Đại học khởi nghiệp là chìa khóa đột phá, đổi mới sáng tạo trong lĩnh vực giáo dục đại học Việt Nam
Tại Hội nghị toàn quốc về đột phá phát triển khoa hoc, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia ngày 13/01/2025, Tổng Bí Thư Tô Lâm đã phát biểu[1]: “Phát triển khoa học, công nghệ và chuyển đổi số mới chỉ là “phương tiện quan trọng” để đạt tới mục đích. Đột phá, đổi mới sáng tạo mới là yếu tố kỳ diệu để làm nên kỳ tích, bởi đột phá, sáng tạo mới tạo ra bước tiến vượt bậc mang tính cách mạng, mới vượt qua rào cản, giới hạn hiện tại để đạt kết quả vượt trội, nổi bật. Đột phá luôn mang tính mới mẽ, tính hiệu quả, vượt giới hạn, tạo ảnh hưởng lớn”.
Trong bối cảnh nền kinh tế toàn cầu đang trải qua những biến đổi sâu rộng nhờ sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ và sự xuất hiện của các mô hình kinh doanh mới, Đại học khởi nghiệp đã và đang đóng vai trò then chốt trong việc kiến tạo những doanh nghiệp đổi mới sáng tạo.
Khác với các trường đại học truyền thống, đại học khởi nghiệp không chỉ tập trung vào việc truyền đạt kiến thức hàn lâm, mà còn chú trọng phát triển kỹ năng thực tiễn, khả năng tư duy sáng tạo, và tinh thần khởi nghiệp cho sinh viên. Chính những yếu tố này đã tạo nền tảng vững chắc cho các thế hệ doanh nhân tương lai, giúp họ sẵn sàng đối mặt với thách thức và tận dụng cơ hội.
![]() |
Theo CEO Đặng Đức Thành, để phát triển mạnh mẽ các doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, cần một mô hình giáo dục mới, mang tính đột phá, đó là Đại học khởi nghiệp |
ĐẠI HỌC KHỞI NGHIỆP LÀ GÌ?
Định nghĩa đại học khởi nghiệp
Đại học khởi nghiệp là trường đại học có khả năng tạo ra các loại hình doanh nghiệp Spin-off, Spin-out và Startup nhiều nhất có thể trên cơ sở xây dựng được một hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo và hoạt động thương mại hóa kết quả nghiên cứu hiệu quả. Như vậy, đại học khởi nghiệp là mô hình giáo dục mới kết hợp giữa đào tạo học thuật và phát triển kỹ năng kinh doanh, nhằm trang bị cho sinh viên không chỉ kiến thức chuyên môn, mà còn khả năng tự khởi nghiệp và sáng tạo. Mô hình này không chỉ tập trung vào giảng dạy lý thuyết mà còn khuyến khích sinh viên tham gia vào các hoạt động thực tiễn, dự án kinh doanh và nghiên cứu ứng dụng. Đại học khởi nghiệp hướng đến việc phát triển tinh thần doanh nhân, khả năng tư duy sáng tạo và sự linh hoạt trong ứng phó với những thay đổi nhanh chóng của thị trường.
Thông qua xây dựng hệ sinh thái khởi nghiệp, đại học khởi nghiệp là 1 tổ hợp nguồn lực có thể tạo ra các doanh nghiệp khởi nghiệp có khả năng tăng trưởng nhanh dựa trên khai thác tài sản trí tuệ, phát triển công nghệ hoặc mô hình kinh doanh mới.
Đại học khởi nghiệp của Việt Nam mới nhất thế giới
Trong khi các trường đại học của các nước trên thế giới vẫn đặt nặng: “sinh viên khởi nghiệp”, vẫn là chương trình, hướng dẫn và đào tạo sinh viện khởi nghiệp; một mô hình rất nhiều bất ổn vì nhiều nơi trên thế giới đã tổng kết. “Có đến 90% doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo thất bại sau vài năm thành lập.”
Đại học khởi nghiệp tại Việt Nam với cách tiếp cận: “sinh viên chưa thể tự khởi nghiệp; giảng viên cũng không có khả năng khởi nghiệp một mình” mà phải thông qua mô hình mới: Đại học khởi nghiệp, với việc xây dựng hệ sinh thái khởi nghiệp sẽ là một tổ hợp nguồn lực nuôi dưỡng, thúc đẩy và hình thành doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo. Doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo được nuôi dưỡng và ra đời từ Trường Đại học khởi nghiệp mới thành công và phát triển bền vững.
Đại học khởi nghiệp làm thay đổi tư duy nhận thức và hành động của thầy; cô; ban giám hiệu nhà trường đại học; của sinh viên trong cách học tập, nghiên cứu và làm việc. Đại học khởi nghiệp là một cuộc cách mạng trong giáo dục đại học: huy động và tăng sức mạnh của đội ngũ tri thức rất lớn tại các trường đại học rất cần nhà nước tháo gỡ về mặt cơ chế, chính sách để có thể đạt kết quả cao nhất từ mô hình trường đại học khởi nghiệp. Cụ thể:
- Doanh nghiệp đặt hàng nhà trường.
- Cách thức xác định giá trị sở hữu trí tuệ ý tưởng quy trình xác định giá trị ý tưởng, xác định giá trị mô hình kinh doanh mới, công nghệ mới... Từ đó, làm cơ sở thương mại hóa và chuyển giao công nghệ
- Nghiên cứu xây dựng cơ chế nhà trường thu, chi thông qua hình thành và hoạt động của doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo trong và ngoài nhà trường liên quan đến sở hữu trí tuệ từ trường đại học (mô hình kinh doanh mới, công nghiệp mới…); Cơ chế tự chủ tài chính cho trường đại học khởi nghiệp; Cơ chế chính sách để kích hoạt phát huy sức mạnh tổng hợp từ trường đại học; Cơ chế chính sách để giảng viên, sinh viên tham gia trực tiếp vào khởi nghiệp đổi mới sáng tạo không vi phạm quy định hiện hành của Bộ Giáo dục.
- Xây dựng cơ chế chính sách để doanh nghiệp, quỹ đầu tư có thể hợp tác sâu với nhà trường (thay vì chỉ hợp tác theo phòng trào như trước kia).
- Doanh nghiệp hợp tác với nhà trường theo mô hình cổ phần góp vốn thành lập doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo.
Tại Diễn đàn quốc tế Đại học khởi nghiệp tại TP. Hồ Chí Minh do Công ty Cổ phần Đại học Khởi nghiệp phối hợp Đại học Bách Khoa TP. Hồ Chí Minh và Sở Khoa học và Công nghệ TP. Hồ Chí MinhCM tổ chức ngày 17/12/2024, đã có 5 trường đại học tại TP. Hồ Chí Minh tiên phong hưởng ứng xây dựng mô hình Đại học khởi nghiệp gồm có: Đại học Bách Khoa (thuộc Đại học Quốc gia TP. Hồ Chí Minh); Đại học Kinh tế - Luật; Đại học Hutech; Đại học Ngoại ngữ và Tin học; Đại học Nguyễn Tất Thành.
Từ chìa khóa “Mô hình Đại học khởi nghiệp” sẽ giúp cho các trường đại học Việt Nam “Tiến cùng” thế giới, rút ngắn cách biệt giữa các trường đại học Việt Nam với thế giới.
ĐẠI HỌC KHỞI NGHIỆP LÀ CHÌA KHÓA ĐỘT PHÁ, ĐỔI MỚI SÁNG TẠO
Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ XIII xác định cần phát triển đội ngũ doanh nghiệp Việt Nam lớn mạnh, trở thành nòng cốt của kinh tế đất nước. Trong đó, phấn đấu đến năm 2025 có khoảng 1,5 triệu doanh nghiệp và đến năm 2030 có ít nhất 2 triệu doanh nghiệp. Quan trọng là trong số 2 triệu doanh nghiệp đang hoạt động, cần phải tăng cường số lượng doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo.
Năm 2024, tại Thành phố mang tên Bác đã có những chuyển động đáng mừng trong bức tranh kinh tế, thể hiện sự phục hồi mạnh mẽ. Tổng thu ngân sách 2024 đạt 508.553 tỷ đồng, vượt dự toán 105,3% tăng 13,3% so với năm 2023.
Với số lượng doanh nghiệp đang hoạt động của Thành phố bằng trên 320.000 doanh nghiệp chiếm tỷ lệ 34,73% trên tổng số doanh nghiệp cả nước (cả nước theo Sách trắng doanh nghiệp năm 2024 của Tổng cục Thống kê có 921.372 doanh nghiệp đang hoạt động).
Tuy nhiên, để xây dựng và phát triển thành công doanh nghiệp khởi nghiệp và doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo trở thành đội quân chủ lực phát triển kinh tế - xã hội Quốc gia và “Hiện thực hóa khát vọng hùng cường và thịnh vượng của dân tộc ta” như lời của Tổng Bí thư Tô Lâm đã phát biểu, thì việc xây dựng các trường đại học khởi nghiệp là cần thiết.
Bởi, ngoài nguồn thu lớn nhất là thu từ hoạt động của doanh nghiệp, quốc gia còn giải quyết được nhiều vấn đề trong thực tiễn đặt ra, trong khi nguồn nhân lực để có thể giải quyết những vấn đề lớn cho quốc gia bắt đầu từ các trường đại học.
Sứ mệnh của đại học khởi nghiệp là đào tạo ra nguồn nhân lực chất lượng cao, những bằng phát minh, sáng chế, thúc đẩy và hình thành doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo trên cơ sở ứng dụng, thương mại hóa và chuyển giao công nghệ.
Cùng với đó, đại học khởi nghiệp còn phải có vai trò cung cấp kỹ năng khởi nghiệp, kỹ năng về đổi mới sáng tạo cho sinh viên, cho giảng viên trong nhà trường; kết nối, chuyển giao mô hình kinh doanh mới, công nghệ mới của quốc gia và thế giới…
Gắn kết với các xu thế kinh tế lớn của thế giới tác động đến doanh nghiệp như: Xu thế tăng trưởng xanh, chuyển đổi xanh phát triển bền vững, thích ứng với biến đổi khí hậu toàn cầu; Xu thế phát triển của cuộc cách mạng công nghệ 4.0 và những tác động thúc đẩy doanh nghiệp thay đổi mô hình kinh doanh, thay đổi công nghệ.
Thực hiện mô hình "chuỗi xoắn ba" trong đại học khởi nghiệp (nhà nước, viện - trường và doanh nghiệp) để cùng nhau giải quyết vấn đề đổi mới sáng tạo, sứ mệnh của đại học khởi nghiệp. Thúc đẩy đổi mới sáng tạo trên cơ sở hợp tác giữa 3 bên để triển khai những chương trình phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, của quốc gia...; giải quyết những vấn đề liên quan đến chuyển đổi xanh (hướng đến Netzero năm 2050), nông nghiệp và công nghiệp công nghệ cao... giúp địa phương, quốc gia phát triển mạnh mẽ.
Có thể nói rằng đại học khởi nghiệp chính là trụ cột của hệ thống đổi mới sáng tạo quốc gia, là xu thế của thế giới, cũng là đột phá, sáng tạo trong lĩnh vực đại học nước nhà. Phát triển mô hình đại học khởi nghiệp tại các trường đại học sẽ mang lại hiệu quả thiết thực, tác động rất tích cực đến các trường đại học, các bên liên quan: Nhà trường (thầy cô, sinh viên); nhà đầu tư (doanh nghiệp, quỹ đầu tư), nhà nước (thành phố và quốc gia); từ đó thúc đẩy tinh thần khởi nghiệp, tạo phong trào khởi nghiệp, xây dựng đội ngũ doanh nghiệp khởi nghiệp vững mạnh, trở thành nền tảng thúc đẩy quốc gia phát triển./.
CEO ĐẶNG ĐỨC THÀNH (Tiến sĩ danh dự Đại học quốc tế Hoa Kỳ (IAU))
Chủ tịch Công ty Cổ phần Đại học Khởi nghiệp (EUC)
[1] Trích bài phát biểu của Tổng Bí Thư Tô Lâm, cổng thông tin điện tử Bộ Công An ngày 13/01/2025
Bình luận