Trong Dự thảo Đề án “Nâng cao năng lực đội ngũ giảng viên, cán bộ quản lý các cơ sở giáo dục đại học và các trường cao đẳng sư phạm đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo giai đoạn 2018-2025, tầm nhìn 2030” dự chi 12.000 tỷ đồng đào tạo thêm 9.000 tiến sỹ. Sau khi công bố, vấn đề này ngay lập tức nhận được sự quan tâm của dư luận khi Đề án 911 đào tạo 20.000 tiến sỹ trước đó được cho là không đạt mục tiêu.

Theo ông Nhạ, sẽ không đào tạo tràn lan tiến sỹ

Thông tin về vấn đề này với báo chí, bên hành lang Quốc hội sáng 16/11, Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ cho biết, đây không phải đề án mới, mà là thay đổi và nâng cao chất lượng của Đề án 911 trước đây. Theo ông Nhạ, tỷ lệ học vị tiến sỹ ở nước ta hiện nay chỉ khoảng 21%, quá thấp. Trong khi theo đề án 911 phải đạt 35%. Nếu đề án được duyệt, chúng ta có 9.000 tiến sỹ thì cũng mới đáp ứng được 30%.

Đây là đề án chỉnh sửa từ đề án 911, trong đó tập trung rất sâu vào việc thu hút các tiến sỹ đã đào tạo ở nước ngoài về làm việc. Đồng thời, tạo cơ chế, chính sách làm sao để cho các tiến sỹ làm việc tốt, đặc biệt là với các tiến sỹ kiêm nhiệm. Việc đào tạo tiến sỹ cũng không phải đào tạo tràn lan. Không tập trung vào số lượng mà tập trung vào chất lượng để đáp ứng được yêu cầu đào tạo.

Ông Nhạ nhấn mạnh, điểm nhấn trong đề án đào tạo, thu hút 9.000 tiến sỹ trọng tâm chú trọng vào việc thu hút các tiến sỹ, nhà khoa học đang học tập, làm việc ở nước ngoài, ở ngoài cơ sở giáo dục về giảng dạy ở các trường ĐH, học viện trong nước.

Theo đó, số kinh phí 12.000 tỷ đồng đào tạo tiến sỹ sẽ không rót về cơ sở, mà dành cho những người trực tiếp đáp ứng được tiêu chuẩn nhận học bổng. Như vậy, số tiền này là dạng học bổng, được Nhà nước ưu đãi đào tạo, chứ không phải chia tiền rót về địa phương, các cơ sở giáo dục.

Chính vì vậy, người đi học đáp ứng được tiêu chuẩn, yêu cầu, sẽ được Nhà nước cấp học bổng toàn phần hay một phần. Mọi người đều có thể tham gia, cũng không phân biệt công lập hay tư thục.

Cũng theo Bộ trưởng, trước đây có nhiều “vấn đề” về việc đào tạo tiến sỹ trong nước, nhưng với dự thảo đề án này, Bộ Giáo dục và Đào tạo quản lý chặt chẽ bằng quy chế đào tạo tiến sỹ, kiểm tra rất nghiêm minh.

Do vậy, vai trò quản lý Nhà nước được đề cao thông qua kiểm định chất lượng và giám sát, đưa ra quy chế đào tạo tiến sỹ với chuẩn từng bước tiếp cận quốc tế. Người đi học và cơ sở đào tạo phải có trách nhiệm với chất lượng đào tạo.

Bộ Giáo dục và Đào tạo xin chi 12.000 tỷ đào tạo 9.000 tiến sĩ với cơ chế rất khác

Vai trò của bộ là các chuẩn, quy chuẩn. Chẳng hạn, vừa qua, Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành quy chế học phải có thời gian tập trung, một bài đăng tạp chí quốc tế… đáp ứng được mới công nhận. Cơ sở đào tạo không đáp ứng được quy chế đó thì không công nhận.

Liên quan đến các quan ngại về việc có nhiều giảng viên được cử đi học tiến sỹ ở nước ngoài, sau đó đã sẵn sàng trả lại kinh phí cho địa phương để được ở lại nước ngoài học tập, làm việc thì Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ cho rằng, điều quan trọng trong đào tạo tiến sỹ là phải gắn với việc sử dụng.

Cơ sở nào có nhu cầu sử dụng tiến sỹ thì mới được đào tạo. Do đó, các cơ sở giáo dục đại học phải có trách nhiệm chủ động quy hoạch, phát triển đội ngũ giảng viên đi học tiến sỹ, trong đó có đội ngũ nhà khoa học. Căn cứ vào đó, Bộ Giáo dục và Đào tạo sẽ có hỗ trợ kinh phí bằng cơ chế, chính sách chứ không làm đề án cử giảng viên đi học, rồi cắt biên chế những người cử đi học lại không trở về nước.

Còn đối với những người muốn đi học tiến sỹ ở nước ngoài, phải có sự cạnh tranh để được nhận học bổng của Chính phủ và họ phải có trách nhiệm với đơn vị cử đi học. Do vậy, cơ chế quản lý, đào tạo tiến sỹ trong đề án mới rất khác với cơ chế truyền thống trước đây./.