Tóm tắt

Đến nay, công tác kiểm soát chi ngân sách nhà nước (NSNN) qua hệ thống kho bạc nhà nước (KBNN) đã có nhiều chuyển biến tích cực, ngày một chặt chẽ, quy mô và chất lượng ngày càng được nâng cao. Những năm qua, KBNN Đà Bắc, tỉnh Hòa Bình đã có nhiều thành công trong việc tập trung nguồn thu và kiểm soát chi NSNN trên địa bàn Huyện. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, vẫn tồn tại nhiều hạn chế trong công tác này tại KBNN Đà Bắc. Trên cơ sở đánh giá thực trạng kiểm soát chi NSNN tại KBNN Đà Bắc, nhóm tác giả đề xuất các giải pháp đảm bảo quản lý chặt chẽ các khoản chi này trong thời gian tới.

Từ khóa: huyện Đà Bắc, kiểm soát chi, Ngân hàng Nhà nước, kho bạc nhà nước

Summary

Up to now, the control of state budget expenditures through the state treasury system has made many positive changes toward closer control, larger scale and improved quality. Over the years, the State Treasury of Da Bac, Hoa Binh Province has had many successes in concentrating revenues and controlling state budget expenditures in the district. However, besides the achieved results, there are still many limitations of Da Bac State Treasury’s operation. On the basis of assessing the status of state budget expenditure control at Da Bac State Treasury, the authors propose solutions to ensure strict management of these expenditures in the coming time.

Keywords: Da Bac district, expenditure control, State Bank, state treasury

GIỚI THIỆU

Trong thời gian qua, Đảng và Nhà nước ta đã có nhiều biện pháp tích cực góp phần nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước trong hoạt động thu chi NSNN. Kiểm soát chi NSNN tại KBNN là một hoạt động quan trọng trong toàn bộ quy trình quản lý NSNN.

Công tác kiểm soát chi NSNN qua hệ thống KBNN đã có nhiều chuyển biến tích cực, ngày một chặt chẽ, quy mô và chất lượng ngày càng được nâng cao. Luật Ngân sách Nhà nước năm 2015 đã góp phần tăng cường quản lý, nâng cao hiệu quả quản lý sử dụng vốn ngân sách. Tại KBNN Đà Bắc đã phát hiện và tạm dừng, từ chối thanh toán nhiều khoản chi không đúng chế độ, chi không đúng định mức và tiêu chuẩn do cơ quan nhà nước có thẩm quyền ban hành. Từ đó, góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng các nguồn lực tài chính của đất nước.

Ngày nay, cùng với sự phát triển của xã hội, đầu tư của Nhà nước ngày càng được nâng cao. Hàng năm, nguồn kinh phí đầu tư cho đầu tư xây dựng cơ bản, kiến thiết cơ sơ, và chi NSNN các cấp ngân sách được chú trọng hơn từ các cấp chính quyền địa phương. Tuy nhiên, công tác quản lý ngân sách tại Đà Bắc còn nhiều bất cập, vì vậy, công tác kiểm soát các khoản chi NSNN được KBNN Đà Bắc tăng cường, đổi mới và hoàn thiện.

Với mục tiêu nâng cao chất lượng công tác kiểm soát chi NSNN qua KBNN Đà Bắc thông qua việc đề xuất các giải pháp để hoàn thiện công tác kiểm soát chi góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn, tránh được những rủi ro, tiêu cực, lãng phí góp phần kiềm chế lạm phát, ổn định tiền tệ, lành mạnh hóa nền tài chính. Trên cơ sở đó, việc nghiên cứu “Công tác kiểm soát chi NSNN qua KBNN Đà Bắc, tỉnh Hòa Bình” là cần thiết.

THỰC TRẠNG CÔNG TÁC KIỂM SOÁT CHI NSNN QUA KBNN ĐÀ BẮC

Quy trình thực hiện luân chuyển chứng từ trong KBNN

Về lập kế hoạch kiểm soát chi

Căn cứ kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn Huyện do phòng Tài chính kế hoạch lập, UBND Huyện phê duyệt theo kế hoạch các mục tiêu phát triển trọng điểm trong từng thời kỳ. Phân tích, đánh giá, so sánh số liệu tổng hợp từ các năm trước đó để chủ động bố trí nguồn thu, huy động đủ vốn cho NSNN nhằm đảm bảo mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của Huyện. Từ đó, KBNN bố trí nhân lực đảm bảo tốt công tác thanh toán, kiểm soát chặt chẽ các khoản chi NSNN trên địa bàn theo đúng Luật Ngân sách Nhà nước.

Về giao kế hoạch kiểm soát chi

Giao dịch viên thực hiện công tác kiểm soát chi đầu tư xây dựng cơ bản, vốn sự nghiệp có tính chất đầu tư và vốn chương trình mục tiêu và các chương trình mục tiêu khác theo phân cấp của KBNN Tỉnh.

Giao dịch viên được phân công kiểm soát theo lĩnh vực và nguồn vốn, như: kiểm soát chi đầu tư ngân sách phường, xã, chi đầu tư ngân sách thị xã, các dự án nguồn vốn kinh phí ủy quyền (ngân sách trung ương, ngân sách tỉnh) trực tiếp giao nhận (và trả lại đơn vị theo quy định khi hoàn thành việc kiểm soát thanh toán) chứng từ, hồ sơ đề nghị thanh toán của chủ đầu tư và thực hiện việc kiểm tra, kiểm soát theo quy định trình kế toán trưởng.

Kế toán trưởng là người kiểm soát cuối cùng các hồ sơ dự án chi đầu tư xây dựng cơ bản do giao dịch viên đề nghị thanh toán trước khi trình Giám đốc KBNN ký duyệt.

Giao dịch viên thực hiện kiểm soát các khoản chi thường xuyên của NSNN theo quy định của Luật Ngân sách Nhà nước. Cán bộ kế toán trực tiếp giao nhận (và trả lại đơn vị theo quy định khi hoàn thành việc kiểm soát thanh toán) chứng từ tài liệu, hồ sơ đề nghị thanh toán của đơn vị sử dụng NSNN và thực hiện việc kiểm tra, kiểm soát theo quy định trước khi trình kế toán trưởng. Kế toán trưởng là người quản lý, điều hành bộ phận giao dịch, là người kiểm soát cuối cùng các chứng từ, hồ sơ kiểm soát chi do kế toán viên trình trước khi trình giám đốc KBNN ký duyệt.

Về thực hiện kiểm soát

Đầu năm ngân sách, các đơn vị sử dụng ngân sách có trách nhiệm mang đến KBNN bản dự toán chi của cả năm đã được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt, cán bộ kiểm soát dự toán của KBNN sau khi kiểm tra, kiểm soát đảm bảo tính hợp lệ, thì chấp nhận nhập dữ liệu vào hệ thống phần mềm để theo dõi dữ liệu cho cả năm.

Căn cứ vào nhu cầu chi đã đăng ký với KBNN và theo yêu cầu nhiệm vụ chi, đơn vị sử dụng NSNN lập giấy rút dự toán NSNN kèm hồ sơ chứng từ thanh toán theo quy định tại Nghị định số 11/2020/NĐ-CP, ngày 20/01/2020 của Thủ tướng Chính phủ quy định về thủ tục hành chính thuộc lĩnh vực kho bạc. Cán bộ làm công tác giao dịch viên của KBNN tiếp nhận hồ sơ, chứng từ chi của đơn vị gửi đến, thực hiện việc kiểm tra, kiểm soát các khoản chi theo đúng quy định đối với từng khoản chi.

Ngoài việc kiểm soát các khoản chi vốn đầu tư và vốn sự nghiệp có tính chất đầu tư, kiểm soát chi thường xuyên đối với cơ quan hành chính nhà nước và đơn vị sự nghiệp công lập, bao gồm: kiểm soát các khoản chi thanh toán cá nhân; chi thanh toán hàng hóa, dịch vụ; chi mua sắm, sửa chữa tài sản và chi thanh toán khác.

Công tác tập trung nguồn thu đảm bảo nhiệm vụ chi hàng năm

Trong thời gian qua, KBNN Đà Bắc đã thực hiện tốt công tác tập trung nguồn thu đảm bảo nhiệm vụ chi hàng năm (Bảng 1) thông qua các hoạt động sau:

- Căn cứ dự toán thu NSNN được giao hàng năm, KBNN Đà Bắc đã phối hợp chặt chẽ với cơ quan tài chính, thuế, ngân hàng, khơi tăng mọi nguồn thu và tập trung đầy đủ, kịp thời mọi nguồn thu vào NSNN. Trao đổi, cung cấp thông tin, tạo điều kiện thuận lợi cho đối tượng nộp thuế. Hạch toán đầy đủ, kịp thời, chính xác các khoản thu. Thực hiện phân chia cho các cấp ngân sách đúng tỷ lệ quy định.

- Phối hợp với cơ quan thu, các ngân hàng thương mại trên địa bàn, đẩy mạnh công tác hiện đại hóa thu; khai thác có hiệu quả chương trình thu ngân sách tập trung trên địa bàn. Tập trung đôn đốc, xử lý các khoản tạm thu, tạm giữ tập trung kịp thời vào NSNN.

- Tham mưu, đề xuất với UBND huyện Đà Bắc trong lĩnh vực thu NSNN thông qua việc tham gia ý kiến góp ý, bổ sung với dự thảo quyết định ban hành quy định phân cấp nguồn thu, nhiệm vụ chi, tỷ lệ phần trăm phân chia các khoản thu giữa ngân sách các cấp chính quyền địa phương trên địa bàn.

BẢNG 1: KẾT QUẢ TẬP TRUNG NGUỒN THU QUA KBNN ĐÀ BẮC

Đơn vị tính: Tỷ đồng

Nguồn: KBNN Đà Bắc, 2023

Kết quả kiểm soát chi NSNN qua KBNN Đà Bắc

Căn cứ vào các nghị quyết của Chính phủ, chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ và hướng dẫn của Bộ Tài chính, KBNN cấp trên, UBND các cấp về điều hành thực hiện nhiệm vụ tài chính - NSNN, đặc biệt là liên quan đến giải ngân vốn đầu tư công, KBNN Đà Bắc đã chủ động phối hợp với các ban, ngành, địa phương và đơn vị sử dụng ngân sách triển khai đồng bộ nhiều giải pháp tích cực để góp phần thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư, đáp ứng kịp thời nhu cầu chi tiêu của các đơn vị sử dụng ngân sách. Tuy nhiên, vẫn đảm bảo quản lý chặt chẽ, đúng chế độ và trong phạm vi dự toán được giao đối với các khoản chi của NSNN, như: tăng cường kiểm soát chặt chẽ các khoản chi thường xuyên, nhất là các khoản chi khánh tiết, hội nghị, hội thảo, đi công tác nước ngoài... ưu tiên kiểm soát thanh toán nhanh, kịp thời kinh phí mua vắc xin, kinh phí cho công tác phòng, chống dịch Covid-19, kinh phí hỗ trợ của Chính phủ cho doanh nghiệp, người dân chịu ảnh hưởng của dịch bệnh Covid-19.

KBNN Đà Bắc đã tham mưu cho UBND Huyện và thực hiện nghiêm túc trong việc thu hồi tạm ứng của các công trình, dự án tồn đọng trong nhiều năm trước. Phối hợp với các ban, ngành có liên quan để tham mưu cho UBND Huyện trong lĩnh vực thanh toán vốn đầu tư xây dựng cơ bản. Các khoản chi NSNN được kiểm soát chặt chẽ đảm bảo đúng tiêu chuẩn, định mức của cấp có thẩm quyền ban hành, có đầy đủ hồ sơ, thủ tục khi thanh toán; thực hiện cải cách thủ tục hành chính, góp phần làm tăng trưởng kinh tế trên địa bàn, phát triển kinh tế - xã hội địa phương. Kết quả cụ thể như Bảng 2.

BẢNG 2: KẾT QUẢ CHI NSNN QUA KBNN ĐÀ BẮC

Đơn vị tính: Tỷ đồng

Nguồn: KBNN Đà Bắc, 2023

KBNN Đà Bắc luôn chủ động, tích cực phối hợp với các cơ quan chuyên môn có liên quan, các đơn vị dự toán và chủ đầu tư trong việc tháo gỡ những vướng mắc khi thực hiện dự toán NSNN hàng năm; thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư, đáp ứng kịp thời nhu cầu chi tiêu của các đơn vị sử dụng ngân sách, nhưng vẫn đảm bảo quản lý chặt chẽ các khoản chi NSNN. KBNN Đà Bắc kiên quyết từ chối thanh toán các khoản chi không đúng chế độ, kiểm soát đảm bảo thủ tục hồ sơ theo quy định, chặt chẽ, đúng chế độ, tiêu chuẩn, định mức. Thông qua việc thực hiện kiểm soát chi ngân sách, KBNN Đà Bắc đã từ chối nhiều khoản chi ngân sách do có nội dung, hình thức chứng từ không hợp lệ, hợp pháp, sai tiêu chuẩn, định mức, không đúng chế độ quy định. Số món và số tiền từ chối chi NSNN (Bảng 3).

BẢNG 3: SỐ MÓN VÀ SỐ TIỀN TỪ CHỐI CHI NSNN QUA KBNN ĐÀ BẮC

Nguồn: KBNN Đà Bắc, 2023

Công tác xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực KBNN

Triển khai thực hiện Nghị định số 63/2019/NĐ-CP, ngày 11/7/2019 của Chính phủ quy định việc xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quản lý, sử dụng tài sản công, thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, dự trữ quốc gia, KBNN; Thông tư số 87/2019/TT-BTC, ngày 19/12/2019 của Bộ Tài chính hướng dẫn thực hiện xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực KBNN, KBNN Đà Bắc đã thực hiện các trình tự xử phạt theo đúng thẩm quyền và thủ tục theo quy định của pháp luật. Từ năm 2020 đến nay, KBNN Đà Bắc đề nghị Giám đốc KBNN Hòa Bình xử phạt vi phạm hành chính 15 trường hợp, số tiền thu phạt nộp ngân sách là 10.500.000 đồng. Tại KBNN Đà Bắc chưa xảy ra việc khiếu nại, tố cáo về các quyết định xử phạt.

Một số khó khăn trong quá trình thực hiện công tác kiểm soát chi NSNN

Trong thời gian qua, bên cạnh những thuận lợi, công tác chi NSNN tại KBNN Đà Bắc vẫn còn gặp nhiều khó khăn, cụ thể như sau:

- Hệ thống văn bản, cơ sở pháp lý về kiểm soát chi NSNN qua KBNN nhiều và chưa đồng bộ dẫn đến việc áp dụng vào thực hiện gặp phải nhiều khó khăn.

- Chất lượng công tác lập dự toán còn hạn chế, nên chưa sát với nhiệm vụ chi còn diễn ra ở nhiều đơn vị sử dụng ngân sách.

- Chương trình kế toán TABMIS chưa thực sự hoàn thiện, thanh toán song phương điện tử và dịch vụ công vẫn còn gặp phải những hạn chế, mặc dù đã được khắc phục tích cực trong thời gian qua.

- Trình độ và năng lực của cán bộ phụ trách chuyên môn về quản lý NSNN ở các đơn vị sử dụng NSNN trên địa bàn huyện còn hạn chế. Trình độ chuyên môn của cán bộ phụ trách kiểm soát chi tại KBNN Đà Bắc được nâng cao rõ rệt, nhưng một số cán bộ còn yếu về kỹ năng mềm…

GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC KIỂM SOÁT CHI NSNN QUA KBNN ĐÀ BẮC

Thứ nhất, cán bộ kiểm soát chi cần luôn cập nhật đầy đủ, kịp thời các văn bản chế độ nguyên tắc của Nhà nước, Bộ Tài chính và của ngành, áp dụng vào thực tế để kiểm soát chi tại đơn vị. Cần nâng cao tính chủ động vào nghiên cứu thực hiện công vụ giải quyết công việc một cách hiệu quả, nhanh chóng, thông suốt, tránh bị ách tắc.

Thứ hai, cần bồi dưỡng, nâng cao năng lực và phẩm chất của đội ngũ cán bộ công chức tại các đơn vị sử dụng NSNN trên địa bàn Huyện, để đảm bảo cho việc thực hiện tốt việc tham mưu cho lãnh đạo đơn vị trong công tác quản lý NSNN tại đơn vị, đảm bảo công tác lập dự toán sát nhất với nhiệm vụ được giao của đơn vị.

Thứ ba, trong luân chuyển và lưu chứng từ hàng ngày, cán bộ kiểm soát chi cần phân loại chứng từ ra nhiều cặp, ưu tiên những chứng từ tiền mặt trước, sau đó đến chứng từ liên kho bạc, nhất là các lệnh chuyển có giá trị cao; cuối cùng mới đến các chứng từ trong nội bộ đơn vị. Việc sắp xếp hợp lý sẽ giúp công việc đạt hiệu quả cao.

Sự phát triển công nghệ thanh toán của nền kinh tế, trong đó có công nghệ thanh toán của KBNN có tác động trực tiếp đến hiệu quả sử dụng các nguồn vốn của nền kinh tế nói chung và công tác điều hành NSNN nói riêng. Vì thế, cần sử dụng hiệu quả chương trình Dịch vụ công trực tuyến KBNN để đảm bảo tính liên tục trong việc giao dịch chứng từ trên hệ thống.

Thứ tư, phối hợp chặt chẽ với các đơn vị quản lý NSNN trên địa bàn Huyện, tham mưu kịp thời cho UBND Huyện trong công tác quản lý.

Thứ năm, thường xuyên thực hiện công tác tự kiểm tra, phối kết hợp trong thực hiện nhiệm vụ, kịp thời phát hiện sai sót hoàn thành tốt nhiệm vụ./.

NGUYỄN THANH HẢI

Kho bạc Nhà nước Đà Bắc, tỉnh Hòa Bình

ĐOÀN THỊ HÂN

Trường Đại học Lâm nghiệp

(Theo Tạp chí Kinh tế và Dự báo số 07 - tháng 3/2023)

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Bộ Tài chính (2020), Thông tư số 62/2020/TT-BTC, ngày 22/6/2020 hướng dẫn kiểm soát, thanh toán các khoản chi thường xuyên từ NSNN qua KBNN.

2. Chính phủ (2020), Nghị định số 11/2020/NĐ-CP, ngày 20/01/2020, Quy định về thủ tục hành chính trong lĩnh vực KBNN.

3. Kho bạc Nhà nước Đà Bắc (2020-2022), Báo cáo tổng kết hoạt động các năm 2020, 2021, 2022.

4. Lê Hùng Sơn (2012), Tăng cường kiểm soát chi tiêu công thực hiện mục tiêu kiềm chế lạm phát, Tạp chí Quản lý Ngân quỹ Quốc gia, số 115+116 (01+02/2012).

5. Quốc hội (2015), Luật Ngân sách Nhà nước, số 83/2015/QH13, ngày 25/06/2015.