TS. Trần Tuấn Việt

Trường Kinh tế Phenikaa, Đại học Phenikaa

Email: viet.trantuan@phenikaa-uni.edu.vn ^.

ThS. Đoàn Công Khanh

Trường Đại học Lâm Nghiệp

Tóm Tắt

Nghiên cứu đánh giá thực trạng chất lượng công chức thống kê tại Ninh Bình trong giai đoạn 2022-2024. Thông qua khảo sát 140 đối tượng, kết quả nghiên cứu cho thấy, chất lượng công chức thống kê tại Ninh Bình đã có chuyển biến tích cực qua việc tuyển dụng, bố trí đúng vị trí việc làm, đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn được chú trọng. Tuy nhiên, chất lượng nhân lực chưa đồng đều, nhất là ở cấp xã; thiếu chủ động, sáng tạo; phối hợp liên cơ quan lỏng lẻo và trang thiết bị tại nhiều đơn vị còn lạc hậu. Trên cơ sở kết quả nghiên cứu, tác giả đưa ra một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ công chức thống kê tại Ninh Bình trong thời gian tới.

Từ khóa: Chất lượng nhân lực, công chức thống kê, Ninh Bình

Summary

The study assesses the quality of statistical officers in Ninh Binh province during the 2022-2024 period. Based on a survey of 140 officers, the findings indicate that the quality of statistical officers in the province has improved, particularly through more effective recruitment, appropriate job placement, and increased attention to professional training and development. However, several challenges remain, including disparities in workforce quality, especially at the commune level, a lack of proactivity and innovation, limited inter-agency coordination, and outdated equipment in many units. Based on these findings, the authors propose a number of solutions to improve the quality of statistical officers in Ninh Binh province in the near future.

Keywords: Human resource quality, statistical officer, Ninh Binh

GIỚI THIỆU

Ngành Thống kê Ninh Bình giữ vai trò quan trọng trong hỗ trợ hoạch định chính sách và quản lý phát triển kinh tế - xã hội. Nhờ điều kiện tự nhiên và kinh tế đa dạng, công chức thống kê có nhiều cơ hội thực tiễn để thu thập và phân tích số liệu. Tuy vậy, ngành Thống kê Ninh Bình vẫn gặp khó khăn về chất lượng nhân lực, kỹ năng công nghệ thông tin và khả năng cập nhật phương pháp hiện đại trong bối cảnh chuyển đổi số và cơ cấu kinh tế biến động nhanh. Do đó, nghiên cứu này đánh giá thực trạng chất lượng công chức thống kê tại Ninh Bình, qua đó, đưa ra các giải pháp góp phần xây dựng đội ngũ công chức thống kê chuyên nghiệp, hiện đại, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội trong giai đoạn mới.

PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

Để thực hiện nghiên cứu, nhóm tác giả đã khảo sát 160 đối tượng, trong đó: 35 công chức thống kê; 60 người dân; 35 cán bộ lãnh đạo xã; 10 cán bộ lãnh đạo quản lý cấp huyện (cũ). Nghiên cứu được thực hiện trong giai đoạn 2022-2024.

Sau khi thu thập, toàn bộ số liệu được xử lý, tính toán trên phần mềm Excel. Nhóm tác giả sử dụng các phương pháp thống kê mô tả, so sánh và phân tích tổng hợp. Các phương pháp này được dùng để thống kê số tuyệt đối, số tương đối, số bình quân các chỉ tiêu thống kê; đồng thời phân tích để tìm ra mối liên hệ giữa các hiện tượng, lượng hoá thông qua hệ thống chỉ tiêu qua các năm…

KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU

Đặc điểm công chức thống kê tại Ninh Bình

Về quy mô và cơ cấu

Kết quả thống kê cho thấy, quy mô và cơ cấu công chức thống kê tỉnh Ninh Bình trong giai đoạn 2022-2024 dao động nhẹ từ 263 lên 264 người, cho thấy sự ổn định về nhân sự. Công chức thống kê cấp xã chiếm khoảng 55% (ổn định ở mức 145 người), phản ánh vai trò quan trọng của cấp xã trong công tác thống kê cơ sở. Về giới tính, tỷ lệ nam duy trì khoảng 48,67%, trong khi nữ tăng nhẹ từ 51,33% lên 51,52% năm 2024. Điều này thể hiện xu hướng gia tăng sự tham gia của phụ nữ trong lĩnh vực thống kê. Phân theo độ tuổi, nhóm dưới 35 tuổi chiếm khoảng 37% (giảm từ 38,02% xuống 37,12%) đây là lực lượng trẻ, có tiềm năng tiếp cận công nghệ mới. Nhóm 35-50 tuổi chiếm tỷ lệ cao nhất, từ 45,63% lên 46,59%, đóng vai trò nòng cốt. Nhóm trên 50 tuổi ổn định ở mức khoảng 16%, giữ vai trò cố vấn và truyền kinh nghiệm.

Về trình độ chuyên môn nghiệp vụ

Bảng 1 cho thấy, số công chức có trình độ sau đại học tăng nhẹ từ 44 lên 48 người, cho thấy sự quan tâm đến nâng cao chuyên môn. Công chức có trình độ đại học cũng tăng ổn định từ 150 lên 164 người, đạt mức tăng trưởng bình quân 104,56%, phản ánh xu hướng tích cực trong nâng cao năng lực đội ngũ. Ngược lại, số công chức có trình độ cao đẳng giảm từ 29 xuống 24 người và trung cấp giảm mạnh từ 40 xuống 28 người. Điều này cho thấy sự chuyển dịch rõ rệt từ nhóm có trình độ thấp lên đại học và sau đại học. Tổng quan, số lượng công chức có trình độ cao (đại học, sau đại học) tăng đều qua các năm, trong khi nhóm trình độ thấp (cao đẳng, trung cấp) giảm. Xu hướng này phản ánh nỗ lực của tỉnh trong việc nâng cao chất lượng nguồn nhân lực thống kê, đặc biệt ở cấp xã.

Bảng 1: Trình độ chuyên môn nghiệp vụ giai đoạn 2022-2024

Nguồn: Cục Thống kê (nay là Thống kê) tỉnh Ninh Bình, 2024

Về trình độ lý luận, ngoại ngữ và tin học

Kết quả nghiên cứu cho thấy, trình độ lý luận, quản lý, ngoại ngữ và tin học của công chức thống kê tỉnh Ninh Bình giai đoạn 2022-2024 có xu hướng cải thiện rõ rệt. Cụ thể, số công chức đạt chuẩn lý luận chính trị tăng từ 193 người (73,38%) năm 2022 lên 215 người (81,44%) năm 2024. Trình độ quản lý nhà nước cũng được nâng cao, từ 187 người (71,10%) lên 207 người (78,41%). Về ngoại ngữ, công chức đạt chuẩn tăng từ 183 người (69,58%) lên 196 người (74,24%), phản ánh sự quan tâm đến năng lực hội nhập và tiếp cận thông tin quốc tế. Đặc biệt, trình độ tin học đạt 100% trong cả 3 năm (263-264 người), cho thấy tất cả công chức đã đáp ứng yêu cầu cơ bản trong ứng dụng công nghệ thông tin - yếu tố quan trọng trong công tác thống kê hiện đại.

Chất lượng công chức thống kê

Công tác quy hoạch và tuyển dụng

Công tác quy hoạch và tuyển dụng đội ngũ thống kê tại Ninh Bình đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo chất lượng công tác thống kê ở các cấp. Công tác quy hoạch tại Bảng 2 cho thấy từ năm 2022 đến 2024, số công chức thống kê được quy hoạch tăng từ 43 người (30%) lên 45 người (37,5%) và đạt 54 người (45%) vào năm 2024. Sự gia tăng này cho thấy, Ninh Bình đã chú trọng công tác quy hoạch, đào tạo và phát triển đội ngũ, góp phần nâng cao năng lực quản lý và tạo điều kiện thăng tiến cho công chức, đồng thời tăng hiệu quả hoạt động của hệ thống thống kê.

Bảng 2: Công tác quy hoạch vào các vị trí

Nguồn: Cục Thống kê tỉnh Ninh Bình, 2024

Công tác tuyển dụng công chức thống kê tại Ninh Bình còn gặp khó khăn do thiếu nguồn nhân lực chất lượng cao, đặc biệt trong lĩnh vực thống kê. Giai đoạn 2022-2024, số lượng tuyển dụng tăng nhẹ từ 8 người (năm 2022) lên 10 (năm 2023) và 11 (năm 2024), cho thấy nỗ lực bổ sung nhân lực cho hệ thống thống kê cấp xã. Năm 2022, tuyển dụng chủ yếu qua thi tuyển, với tỷ lệ thành công 80%. Năm 2023, Ninh Bình kết hợp thêm xét tuyển, tỷ lệ đạt 85%. Đến 2024, hình thức tuyển dụng đa dạng hơn với thi tuyển, xét tuyển và hợp đồng ngắn hạn, nâng tỷ lệ thành công lên 90%.

Công tác bố trí sử dụng, phân công công chức thống kê

Nghiên cứu cho thấy, số công chức thống kê được bố trí, sử dụng tại Ninh Bình tăng từ 50 người (năm 2022) lên 55 (năm 2023) và 60 người (năm 2024). Công tác phân công theo lĩnh vực cho thấy, Ninh Bình tập trung nhiều vào lĩnh vực kinh tế - xã hội, với số lượng công chức tăng từ 30 người (năm 2022) lên 40 người (năm 2024). Trong khi đó, các lĩnh vực hạ tầng và môi trường vẫn duy trì phân công nhưng với số lượng ít hơn. Những số liệu này phản ánh nỗ lực tăng cường nhân lực cho các lĩnh vực trọng điểm, song cũng đặt ra yêu cầu cần điều chỉnh cách phân bổ để đảm bảo công bằng, hợp lý và phát huy tối đa năng lực đội ngũ công chức thống kê.

Công tác đào tạo và bồi dưỡng đội ngũ

Đào tạo và bồi dưỡng là giải pháp then chốt để nâng cao năng lực đội ngũ công chức thống kê. Số công chức được đào tạo tăng qua từng năm lần lượt là 25, 30 và 35 từ 2022 tới 2024. Hình thức đào tạo cũng đa dạng hơn: năm 2022 chủ yếu là khóa ngắn hạn, hội thảo chuyên đề (45,5%); năm 2023 thực hiện các lớp bồi dưỡng chuyên sâu và trung hạn (52,5%); đến 2024, tập trung vào các khóa kết hợp trực tuyến - trực tiếp, nâng tỷ lệ lên 60% (Bảng 3). Những con số này cho thấy nỗ lực nâng cao chất lượng nguồn nhân lực thống kê đang được tăng cường đáng kể.

Bảng 3: Công tác đào tạo và bồi dưỡng giai đoạn 2022-2024

Nguồn: Cục Thống kê tỉnh Ninh Bình, 2024

Các chính sách đãi ngộ đối với công chức thống kê

Chính sách đãi ngộ là yếu tố then chốt để thu hút và giữ chân đội ngũ công chức thống kê có năng lực. Chính vì vậy, giai đoạn 2022-2024, chính sách đãi ngộ đã có bước cải thiện rõ rệt. Năm 2022, 40 công chức (80%) được hưởng các chính sách cơ bản như phụ cấp vùng và thưởng định kỳ. Năm 2023, chính sách bổ sung thêm hỗ trợ kinh phí đào tạo, nâng số người thụ hưởng lên 45 (85%). Đến năm 2024, chính sách tiếp tục mở rộng, bao gồm cả hỗ trợ đào tạo và khen thưởng nâng cao, với 50 công chức được áp dụng, chiếm 90%. Sự gia tăng cả về số lượng và tỷ lệ công chức hưởng chính sách cho thấy nỗ lực của Ninh Bình trong việc cải thiện chế độ đãi ngộ, góp phần nâng cao hiệu quả công việc và ổn định nguồn nhân lực thống kê.

Công tác thanh tra, kiểm tra công chức thống kê

Từ năm 2022-2024, công tác thanh tra được đẩy mạnh với số cuộc tăng dần: 5 cuộc năm 2022, đạt 85%; 7 cuộc năm 2023, tập trung vào hiệu quả công việc, đạt 88%; và 10 cuộc năm 2024, kiểm tra chất lượng báo cáo và tính minh bạch dữ liệu, đạt 90%. Những con số này cho thấy sự nỗ lực của Ninh Bình trong việc tăng cường giám sát, đảm bảo tính chính xác và hiệu quả của công tác thống kê, đồng thời nâng cao đạo đức công vụ và năng lực chuyên môn cho đội ngũ công chức thống kê cấp xã.

Khảo sát về các yếu tố ảnh hưởng tới nâng cao chất lượng công chức thống kê tại Ninh Bình

Bảng 4: Các yếu tố ảnh hưởng đến nâng cao chất lượng công chức thống kê (n =140)

ĐVT: %

Nguồn: Nhóm tác giả tổng hợp

Khảo sát ý kiến 140 đối tượng về các yếu tố như: tuyển dụng, đào tạo, đãi ngộ… và đánh giá mức độ quan trọng trong nâng cao chất lượng công chức thống kê tại Ninh Bình, kết quả Bảng 4 cho thấy, 23,57% đánh giá tuyển dụng, bố trí và sử dụng công chức là “rất quan trọng”, 36,43% cho là “quan trọng”. Điều này phản ánh nhu cầu tuyển chọn minh bạch, đúng người đúng việc, nhằm tối ưu hoá năng lực đội ngũ.

Đối với công tác đào tạo, 25,71% cho là “rất quan trọng” và 35,71% đánh giá “quan trọng”, nhấn mạnh sự cần thiết tổ chức các khóa bồi dưỡng chuyên sâu về nghiệp vụ, công nghệ thống kê hiện đại.

Chính sách đãi ngộ cũng được đánh giá cao, với 28,57% ý kiến đánh giá “rất quan trọng” và 41,43% đánh giá “quan trọng”.

Các chính sách như phụ cấp, thưởng và hỗ trợ tài chính đóng vai trò thiết yếu trong việc giữ chân công chức có năng lực, đặc biệt ở địa bàn khó khăn.

Về điều kiện kinh tế - xã hội, chỉ 17,14% đánh giá là “rất quan trọng” và 32,14% đánh giá “quan trọng”, cho thấy yếu tố này có ảnh hưởng nhưng không mang tính quyết định.

Cuối cùng, 22,14% cho rằng, đánh giá, khen thưởng và kỷ luật là “rất quan trọng” và 40% “quan trọng”, cho thấy cần duy trì kỷ cương, đánh giá minh bạch để thúc đẩy hiệu quả làm việc.

KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP

Kết luận

Nghiên cứu đã đánh giá thực trạng và phân tích những yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng đội ngũ công chức thống kê tỉnh Ninh Bình trong giai đoạn 2022 - 2024. Kết quả cho thấy, đội ngũ công chức thống kê tại địa phương đã có những chuyển biến tích cực về trình độ chuyên môn, kỹ năng công nghệ thông tin và lý luận chính trị. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều hạn chế như: tỷ lệ công chức hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ chưa cao, kỹ năng phân tích dữ liệu còn yếu, chất lượng nhân lực chưa đồng đều, đặc biệt tại cấp xã...

Đề xuất một số giải pháp

Trên cơ sở kết quả nghiên cứu, nhằm góp phần xây dựng đội ngũ công chức thống kê tại Ninh Bình chuyên nghiệp, hiện đại, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội trong giai đoạn mới, nhóm tác giả đề xuất một số giải pháp sau:

Thứ nhất, đổi mới công tác tuyển dụng và bố trí nhân sự. Thực hiện tuyển dụng công khai, minh bạch, đảm bảo lựa chọn ứng viên có chuyên môn, kỹ năng công nghệ thông tin và phân tích dữ liệu. Việc bố trí nhân sự phải dựa trên nghiên cứu vị trí việc làm, đúng người, đúng việc. Cần đánh giá định kỳ và điều chỉnh phù hợp với năng lực, kết hợp phối hợp liên ngành để nâng cao hiệu quả quản lý nhân lực thống kê.

Thứ hai, tăng cường đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn. Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về phân tích dữ liệu, phần mềm thống kê (SPSS, R, Stata,...), gắn với thực tiễn địa phương. Đào tạo cần liên tục, có cơ chế đánh giá hiệu quả, khuyến khích chia sẻ kinh nghiệm và học hỏi lẫn nhau giữa các địa phương.

Thứ ba, hiện đại hóa công nghệ thông tin. Xây dựng cơ sở dữ liệu thống kê tập trung, đầu tư phần mềm phân tích hiện đại, đẩy mạnh số hóa và khảo sát trực tuyến. Khuyến khích chính sách dữ liệu mở, hợp tác với doanh nghiệp công nghệ và nâng cao bảo mật dữ liệu.

Thứ tư, cải thiện chế độ đãi ngộ và môi trường làm việc. Tăng lương, thưởng theo hiệu suất, hỗ trợ nhà ở vùng khó khăn, nâng cấp cơ sở vật chất và thiết bị làm việc. Đầu tư phát triển kỹ năng mềm, tạo cơ hội thăng tiến và xây dựng văn hóa công sở tích cực.

Thứ năm, nâng cao đạo đức nghề nghiệp và giám sát. Thiết lập cơ chế kiểm tra, giám sát chặt chẽ, tuyên truyền tầm quan trọng của số liệu chính xác, xử lý nghiêm vi phạm, đồng thời khen thưởng kịp thời. Khuyến khích cộng đồng tham gia giám sát, đảm bảo tính minh bạch và trách nhiệm của công chức thống kê.

(*)Nghiên cứu được thực hiện trước thời điểm sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh theo Nghị quyết số 202/2025/QH15.

Tài liệu tham khảo:

1. Cục Thống kê tỉnh Ninh Bình (2024). Báo cáo tình hình kinh tế xã hội năm 2024.

2. Cục Thống kê tỉnh Ninh Bình (2024). Báo cáo tổng kết ngành Thống kê tỉnh Ninh Bình 2024.

3. Đoàn Công Khanh (2025). Nâng cao chất lượng đội ngũ công chức ngành thống kê tỉnh Ninh Bình. Đề án tốt nghiệp Thạc sĩ Quản lý kinh tế, Trường Đại học Lâm nghiệp.

4. UBND tỉnh Ninh Bình (2024). Báo cáo tổng kết công tác công chức, viên chức, UBND tỉnh Ninh Bình 2024.

5. Vũ Minh Thái (2019). Nâng cao năng lực công chức văn phòng - thống kê cấp xã của huyện Mường La, tỉnh Sơn La. Đề án tốt nghiệp thạc sỹ Kinh tế và quản lý công, Đại học Kinh tế quốc dân.