Những điểm nổi bật trong dự thảo Quyết định

Thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, ban đầu Bộ Tài chính dự thảo Thông tư hướng dẫn bán cổ phần theo lô, nhưng sau khi cân nhắc các yếu tố về thẩm quyền ban hành, cũng như đảm bảo tính hiệu lực cao cho văn bản sau khi ban hành, mới đây dự thảo Thông tư được chuyển thành dự thảo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ…

Theo Bộ Tài chính, dự thảo Quyết định quy định một số nội dung về thoái vốn cổ phần nhà nước tại công ty cổ phần chưa niêm yết hoặc chưa đăng ký giao dịch trên sàn chứng khoán UPCOM do các bộ, ngành, UBND cấp tỉnh làm đại diện chủ sở hữu và việc thoái vốn tại các tập đoàn, tổng công ty, công ty do nhà nước sở hữu 100% vốn điều lệ.

Việc bán cổ phần theo lô thực hiện với doanh nghiệp đã cổ phần hóa mà Nhà nước không cần nắm giữ cổ phần chi phối hoặc không cần nắm cổ phần theo tiêu chí, danh mục phân loại DNNN; trường hợp nằm ngoài điều kiện này phải báo cáo Thủ tướng xem xét quyết định; nguyên tắc công khai minh bạch; thực hiện bán đấu giá cổ phần theo lô qua Sở giao dịch chứng khoán trên cơ sở phê duyệt bán cổ phần theo lô của cấp có thẩm quyền; có thể chia thành nhiều lô khác nhau để bán đấu giá tùy theo số lượng cổ phần và tình hình thị trường nhưng mỗi phiên chỉ bán trọn 1 lô.

Số lượng cổ phần 1 lô không quá 5% vốn điều lệ công ty cổ phần. Nếu bán chỉ định thì làm theo Quyết định của Thủ tướng.

Thẩm quyền phê duyệt bán theo lô là bộ quản lý ngành, UBND tỉnh tại doanh nghiệp do mình làm chủ đại diện chủ sở hữu sau khi được Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch và Đầu tư tham gia ý kiến; riêng phương án bán cổ phần theo lô của các Tập đoàn kinh tế, tổng công ty nhà nước sau cổ phần hóa, bộ, UBND cấp tỉnh quyết định phương án bán sau khi có Quyết định của Thủ tướng.

Tổ chức, cá nhân trong nước và nước ngoài được tham gia với số lượng không hạn chế. Lĩnh vực ngành nghề mà pháp luật quy định tỷ lệ tối đa tham gia đầu tư của nhà đầu tư nước ngoài thì theo quy định đó.

Cần lường trước những vấn đề có thể nảy sinh

Cho ý kiến vào dự thảo Quyết định, Phó Thủ tướng Vũ Văn Ninh lưu ý các quy định về bán đấu giá cổ phần theo lô. Theo đó, phải đấu giá theo quy định của luật quản lý sử dụng vốn nhà nước đầu tư vào doanh nghiệp.

Thực tế, bán theo lô đã từng được thực hiện thí điểm ở một số doanh nghiệp của ngành giao thông (CIENCO 1, CIENCO 4), một số doanh nghiệp thuộc Tập đoàn Hóa chất theo các quyết định cho phép riêng lẻ của Thủ tướng.

Nó xuất phát từ đề nghị của một số nhà đầu tư, có thể đã trở thành cổ đông chiến lược của doanh nghiệp sau cổ phần hóa, nay muốn gia tăng tỷ lệ sở hữu, thậm chí muốn sở hữu/nhận chuyển nhượng toàn bộ số cổ phần còn lại của Nhà nước tại doanh nghiệp. Cũng có thể các nhà đầu tư này không phải là cổ đông chiến lược mà có nhu cầu mua toàn bộ hoặc phần lớn lô cổ phần nhà nước tại doanh nghiệp sau cổ phần hóa. Cách nào thì cách, đến trước hay đến sau thì việc bán số cổ phần theo lô lớn, không qua đấu giá hoặc có qua đấu giá cũng chưa có quy định.

Vấn đề được quan tâm nhất khi bán cổ phần nhà nước theo lô là bán theo phương án nào thì minh bạch nhất và làm thế nào để phòng ngừa việc lợi dụng bán cổ phần theo lô để tránh đăng ký giao dịch và niêm yết trên thị trường chứng khoán. Bởi theo quy định hiện hành đối với doanh nghiệp nhà nước sau cổ phần hóa, khi đáp ứng đủ điều kiện là công ty đại chúng theo quy định của Luật Chứng khoán (có vốn điều lệ từ 10 tỷ đồng trở lên và có ít nhất 100 cổ đông), phải thực hiện việc đăng ký giao dịch tại sàn UPCom trên Sở Giao dịch chứng khoán trong thời hạn 90 ngày

“Phải đấu giá công khai, nếu đấu giá không thành công, thì chào bán cạnh tranh, nếu chào bán cạnh tranh không thành công nữa thì thực hiện bán thỏa thuận. Đồng thời, dự thảo Quyết định cần quy định rõ đại diện chủ sở hữu phần vốn nhà nước có thẩm quyền chào bán thỏa thuận và phải chịu trách nhiệm cá nhân trước quyết định này”, Phó Thủ tướng nhấn mạnh.

Kết thúc buổi làm việc, Phó Thủ tướng Vũ Văn Ninh lưu ý: “Nói bán theo lô thì rất hay, nhưng khi thực hiện, thì nhiều chuyện, dễ nảy sinh tham nhũng, làm thất thoát vốn nhà nước nếu dự thảo Quyết định không lường được những vấn đề nảy sinh. Dự thảo phải quy định chặt chẽ để không xảy ra tham nhũng, đồng thời cũng không quá “bó” làm ảnh hưởng tới quyết tâm của các nhà đầu tư thật tâm muốn gắn bó với doanh nghiệp”.

Thực tế, bán cổ phần theo lô thường được thực hiện sau khi doanh nghiệp đã cổ phần hóa, khác hoàn toàn với việc bán cổ phần cho nhà đầu tư chiến lược - được thực hiện trong quá trình doanh nghiệp bán cổ phần lần đầu ra công chúng (IPO) vốn đã có quy định cụ thể./.