Tại buổi họp báo thường kỳ diễn ra chiều ngày 30/3/2022, liên quan những sai phạm trong việc phát triển các dự án điện mặt trời mái nhà, ông Bùi Quốc Hùng - Phó Cục trưởng Cục Điện lực và năng lượng tái tạo cho biết, vừa qua, nhiều nhà đầu tư tham gia lĩnh vực điện mặt trời, cả mặt đất lẫn mái nhà.

Đến cuối năm 2020, sản lượng điện mặt trời đưa vào vận hành đạt khoảng 17.000 MW. Trong đó, dự án điện mặt trời quy mô (Solar Farm) nối lưới khoảng 9.000MW và điện mặt trời mái nhà khoảng 8.000 MW.

Tuy nhiên, do thời gian có hiệu lực của các quyết định chỉ đến 31/12/2020 nên trong một thời gian ngắn, điện mặt trời mái nhà phát triển rất nóng, gây ra một số tồn tại, vướng mắc, xuất hiện quá tải cục bộ ở một số địa phương. Lý do bởi điện mặt trời chỉ tập trung phát triển ở một số địa phương có tiềm năng về đất cát, cường độ ánh sáng như các tỉnh Nam miền Trung và Nam Bộ, không phân tán rộng rãi, đã gây ảnh hưởng đến vận hành hệ thống điện.

Bộ Công Thương nói gì về vi phạm tại các dự án điện mặt trời mái nhà?
Ông Bùi Quốc Hùng - Phó Cục trưởng Cục Điện lực và năng lượng tái tạo

Liên quan việc rà soát các dự án điện mặt trời mái nhà, đại diện Cục Điện lực và Năng lượng tái tạo cho biết, ngày 9/2/2021, Văn phòng Chính phủ đã có Thông báo số 185 của Thủ tướng Chính phủ yêu cầu Bộ Công Thương chủ trì phối hợp với ủy ban nhân dân các tỉnh, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) để kiểm tra, rà soát việc phát triển điện Mặt Trời tại các địa phương.

Tiếp đến, ngày 5/3/2021, Bộ Công Thương đã ban hành Quyết định thành lập đoàn kiểm tra điện mặt trời. Sau đó, ngày 15/3/2021, chính thức có thông báo đến UBND các tỉnh và EVN tiến hành thực hiện kiểm tra các dự án điện mặt trời trên địa bàn 10 tỉnh Nam miền Trung và miền Nam.

Đoàn công tác đã tiến hành kiểm tra từ tháng 3/2021 đến đầu tháng 5/2021 và kết thúc đợt kiểm tra thứ nhất để tiến hành báo cáo. Sau đó, Bộ Công Thương cũng đã thành lập đoàn kiểm tra thứ hai để đánh giá tổng thể một số tỉnh khu vực phía Bắc. Tuy nhiên, do ảnh hưởng của dịch Covid-19 bùng phát nên hoạt động này đã tạm dừng.

Hiện Bộ Công Thương đã có thông báo kết luận về việc rà soát các vấn đề liên quan đến phát triển điện mặt trời mái nhà. Theo đó, hàng loạt các công ty điện lực có các vi phạm như ký hợp đồng mua bán điện có công suất vượt quá công suất trong thỏa thuận đấu nối, trái với quy định của Bộ Công Thương; thỏa thuận, chấp thuận đấu nối hệ thống điện mặt trời mái nhà gây quá tải hệ thống điện là trái quy định của Thủ tướng Chính phủ.

Thỏa thuận đấu nối điện mặt trời mái nhà vượt quá thời hạn quy định; chấp thuận đấu nối, đưa vào vận hành, ký hợp đồng mua bán điện trong khi đã xác định tình trạng quá tải lưới điện và yêu cầu khách hàng cam kết cắt giảm công suất khi lưới điện quá tải - trái quy định của Thủ tướng Chính phủ...

Căn cứ các biên bản làm việc của đoàn kiểm tra tại những dự án điện mặt trời mái nhà, Bộ Công Thương cho rằng, các tỉnh Đồng Nai, Bình Dương, Bình Phước, Long An, Ninh Thuận, Bình Thuận, Gia Lai, Đắk Nông, Đắk Lắk và TP. Hồ Chí Minh chưa quản lý, theo dõi, kiểm tra kịp thời hoạt động liên quan đến điện mặt trời tại địa phương theo thẩm quyền.

Nhiều hệ thống điện mặt trời mái nhà lắp trên mái của trang trại nông nghiệp (chăn nuôi hoặc trồng trọt...), đã đưa vào vận hành thương mại trước ngày 1/1/2021, nhưng hồ sơ, thủ tục liên quan đến đất đai của các trang trại nông nghiệp chưa đáp ứng yêu cầu theo quy định.

Riêng về trách nhiệm quản lý nhà nước của Bộ Công Thương, ông Bùi Quốc Hùng cho biết, theo Quyết định số 13/2020/QĐ-TTg, ngày 6/4/2020 về cơ chế khuyến khích phát triển điện mặt trời tại Việt Nam, những dự án có công suất dưới 1 MW và đấu nối vào lưới điện phân phối dưới 35 kV thì việc thoả thuận, đấu nối - sẽ do EVN thoả thuận, thực hiện.

Theo quy định, những dự án dưới 1 MW không có thoả thuận về quy hoạch, cũng như không cần phải cấp giấy phép hoạt động điện lực.

Chính vì vậy, trong vấn đề này, Bộ Công Thương có trách nhiệm tuyên truyền, phổ biến, hướng dẫn để triển khai, thực hiện các dự án cũng như kiểm tra, giám sát và chấn chỉnh khắc phục những sai phạm.

Tuy nhiên, Phó Cục trưởng Cục Điện lực và năng lượng tái tạo khẳng định, do thời gian thực hiện rất ngắn việc phát triển các dự án điện mặt trời mái nhà, nên Bộ Công Thương chưa có điều kiện để kiểm tra đồng bộ, chấn chỉnh kịp thời, cũng như chưa sơ kết, tổng kết đánh giá, rút kinh nghiệm khi xây dựng chính sách, để đảm bảo cho đúng quy hoạch để quản lý, kiểm soát trong các dự án việc vượt công suất.

Trả lời thêm về vấn đề này, Thứ trưởng Bộ Công thương Đỗ Thắng Hải cho biết, liên quan đến những tồn tại, sai sót ở lĩnh vực này, thì các cơ quan có thẩm quyền đã vào kiểm tra và có kết luận. Về trách nhiệm các tập thể, cơ quan, cá nhân liên quan của Bộ Công Thương, Thứ trưởng Đỗ Thắng Hải nhấn mạnh, bất cứ tập thể, cá nhân nào vi phạm, thì Bộ đã thực hiện nghiêm túc theo đúng kết luận./.