Sáng nay (ngày 14/6), Ban Kinh tế Trung ương tổ chức Diễn đàn cấp cao thường niên về công nghiệp 4.0 gắn với việc triển khai thực hiện Nghị quyết số 29-NQ/TW về “Tiếp tục đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa (CNH, HĐH) đất nước đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045".

Trong khuôn khổ diễn đàn, hội thảo chuyên đề 3 được tổ chức với chủ đề “Xu hướng công nghệ và giải pháp phát triển công nghiệp năng lượng của Việt Nam trong chiến lược CNH, HĐH đến năm 2030, tầm nhìn 2045”.

Đẩy mạnh chuyển đổi số trong ngành năng lượng

TS. Nguyễn Đức Hiển – Phó Trưởng ban Kinh tế Trung ương cho biết, Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 17/11/2022 của Ban Chấp hành Trung ương khóa XIII về "Tiếp tục đẩy mạnh CNH, HĐH đất nước đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045" đã xác định công nghiệp năng lượng là một trong 6 ngành nền tảng, trong đó ưu tiên phát triển công nghiệp năng lượng tái tạo, công nghiệp năng lượng mới.

Nghị quyết đã đề ra chủ trương khuyến khích các tập đoàn, doanh nghiệp trong nước liên kết, liên doanh với doanh nghiệp nước ngoài sản xuất thiết bị năng lượng sạch, tái tạo, hệ thống pin lưu trữ, công nghệ và sản phẩm tiết kiệm năng lượng, đào tạo, chuyển giao công nghệ.

Đồng thời, xây dựng và triển khai định hướng phát triển một số tập đoàn kinh tế, doanh nghiệp nhà nước, doanh nghiệp tư nhân trong nước có quy mô lớn, hoạt động hiệu quả, có năng lực cạnh tranh quốc tế, đóng vai trò dẫn dắt, trụ cột trong lĩnh vực năng lượng.

Tăng cường cơ chế đặt hàng, giao nhiệm vụ cho một số tập đoàn, doanh nghiệp nhà nước và doanh nghiệp tư nhân trong nước có quy mô lớn, có đủ năng lực thực hiện một số nhiệm vụ có tính chiến lược, dẫn dắt quá trình CNH, HĐH.

Nghị quyết cũng đề ra chủ trương chú trọng chính sách mua sắm công và các chính sách nâng cao năng lực doanh nghiệp trong nước của Việt Nam.

TS. Nguyễn Đức Hiển – Phó Trưởng ban Kinh tế Trung ương phát biểu khai mạc Hội thảo

Trước đó, Nghị quyết số 55, ngày 11/02/2020 của Bộ Chính trị đã xác định phải từng bước làm chủ công nghệ hiện đại, tiến tới tự chủ sản xuất được phần lớn các thiết bị năng lượng; chú trọng nghiên cứu, ứng dụng những thành tựu của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư trong phát triển tất cả các phân ngành, lĩnh vực năng lượng; đẩy mạnh chuyển đổi số trong ngành năng lượng.

Trong khi đó, Quy hoạch Điện VIII đã đề ra các nhiệm vụ, giải pháp liên quan đến ngành công nghiệp năng lượng, đó là hình thành các trung tâm công nghiệp năng lượng tái tạo, tạo lập hệ sinh thái công nghiệp năng lượng tái tạo hoàn chỉnh, gắn với sản xuất chế tạo, dịch vụ phụ trợ, các khu công nghiệp tập trung.

Đồng thời, tập trung phát triển ngành công nghiệp chế tạo thiết bị năng lượng tái tạo, bị lưu trữ điện năng, công nghệ thu hồi, hấp thụ, lưu trữ và sử dụng carbon... trong nước để chủ động khai thác tiềm năng sẵn có của nước ta, tăng tính độc lập tự chủ, giảm giá thành sản xuất điện từ năng lượng tái tạo.

Khuyến khích các doanh nghiệp trong nước thực hiện các công trình dự án điện phức tạp, kỹ thuật cao. Nâng cao năng lực thiết kế, tổ chức mua sắm, quản lý điều hành dự án của các doanh nghiệp trong nước, đủ khả năng đảm nhiệm vai trò tổng thầu các dự án điện quy mô lớn.

Nâng cao năng lực thiết kế, chế tạo thiết bị trong nước để tăng tỉ lệ thiết bị nội địa trong các công trình nguồn và lưới điện; nâng cao năng lực sửa chữa, bảo dưỡng, kiểm định các thiết bị điện trong nước.

Nhu cầu năng lượng đang phát triển rất nhanh, trong khi các nguồn cung trong nước không đáp ứng đủ

Tuy nhiên, ông Hiển cũng chỉ ra ngành công nghiệp năng lượng Việt Nam đang gặp một số khó khăn, thách thức. Trong đó nhu cầu năng lượng đang phát triển rất nhanh, trong khi các nguồn cung trong nước không đủ đáp ứng yêu cầu, nhiều dự án điện bị chậm so với quy hoạch, kế hoạch.

Bên cạnh đó, trữ lượng và sản lượng sản xuất ngày than, dầu thô và khí suy giảm hằng năm. Yêu cầu nhập khẩu năng lượng ngày càng lớn là một vấn đề trong tình hình phát triển của ngành công nghiệp năng lượng Việt Nam, vì nó làm giảm khả năng tự chủ về năng lượng, tăng sự phụ thuộc vào các nền kinh tế khác.

Trong khi đó, tình hình phát triển của ngành công nghiệp năng lượng thế giới thời gian qua cho thấy có sự chuyển dịch cơ cấu ngành công nghiệp năng lượng với sự thay đổi của các chính sách, cơ cấu, công nghệ: từ sản xuất, tiêu thụ các nguồn nhiên liệu hóa thạch truyền thống (than, dầu, khí tự nhiên) sang các nguồn năng lượng tái tạo bền vững (gió, mặt trời, sinh khối...).

Trong khi đó, ông Nguyễn Anh Tuấn - Phó Viện trưởng Viện Năng lượng và Môi trường cho biết, thách thức về đảm bảo an ninh cung cấp điện và cung cấp nhiên liệu năng lượng trong cái bối cảnh là hạ tầng năng lượng còn hạn chế. Bên cạnh đó là thách thức về đảm bảo an ninh cung cấp điện và cung cấp nhiên liệu năng lượng trong cái bối cảnh hạ tầng năng lượng còn hạn chế.

Tạo ra sự chủ động về năng lượng cho Việt Nam đáp ứng được nhu cầu CNH, HĐH

Để đạt được mục tiêu của ngành năng lượng vào năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 đáp ứng cho nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội, theo ông Hiển, cần thiết phải sớm có những cơ chế, chính sách ưu tiên, đột phá để thúc đẩy phát triển ngành công nghiệp năng lượng của Việt Nam trong bối cảnh mới.

Đồng thời, nâng cao được năng lực của các doanh nghiệp công nghiệp năng lượng thuộc mọi thành phần kinh tế.

Từ đó, tạo ra sự chủ động về năng lượng cho Việt Nam đáp ứng được nhu cầu CNH, HĐH đất nước.

Ngoài ra, cần triển khai các biện pháp giảm phát thải khí nhà kính mạnh mẽ hơn nữa bằng nguồn lực của mình, cùng với sự hợp tác và hỗ trợ của cộng đồng quốc tế, cả về tài chính và chuyển giao công nghệ để đạt mức phát thải ròng bằng "0" (Net Zero) vào năm 2050.

Tại Hội thảo, ông Nguyễn Anh Tuấn - Phó Viện trưởng Viện Năng lượng và Môi trường cũng đề xuất, để khai thác hiệu quả và khắc phục hạn chế của các loại hình này, cần công nghiệp linh hoạt về lưu trữ, tăng cường lưới điện.

Đối với vấn đề tiết kiệm và hiệu quả năng lượng, theo ông Tuấn, cần hướng tới mục tiêu tiết kiệm tổng tiêu thụ năng lượng lên đến 8,4% trong giai đoạn đến năm 2030 và từ 19-22% đến năm 2050./.