Sau giai đoạn ổn định khá dài trong năm 2012, thị trường ngoại hối đã biến động mạnh trở lại từ đầu năm 2013, đặc biệt là từ tháng 4 đến nay. Tỷ giá USD/VND bán ra tại Vietcombank gần như đều ở mức kịch trần cho phép 21.036 đồng/USD trong khi tỷ giá USD/VND tại thị trường chợ đen liên tục được giao dịch ở mức giá vượt mức trần quy định của Ngân hàng Nhà nước (NHNN). Vào ngày 28/6 vừa qua NHNN đã quyết định tăng tỷ giá USD/VND thêm 1% lên 21.036 đồng/USD và giữ nguyên biên độ giao dịch ở mức +/-1%.

Sự biến động của tỷ giá USD/VND trong thời gian qua được dự đoán do những nguyên nhân sau: (1) Nhu cầu USD tăng từ khối nhà đầu tư nước ngoài do hoạt động chốt lời một phần trong khoản đầu tư vào trái phiếu chính phủ và chuyển lợi nhuận về nước. Danh mục đầu tư trái phiếu này khoảng 2 tỷ USD. (2) Nhu cầu ngoại tệ tăng từ khối các ngân hàng trong nước do các ngân hàng thương mại sử dụng nguồn vốn VND dư thừa với lãi suất thấp mua USD để cân bằng trạng thái ngoại tệ đã âm trước đó. (3) NHNN có thể đã sử dụng một lượng lớn ngoại tệ để nhập vàng cung cấp cho các ngân hàng trong nước đóng trạng thái âm vàng. Trong khoảng từ 28/3 đến 28/6, NHNN đã cung cấp ra thị trường 1,37 triệu lượng vàng trị giá khoảng 2,3 tỷ đô-la.

Tuy nhiên sau khi NHNN tăng tỷ giá USD/VND lên 1%, thì thị trường ngoại hối giảm nhiệt mạnh xuống còn 21.190 đồng/đô-la và bắt đầu ổn định trở lại gần đây. Sự ổn định này là do: (1) NHNN yêu cầu các ngân hàng thương mại thực hiện nghiêm quy định của NHNN về tỷ giá USD/VND; (2) NHNN đã bán tín phiếu (ước tính khoảng 38 nghìn tỷ đồng trong tháng 7) để rút tiền VND về và qua đó hạn chế các ngân hàng sử dụng vốn dư thừa để mua USD; 3) NHNN cũng đã bán USD ra thị trường để đáp ứng nhu cầu thanh toán của khách hàng.

Ngoài ra, dự đoán nguyên nhân làm tỷ giá USD/VND giảm mạnh cũng là do một lượng lớn “nguồn cung USD ảo” từ các doanh nghiệp. Các doanh nghiệp này vay USD từ ngân hàng và sau đó bán lại cho chính ngân hàng để chuyển sang tiền đồng. Điều này là do chênh lệch lãi suất giữa các khoản vay bằng USD và bằng tiền đồng khá lớn lên đến 5-6% và triển vọng ổn định của tỷ giá USD/VND từ nay đến cuối năm khi NHNN cam kết không để tỷ giá biến động quá 2- 3% trong năm nay (bao gồm 1% tăng tỷ giá trong tháng 6 vừa qua).

Các số liệu kinh tế đến thời điểm hiện tại cho thấy tỷ giá USD/VND sẽ ổn định hoặc chỉ tăng nhẹ trong thời gian còn lại của năm. Lạm phát kỳ vọng khoảng 8% năm nay được cho là sẽ không đủ mạnh để gây tác động lớn đến tỷ giá USD/VND. Cán cân thương mại dự báo thâm hụt khoảng 3 tỷ USD trong năm nay cũng không đáng lo ngại do tài khoản vãng lai (current account) được Ngân hàng Thế giới dự báo sẽ tiếp tục thặng dư ở mức khoảng 5,6% GDP. Chênh lệch lãi suất giữa các khoản vay bằng USD và tiền đồng ở mức 5-6% hiện nay là đủ lớn để hạn chế sự dịch chuyển của nguồn vốn từ tiền đồng sang USD. Hơn nữa, với nguồn dự trữ ngoại hối dồi dào (được cho là gần 3 tháng nhập khẩu hay khoảng 30 tỷ đô-la), NHNN sẽ có đủ nguồn lực để giải quyết nhu cầu USD cục bộ (nếu có). Vì vậy, có cơ sở để tin là tỷ giá USD/VND năm nay sẽ không tăng quá mức 2-3% như mục tiêu của NHNN./.

Trọng Đức