Bộ Tài chính cho biết, theo tổng hợp báo cáo của 63 tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương về tình hình quản lý, sử dụng và khai thác quỹ nhà, đất giao cho tổ chức có chức năng quản lý, kinh doanh nhà địa phương, hiện nay, có 31/63 địa phương có quỹ nhà, đất giao cho tổ chức quản lý, kinh doanh nhà. Các tổ chức quản lý, kinh doanh nhà hoạt động dưới nhiều mô hình khác nhau (doanh nghiệp, đơn vị sự nghiệp, cơ quan nhà nước), đang thực hiện quản lý tổng số 87.664 cơ sở nhà, đất với tổng diện tích đất là 23.706.619,0m², tổng diện tích sàn là 5.237.139,6m².

Quản lý, sử dụng và khai thác nhà, đất phải đảm bảo hiệu quả, công khai, minh bạch, đúng pháp luật

Mặc dù pháp luật chuyên ngành có quy định về nguyên tắc quản lý chung cho tài sản công là nhà, đất thuộc sở hữu nhà nước, nhưng chưa có quy định riêng đối với việc quản lý, sử dụng và khai thác quỹ nhà, đất chuyên dùng hiện giao cho các tổ chức quản lý, kinh doanh nhà địa phương quản lý, nên thực tế các địa phương còn lúng túng trong công tác quản lý, vận hành, khai thác và xử lý đối với quỹ nhà, đất này.

Bên cạnh đó, nhiều cơ sở nhà, đất sau khi thu hồi hoặc chuyển giao về địa phương quản lý, xử lý nhưng chưa thể xử lý được ngay do phải điều chỉnh quy hoạch, nếu không đưa vào khai thác sẽ bị bỏ trống, lãng phí, trong khi nhu cầu thuê rất lớn, đặc biệt là cho thuê để thực hiện các chính sách của Nhà nước trong lĩnh vực xã hội hóa. Vì vậy, việc xây dựng cơ chế để điều chỉnh vấn đề này là cần thiết trong bối cảnh hiện nay.

Việc xây dựng Nghị định nhằm tạo lập hành lang pháp lý cho việc quản lý, sử dụng và khai thác quỹ nhà, đất là tài sản công không sử dụng vào mục đích để ở giao cho Tổ chức có chức năng quản lý, kinh doanh nhà địa phương quản lý, khai thác góp phần quản lý chặt chẽ, khai thác có hiệu quả nhà, đất phục vụ phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.

Theo dự thảo, việc quản lý, sử dụng và khai thác nhà, đất phải đảm bảo hiệu quả, giải quyết nhu cầu về nhà, đất phục vụ nhiệm vụ phát triển kinh tế, xã hội của địa phương, phù hợp với quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất được cơ quan, người có thẩm quyền phê duyệt; công khai, minh bạch, đúng pháp luật.

Việc giao nhà, đất cho tổ chức có chức năng quản lý, kinh doanh nhà quản lý, khai thác được thực hiện theo hình thức ghi tăng tài sản và giá trị tài sản, không tính thành phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp.

Tổ chức, cá nhân được thuê nhà phải chấp hành nghiêm quy định của pháp luật và hợp đồng ký kết; nộp tiền thuê đầy đủ, đúng hạn, trả lại nhà, đất khi hết thời hạn thuê hoặc để xử lý theo quyết định của cơ quan, người có thẩm quyền.

Quỹ nhà, đất giao cho tổ chức có chức năng quản lý, kinh doanh nhà để quản lý, khai thác gồm: (i) Nhà, đất đã có văn bản của UBND cấp tỉnh giao cho tổ chức có chức năng quản lý, kinh doanh nhà quản lý, khai thác trước ngày Nghị định này có hiệu lực thi hành; (ii) Nhà, đất thực tế tổ chức có chức năng quản lý, kinh doanh nhà đã quản lý, khai thác trước ngày Nghị định này có hiệu lực thi hành, nhưng chưa có văn bản giao tài sản của UBND cấp tỉnh; (iii) Nhà, đất được giao cho cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp khác quản lý, khai thác nhưng nay được UBND cấp tỉnh quyết định giao cho Tổ chức có chức năng quản lý, kinh doanh nhà quản lý, khai thác theo quy định tại Nghị định này; (iv) Nhà, đất của các cơ quan, tổ chức, đơn vị, doanh nghiệp có Quyết định thu hồi của cơ quan, người có thẩm quyền theo quy định của pháp luật về quản lý, sử dụng tài sản công; (v) Nhà, đất có Quyết định chuyển giao về địa phương quản lý, xử lý của cơ quan, người có thẩm quyền theo quy định của pháp luật về quản lý, sử dụng tài sản công; (v) Quỹ nhà, đất khác do địa phương quản lý./.