Việt Nam và khu vực Á - Âu đã hình thành các thiết chế, khung khổ vững chắc làm nền tảng cho sự phát triển hợp tác song phương

Phát biểu tại Diễn đàn thương mại Việt Nam Á - Âu được tổ chức bằng hình thức trực tiếp kết hợp với trực tuyến với hai chủ đề chính là “Thích ứng bối cảnh - Khai phá tiềm năng” vào ngày 24/11/2023, đại diện Bộ Công Thương, ông Tạ Hoàng Linh, Vụ trưởng Vụ thị trường châu Âu - châu Mỹ nhấn mạnh, thị trường Á – Âu (Eurasia) là thị trường truyền thống của Việt Nam trước đây và hiện nay được coi là thị trường xuất khẩu tiềm năng với rất nhiều dư địa hợp tác.

Đây là liên khu vực rộng lớn gồm 28 nước, trải dài từ Đông Âu sang Trung Á, với tổng diện tích khoảng 23,5 triệu km2, dân số hơn 400 triệu người và tổng GDP gần 4.500 tỷ USD. Đây cũng là khu vực rất giàu tài nguyên khoáng sản, đặc biệt là dầu mỏ, khí đốt, kim loại màu, than đá, ngũ cốc...

Ông Tạ Hoàng Linh, Vụ trưởng Vụ thị trường châu Âu - châu Mỹ phát biểu tại Hội thảo

Về hợp tác thương mại, theo số liệu của Hải quan Việt Nam, năm 2022, trong bối cảnh tình hình kinh tế, chính trị thế giới có nhiều biến động bất thường, với nhiều khó khăn, thách thức, thương mại song phương giữa Việt Nam và các nước khu vực Á - Âu chỉ đạt 13,3 tỷ USD, giảm 9,7% so với cùng kỳ năm 2021. Trong đó, xuất khẩu đạt 8,6 tỷ USD, giảm 13,1%, nhập khẩu đạt 4,67 tỷ USD, giảm 2,9% so với cùng kỳ năm 2021.

Trong 9 tháng năm 2023, giao thương hàng hóa giữa Việt Nam và các nước khu vực Eurasia đạt 9 tỷ USD, giảm 6,5% so với cùng kỳ năm 2022. Trong đó xuất khẩu của Việt Nam sang khu vực này là 6,3 tỷ USD, giảm 1,2%; nhập khẩu đạt 2,7 tỷ USD, giảm 19%.

Mặc dù giao thương hàng hóa giữa hai bên bị sụt giảm trong thời gian vừa qua, tuy nhiên, theo đánh giá của ông Tạ Hoàng Linh, khu vực Á - Âu vẫn là một thị trường giàu tiềm năng đối với các doanh nghiệp Việt Nam. Theo đó, kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang khu vực Á - Âu chỉ chiếm khoảng 2,4% tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam và khoảng 0,4% tổng kim ngạch nhập khẩu của khu vực này. Các dự án đầu tư từ khu vực Á - Âu hiện chỉ chiếm khoảng 0,3% trong tổng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài tại Việt Nam.

Bên cạnh đó, Việt Nam và khu vực Á - Âu đã hình thành các thiết chế, khung khổ vững chắc làm nền tảng cho sự phát triển hợp tác song phương, bao gồm hai Hiệp định thương mại tự do: VN-EAEU FTA với Liên minh kinh tế Á - Âu (LB Nga, Belarus, Kazakhstan, Armenia, Kyrgyzstan) và EVFTA với Liên minh châu Âu; Hiệp định bảo hộ đầu tư giữa Việt Nam và Liên minh châu Âu (EVIPA); 14 Ủy ban hỗn hợp/Ủy ban liên chính phủ và một cơ chế tham vấn hợp tác kinh tế song phương. Những cơ chế hợp tác như nêu trên đã và đang được triển khai hiệu quả, làm cơ sở vững chắc để doanh nghiệp Việt Nam và doanh nghiệp các nước Á - Âu tăng cường hợp tác trong nhiều lĩnh vực, đặc biệt là kinh tế, thương mại và đầu tư.

Ngoài ra, khu vực Á - Âu cũng là khu vực đông đảo cộng đồng người Việt Nam làm ăn, sinh sống. Việc thúc đẩy trao đổi thông tin, chia sẻ kinh nghiệm giao thương, kết nối giữa các doanh nghiệp tại Việt Nam và cộng đồng người Việt tại khu vực này sẽ hỗ trợ cho hợp tác về thương mại và đầu tư của Việt Nam với A - Âu được hiệu quả và thực chất hơn.

Nhiều cơ hội cho các doanh nghiệp Việt Nam khai phá

Giới thiệu về tiềm năng hợp tác với Kazakhstan, Đại sứ Kazakhstan tại Việt Nam Kanat Tumysh thông tin, Kazakhstan là quốc gia có vị trí địa lý thuận lợi trong kết nối giao thương giữa Việt Nam với khu vực Trung Á, Nga và châu Âu.

Năm 2022, tổng vốn đầu tư nước ngoài vào Kazakhstan đạt 28 tỷ USD, tăng 17,5% so với năm 2021. 10 quốc gia có vốn đầu tư lớn nhất vào Kazakhstan bao gồm: Hà Lan, Hoa Kỳ, Thụy Sỹ, Bỉ, LB Nga, Hàn Quốc, Trung Quốc, Pháp, Anh và Thổ Nhĩ Kỳ. Lĩnh vực chủ yếu được các nhà đầu tư nước ngoài chú trọng bao gồm: chế tạo máy, năng lượng tái tạo, luyện kim và khai thác khoáng sản, công nông nghiệp. Tháng 10/2022, Việt Nam cũng đã mở đường bay thẳng với Kazakhstan do hãng Vietjet khai thác kết nối các thành phố Almaty, Astana và thành phố Nha Trang. Đây là cơ hội vô cùng lớn để thúc đẩy hợp tác thương mại giữa hai nước.

Chia sẻ xu hướng và cơ hội trong hợp tác kinh tế, thương mại, đầu tư với Azerbaijan, ông Shovgi Mehdizada, Đại sứ nước Cộng hòa Azerbaijan tại Việt Nam cho biết, cơ hội hợp tác giữa hai bên còn rất rộng. Đại sứ nước Cộng hòa Azerbaijan tại Việt Nam cho hay, năm 2020, kim ngạch thương mại song phương giữa hai nước là 255,479 nghìn USD đến năm 2022 là 594,609 nghìn USD và 10 tháng năm 2023 là 462,347 nghìn USD.

Theo Đại sứ Shovgi Mehdizada, trong thời gian tới, Việt Nam và Azerbaijan có thể đẩy mạnh hợp tác hơn nữa trong các lĩnh vực tiềm năng như: thương mại, năng lượng cơ sở hạ tầng, trao đổi văn hóa…

Toàn cảnh Diễn đàn

Tại diễn đàn, ông Dương Hoàng Minh, Tham tán Thương mại, Đại sứ quán Việt Nam tại Liên Bang Nga cho biết, trong 10 tháng năm 2023, kim ngạch xuất khẩu hàng dệt may từ Việt Nam sang Nga đạt 343,7 triệu USD, tăng 91% so với cùng kỳ năm 2022.

Tuy nhiên, Thương vụ Việt Nam tại Liên bang Nga cũng nhận được phản ánh từ các doanh nghiệp và người tiêu dùng Nga cũng như doanh nghiệp Việt Nam về bất cập trong giao hàng, bảo quản, thanh toán...

Ở góc độ cơ quan quản lý nhà nước, Thương vụ khuyến cáo doanh nghiệp Việt Nam khi giao dịch, kinh doanh với thị trường Nga cần chủ động tham dự triển lãm chuyên ngành tại các nước để tìm hiểu thị trường và tìm khách hàng, đối tác kinh doanh tiềm năng.

Qua công tác thị trường, thương vụ nhận thấy nhiều doanh nghiệp Việt Nam tham dự các triển lãm tại Liên bang Nga đã tìm được khách hàng, từng bước tăng xuất khẩu và phát triển được thương hiệu tại thị trường.

Trong thời gian tới, Thương vụ Việt Nam tại Liên bang Nga sẽ tổng hợp danh sách các triển lãm tiêu biểu tại Liên bang Nga và một số nước quanh khu vực trong năm 2024, gửi về Bộ Công Thương, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam, các hiệp hội ngành hàng… để thông tin tới các doanh nghiệp.

Bên cạnh đó, Thương vụ Việt Nam tại Bulgaria cho biết, quan hệ kinh tế, thương mại và đầu tư giữa Việt Nam - Tây BalKan còn rất khiêm tốn. Kim ngạch xuất khẩu từ Việt Nam sang Tây Balkan ở mức dưới 20 triệu USD/năm. Trong đó, Serbia là thị trường lớn nhất với kim ngạch đạt xấp xỉ 7 triệu USD/năm.

Hiện nay, các mặt hàng Việt Nam xuất khẩu chính sang khu vực Tây Balkan là: Cà phê hòa tan, chè, gia vị, thủy hải sản, dệt may, giày dép... Các mặt hàng có thế mạnh khác của Việt Nam là dệt may, giày dép, đồ gỗ... thì kim ngạch xuất khẩu còn khá nhỏ, chiếm chưa tới 1% thị phần khu vực này. Cần phải lưu ý rằng, hiện nay, hàng hóa Việt Nam đang được xuất khẩu vào khu vực Tây Balkan thông qua nước trung gian tại châu Âu, đặc biệt là Đức, Italia, Hungaria, CH Czech.

Nguyên nhân là do, điều kiện vị trí còn xa, chưa có đường bay trực tiếp; thị trường phân tán, nhỏ lẻ và có sức mua còn yếu khi GDP bình quân đầu người còn ở mức thấp... Để khắc phục những thách thức này, Thương vụ cho rằng, các doanh nghiệp Việt Nam cần coi khu vực Tây Balkan là một thị trường chung. Rộng hơn nữa, có thể coi toàn bộ khu vực Balkan là một thị trường với những đặc tính tương đồng để thích ứng với bối cảnh thị trường./.