NCS. Nguyễn Mạnh Hùng

NCS chuyên ngành QLKT, Khoá 38, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh

Tóm tắt

Đội ngũ cán bộ, công chức quản lý nhà nước (QLNN) về kinh tế là những người được bầu, tuyển dụng, bổ nhiệm ngạch, chức danh trong các cơ quan nhà nước, làm việc trong bộ máy có chức năng, nhiệm vụ quản lý kinh tế. Để nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức, thì công tác đào tạo, bồi dưỡng là một trong những giải pháp căn bản nhất. Bài viết tập trung làm rõ vai trò quan trọng của công tác đào tạo đội ngũ công chức nói chung và đào tạo đội ngũ công chức QLKT về kinh tế nói riêng, từ đó xác định các yêu cầu đặt ra cho công tác đào tạo trong kỷ nguyên mới.

Từ khóa: công chức, đào tạo, công chức quản lý nhà nước về kinh tế, kỷ nguyên mới

Summary

The cadres and civil servants in state economic management are those who are elected, recruited, and appointed to positions and titles in state agencies, working in the apparatus with economic management functions and tasks. Training and fostering are two of the most fundamental solutions to improve the quality of the cadres and civil servants. The article focuses on clarifying the crucial role of training civil servants in general and training civil servants in state economic management in particular, thereby identifying the requirements for training in the new era.

Keywords: civil servants, training, civil servants in state economic management, new era

ĐẶT VẤN ĐỀ

Khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và nhân lực chất lượng cao đã và đang trở thành động lực cho cho tăng trưởng và phát triển bền vững, đặc biệt trong bối cảnh Việt Nam phấn đấu đưa mức tăng trưởng lên hai con số, gắn tăng trưởng kinh tế với phát triển bền vững về môi trường. Muốn vậy, công tác đào tạo nhân lực nói chung và đội ngũ cán bộ, công chức QLNN về kinh tế nói riêng phải có sự chuyển biến mạnh mẽ, bám sát mục tiêu phát triển và đặt ra những yêu cầu khắt khe để bắt kịp với xu thế phát triển mới.

Văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII cũng khẳng định: “Tạo bước chuyển biến mạnh mẽ, toàn diện, cơ bản về chất lượng giáo dục và đào tạo gắn với cơ chế tuyển dụng, sử dụng, đãi ngộ nhân tài, đẩy mạnh nghiên cứu, chuyển giao ứng dụng và phát triển mạnh khoa học và công nghệ, đổi mới sáng tạo”[1] là một trong ba đột phá chiến lược để tạo ra các nền tảng quan trọng góp phần thực hiện mục tiêu đưa Việt Nam trở thành nước phát triển có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao vào năm 2030.

VAI TRÒ CỦA ĐÀO TẠO ĐỘI NGŨ CÁN BỘ, CÔNG CHỨC QLNN VỀ KINH TẾ ĐỐI VỚI TĂNG TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN KINH TẾ

Đào tạo đội ngũ cán bộ, công chức QLNN về kinh tế có thể hiểu là hoạt động có định hướng, có tổ chức, thông qua các phương pháp và bằng các hình thức phù hợp, hướng tới cung cấp, trang bị cho đội ngũ cán bộ, công chức QLNN về kinh tế những tri thức, hiểu biết về chuyên môn, kỹ năng nghiệp vụ nói chung, những kiến thức pháp luật để phù hợp chức danh, vị trí việc làm, gắn với việc quy hoạch, tuyển dụng, bố trí, bổ nhiệm và kiểm tra, đánh giá.

Thủ tướng Phạm Minh Chính trong Hội nghị phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và nhân lực chất lượng cao thúc đẩy tăng trưởng kinh tế tổ chức tại Hà Nội ngày 11/02/2025 nhấn mạnh: “Khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và đào tạo nhân lực chất lượng cao có ba ý nghĩa quan trọng: Góp phần tái cấu trúc nền kinh tế theo hướng nhanh và bền vững; góp phần nâng cao năng suất lao động tổng hợp của toàn xã hội; nâng cao tính cạnh tranh, hội nhập của nền kinh tế quốc gia”[2].

- Đào tạo đội ngũ cán bộ, công chức QLNN về kinh tế góp phần đổi mới mô hình tăng trưởng kinh tế theo hướng năng cao năng suất, chất lượng, hiệu qủa và tái cấu trúc nền kinh tế theo hướng nhanh và bền vững

Việc chuyển đổi mô hình tăng trưởng kinh tế từ chủ yếu chiều rộng sang mô hình tăng trưởng kinh tế chiều sâu dựa trên năng suất và chất lượng gắn với tái cơ cấu nền kinh tế cũng đồng nghĩa với việc chuyển từ việc theo đuổi quy mô tăng trưởng sang chất lượng tăng trưởng với sự gia tăng đóng góp của các nguồn lực có khả năng duy trì tăng trưởng bền vững trong dài hạn, đó là KHCN, đổi mới sáng tạo và nguồn nhân lực có chất lượng. Đội ngũ cán bộ, công chức QLNN về kinh tế chính là những người trực tiếp tham gia vào quá trình tham mưu, hoạch định, ban hành và tổ chức thực hiện đường lối, chủ trương, chính sách, pháp luật về phát triển kinh tế của Đảng và Nhà nước, là những người tham gia vào bộ máy quản lý nhà nước về kinh tế. Đào tạo, bồi dưỡng chính là phương thức quan trọng để tạo ra nguồn nhân lực chất lượng, từ đó phát triển khoa học - công nghệ.

- Góp phần tạo ra nguồn nhân lực chất lượng cao, đảm bảo vận hành bộ máy quản lý nhà nước về kinh tế một cách hiệu quả

Đào tạo là một khâu quan trọng trong quy trình xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức QLNN về kinh tế, góp phần phát triển đội ngũ cán bộ, công chức đủ về số lượng, tạo ra cơ cấu hợp lý, phù hợp với quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế và phù hợp với mục tiêu phát triển của quốc gia trong từng thời kỳ.

- Góp phần nâng cao năng suất lao động tổng hợp của toàn xã hội

Đào tạo đội ngũ cán bộ, công chức QLNN về kinh tế góp phần nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, khả năng lãnh đạo quản lý, giúp cán bộ, công chức nắm vững đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước, từ đó góp phần thực hiện tốt hơn chức năng, nhiệm vụ theo từng vị trí công tác, tạo ra nâng cao năng suất lao động cao hơn.

THỰC TRẠNG CÔNG TÁC ĐÀO TẠO ĐỘI NGŨ CÔNG CHỨC QLNN VỀ KINH TẾ CỦA VIỆT NAM HIỆN NAY

Gần 40 năm kể từ khi mở cửa, chuyển đổi từ cơ chế tập trung quan liêu bao cấp sang cơ chế thị trường có sự quản lý của Nhà nước (năm 1986), Đảng và Nhà nước luôn khẳng định vai trò to lớn của đội ngũ cán bộ, công chức nhà nước nói chung và đội ngũ cán bộ, công chức QLNN về kinh tế nói riêng đối với quá trình tăng trưởng và phát triển kinh tế. Chính vì thế, Đảng và Nhà nước chú trọng công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ, công chức, thể hiện nhất quán trong các văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc từ Đại hội VI đến nay. Đặc biệt, Đại hội lần thứ VIII của Đảng chỉ rõ yêu cầu: “Đào tạo, bồi dưỡng cán bộ toàn diện cả về lý luận chính trị, phẩm chất đạo đức, trình độ chuyên môn và năng lực thực tiễn. Quan tâm đào tạo, bồi dưỡng cán bộ lãnh đạo, cán bộ quản lý, các nhà doanh nghiệp và các chuyên gia, trước hết là đội ngũ cán bộ chủ chốt trong hệ thống chính trị; coi trọng cả đức và tài, đức là gốc”[3]. Hay Nghị quyết số 26-NQ/TW ngày 19/5/2018 là bước đột phá của Đảng ta về xây dựng cán bộ nói chung, xây dựng cán bộ, công chức nói riêng và Đại hội XIII của Đảng: “Tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức có đủ phẩm chất, năng lực, uy tín, phục vụ nhân dân và sự phát triển đất nước”[4].

Trên cơ sở chủ trương, đường lối của Đảng, nhiều cơ chế, chính sách về đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức nói chung và cán bộ, công chức QLNN về kinh tế nói riêng cũng đã được ban hành, tạo cơ sở pháp lý để triển khai trên thực tế. Nhiều khoá đào tạo chuyên sâu, hay các lớp cập nhật kiến thức kinh tế, toàn cầu hoá, kỹ năng lãnh đạo quản lý.. với nội dung hiện đại, phương pháp giảng dạy tiên tiến đã được triển khai với số lượng cán bộ, công chức ở cả cấp Trung ương và địa phương tham gia ngày càng cao. Điều này đã góp phần tạo ra đội ngũ cán bộ, công chức QLNN về kinh tế vừa hồng, vừa chuyên, bắt kịp với xu hướng phát triển kinh tế thế giới và khu vực, giúp cán bộ, công chức QLNN về kinh tế tự tin hội nhập. Tuy nhiên, bên cạnh những thành công, đào tạo đội ngũ cán bộ, công chức QLNN về kinh tế vẫn còn nhiều bất cập, thể hiện:

- Công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ, công chức QLNN về kinh tế còn thiếu tính dài hạn, chưa gắn với công tác quy hoạch, sắp xếp, bổ nhiệm, luân chuyển cán bộ, chưa thực sự gắn với nhu cầu của Trung ương và địa phương. Một số cán bộ, công chức được đào tạo chưa phát huy khả năng của mình trong việc tham gia hoạch định, thưc thi chính sách kinh tế của Đảng và Nhà nước.

- Công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ, công chức QLNN về kinh tế chưa bám sát vào mục tiêu phát triển kinh tế của từng địa phương, cơ cấu ngành nghề đào tạo cũng chưa tính toán phù hợp với quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế, vì thế, chưa phát huy được vai trò của công tác đào tạo, bồi dưỡng, gây lãng phí nguồn lực.

- Nội dung, phương pháp đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ, công chức QLNN về kinh tế còn chậm đổi mới, chưa thực sự bắt kịp với sự thay đổi của đời sống kinh tế, chưa tính đến sự phát triển nhanh chóng của công nghệ thông tin, trí tuệ nhân tạo. Do đó, các ngành nghề đào tạo chưa thực sự góp phần thúc đẩy tái cơ cấu nền kinh tế theo hướng nhanh và bền vững.

- Phân cấp trong đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức QLNN về kinh tế chưa được chú trọng, dẫn đến chồng chéo trong các khoá đào tạo, gây lãng phí nguồn lực.

- Quá trình đánh giá trước, trong và sau đào tạo đội ngũ cán bộ, công chức QLNN về kinh tế còn yếu. Việc nắm bắt nhu cầu đào tạo, bồi dưỡng của đội ngũ cán bộ, công chức còn chậm, điều này dẫn đến việc đào tạo chưa có tính ứng dụng trong thực tiễn.

Hạn chế trong công tác đào tạo, bồi dưỡng chưa gắn với vị trí việc làm cũng được Đảng thẳng thắn chỉ rõ: “Nhiều cán bộ, trong đó có cả cán bộ cấp cao thiếu tính chuyên nghiệp, làm việc không đúng chuyên môn, sở trường; trình độ ngoại ngữ, kỹ năng giao tiếp và khả năng làm việc trong môi trường quốc tế còn nhiều hạn chế”[5].

NHỮNG YÊU CẦU ĐẶT RA TRONG KỶ NGUYÊN MỚI - KỶ NGUYÊN VƯƠN MÌNH CỦA DÂN TỘC

Việt Nam đang bước sang một giai đoạn phát triển mới, theo Tổng Bí thư Tô Lâm, đó là kỷ nguyên vươn mình của dân tộc: "Đích đến của kỷ nguyên vươn mình là dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh, phát triển theo chế độ xã hội Xã hội chủ nghĩa, sánh vai với các cường quốc năm châu. Ưu tiên hàng đầu trong kỷ nguyên mới là thực hiện thắng lợi các mục tiêu chiến lược đến năm 2030, Việt Nam trở thành nước đang phát triển, có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao; đến năm 2045 trở thành nước xã hội chủ nghĩa phát triển, có thu nhập cao; khơi dậy mạnh mẽ hào khí dân tộc, tinh thần tự chủ, tự tin, tự lực, tự cường, tự hào dân tộc, khát vọng phát triển đất nước; kết hợp chặt chẽ sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại"[6].

Để thực hiện mục tiêu đặt ra, đòi hỏi phải có sự cải tổ mạnh mẽ tất cả lĩnh vực, trong đó có công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ, lãnh đạo QLNN về kinh tế.

- Đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ, công chức QLNN về kinh tế phải gắn với mục tiêu phát triển trong từng thời kỳ.

- Đào tạo, bồi dưỡng nói chung và đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ, công chức QLNN về kinh tế phải đảm bảo “chuyển mạnh quá trình giáo dục chủ yếu trang bị kiến thức sang phát triển toàn diện năng lực, phẩm chất người học”[7], hướng đến “Đào tạo con người theo hướng có đạo đức, kỷ luật, kỷ cương, ý thức trách nhiệm công dân, xã hội; có kỹ năng sống, kỹ năng làm việc, ngoại ngữ, công nghệ thông tin, công nghệ số, tư duy sáng tạo và hội nhập quốc tế (công dân toàn cầu)”[8].

- Đào tạo, bồi dưỡng phải căn cứ vào tiêu chuẩn ngạch công chức, tiêu chuẩn chức danh nghề nghiệp viên chức; tiêu chuẩn chức vụ lãnh đạo, quản lý; vị trí việc làm; gắn với công tác sử dụng, quản lý cán bộ, công chức, viên chức, phù hợp với kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng và nhu cầu xây dựng, phát triển nguồn nhân lực của cơ quan, đơn vị.

- Phải có sự rà soát, đánh giá trước, trong và sau đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ, công chức QLNN về kinh tế và có sự điều chỉnh nội dung, phương pháp đào tạo, luôn cập nhật kiến thức mới phù hợp với đặc thù công việc. Bởi vì, nhiệm vụ của cán bộ, công chức QLNN về kinh tế rất phức tạp, đòi hỏi năng lực cao, vì quản lý nhiều lĩnh vực quan trọng như tài sản nhà nước, quy hoạch đô thị, và tài nguyên thiên nhiên. Những lĩnh vực này luôn tiềm ẩn rủi ro, và chịu tác động lớn từ bối cảnh bên ngoài.

- Đào tạo, bồi dưỡng phải là quá trình phát triển năng lực nhằm nâng cao năng lực thực thi công vụ chứ không phải đào tạo, bồi dưỡng đảm bảo số lượng theo quy định. Vì vậy, phải xác định đúng nhu cầu đào tạo, bồi dưỡng làm cơ sở để xây dựng và thực hiện đào tạo, bồi dưỡng./.

Tài liệu tham khảo

1. Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2021-2030

2. Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII, XIII, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội

3. TV (2025), Phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và đào tạo nhân lực chất lượng cao là ưu tiên hàng đầu cho sự phát triển đất nước, truy cập từ https://kinhtevadubao.vn/phat-trien-khoa-hoc-cong-nghe-doi-moi-sang-tao-chuyen-doi-so-va-dao-tao-nhan-luc-chat-luong-cao-la-uu-tien-hang-dau-cho-su-phat-trien-dat-nuoc-30935.html

4. Văn phòng Trung ương Đảng (2018), Văn kiện Hội nghị Trung ương lần thứ bảy khóa XII, H.2018, tr.47.

5. Kỷ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam!, Chuyên đề trao đổi của Tổng Bí thư Tô Lâm tại Học viện CTQG Hồ Chí Minh ngày 25/11/2024.

6. Giáo trình Kinh tế phát triển của Học viện CTQG Hồ Chí Minh

[1] Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2021, t. I, tr. 203 - 204

[2] https://kinhtevadubao.vn/phat-trien-khoa-hoc-cong-nghe-doi-moi-sang-tao-chuyen-doi-so-va-dao-tao-nhan-luc-chat-luong-cao-la-uu-tien-hang-dau-cho-su-phat-trien-dat-nuoc-30935.html

[3] Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội ĐBTQ lần thứ VII, Nxb Sự thật, H.1991, tr.99-100

[4] Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội ĐBTQ lần thứ XIII, tập I, Nxb CTQG-ST, H.2021, trang 178-179

[5] Văn phòng Trung ương Đảng, Văn kiện Hội nghị Trung ương lần thứ bảy khóa XII, H.2018, tr.47

[6] https://dangcongsan.vn/xay-dung-dang/ky-nguyen-vuon-minh-cua-dan-toc-viet-nam-684307.html - Chuyên đề trao đổi của Tổng Bí thư Tô Lâm tại Học viện CTQG Hồ Chí Minh ngày 25/11/2024

[7] Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2021, t. I, tr. 232

[8] Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2021, t. I, tr. 232 - 233