam mê, để cống hiến và phát triển... Nhiều thí sinh bỏ học giữa chương trình thường rơi vào những trường hợp này, chấp nhận mất học phí, thời gian, công sức...

Và quan trọng hơn là chất lượng đào tạo và uy tín của nhà trường sẽ bị giảm sút, người sử dụng lao động sẽ nghi ngờ chất lượng đào tạo của trường, không muốn nhận sinh viên của trường. Và như vậy, trường lại tiếp tục không thu hút được sinh viên giỏi, giảng viên giỏi... Nếu điều đó cứ tiếp diễn, thì đó sẽ là quá trình “tự sát” vì trong điều kiện thông tin minh bạch như hiện nay, khó có thể ”vàng thau lẫn lộn”, bà Phụng khẳng định.

Trước đó, báo chí phản ánh có một số trường, như: Trường đại học Nông Lâm (Đại học Huế), nếu năm 2017 ngành Ngành Khuyến nông tuyển sinh hai tổ hợp: Toán, Vật lý, Hóa học và tổ hợp: Toán, Sinh học, Hóa học, thì năm 2018, trường vừa thông báo ngành Khuyến nông sẽ tuyển sinh bằng bốn tổ hợp: Toán, Sinh học, Hóa học; tổ hợp: Toán, Ngữ văn, Địa lý; tổ hợp: Ngữ văn, Lịch sử, Địa lý; tổ hợp: Ngữ văn, Địa lý, Tiếng Anh.

Tương tự Trường đại học Hùng Vương TP. Hồ Chí Minh cũng sử dụng tổ hợp: Ngữ văn, Toán, Giáo dục công dân để xét tuyển các ngành: Công nghệ thông tin, Kế toán...

Điều này cho thấy, nếu như những năm trước, ngành học tuyển sinh với các môn thuộc khoa học tự nhiên, thì năm nay, trường mở rộng tuyển sinh bằng các tổ hợp môn khoa học xã hội.

Thực tế, đây là có thể là cơ hội xét tuyển vào các trường đại học ngày càng mở rộng cho thí sinh, mặt khác cho thấy dấu hiệu các trường này đang làm mọi cách để “vơ vét” thí sinh cho đủ chỉ tiêu, bất chấp quy định các bài thi, môn thi để xét tuyển phải gắn với yêu cầu của ngành đào tạo. Tuy nhiên, điều này sẽ gây ảnh hưởng đến chất lượng đào tạo và chịu thiệt hại nặng nề nhất vẫn sẽ là người học./.