Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà đã nhấn mạnh yêu cầu này tại phiên họp Hội đồng thẩm định Quy hoạch vùng trung du và miền núi phía Bắc thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn 2050, chiều 21/12.

Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà chủ trì phiên họp Hội đồng thẩm định Quy hoạch vùng trung du và miền núi phía Bắc thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn 2050, chiều 21/12.

Xây dựng Vùng phát triển xanh, bền vững và toàn diện

Vùng Trung du và miền núi phía Bắc là địa bàn chiến lược đặc biệt quan trọng, cửa ngõ phía Bắc quốc gia, giáp các vùng kinh tế lớn; đóng vai trò quan trọng trong cấp nước và cắt lũ cho hạ du; giàu tài nguyên, cảnh quan đặc sắc; đa dạng về văn hoá các dân tộc.

Tuy nhiên, vùng Trung du và miền núi phía Bắc hạn chế trong kết nối giao thông nội vùng, liên vùng; tăng trưởng kinh tế không đồng đều; chất lượng nguồn nhân lực thấp, tỷ lệ lao động đã qua đào tạo ngày càng tụt hậu so với bình quân chung của cả nước; tỷ lệ hộ nghèo vẫn còn cao.

Theo báo cáo tóm tắt của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Quy hoạch vùng Trung du và miền núi phía Bắc được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt nhiệm vụ quy hoạch tại Quyết định số 495/QĐ-TTg ngày 20/4/2022. Quy hoạch được nghiên cứu phù hợp với chiến lược phát triển kinh tế - xã hội đất nước thời kỳ 2021 - 2030, Nghị quyết số 11-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh vùng Trung du và miền núi Bắc bộ đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.

Trên cơ sở phân tích tiềm năng, lợi thế, cơ hội và thách thức, Quy hoạch vùng Trung du và miền núi phía Bắc đặt mục tiêu đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050 xây dựng Vùng phát triển xanh, bền vững và toàn diện. Trong đó, tầm nhìn đến năm 2050 có khoảng 50% số tỉnh nằm trong nhóm các tỉnh phát triển khá trong cả nước. Bản sắc văn hoá các dân tộc được bảo tồn và phát huy, đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân được nâng cao, quốc phòng an ninh được bảo đảm vững chắc.

Mục tiêu cụ thể, tốc độ tăng trưởng GRDP của Vùng bình quân giai đoạn 2021 - 2030 đạt 8 - 9%/năm. Cơ cấu kinh tế chuyển dịch tích cực đến năm 2030, trong đó, khu vực nông - lâm - thuỷ sản chiếm khoảng 12 - 13%, công nghiệp - xây dựng chiếm 45 - 46% và dịch vụ chiếm 37 - 38%. GRDP bình quân đầu người đạt 140 triệu đồng/người/năm vào năm 2030, tổng thu ngân sách nhà nước đạt khoảng 190 nghìn tỷ đồng.

Quy hoạch cũng tổ chức không gian phát triển và xác định phương hướng phát triển các ngành kinh tế, hình thành các hành lang phát triển, liên kết hệ thống cơ sở hạ tầng thiết yếu, du lịch, phát triển hệ thống đô thị, nông thôn và hệ thống cửa khẩu…

Đơn vị tư vấn đề xuất phân vùng trung du và miền núi phía Bắc thành 4 tiểu vùng. Theo đó, tiều vùng phía Tây tập trung phát triển nông nghiệp bền vững, du lịch sinh thái, năng lượng sạch. Tiểu vùng Tây Bắc sẽ là vùng du lịch tầm cỡ, đầu mối giao thương kinh tế, văn hoá với các tỉnh phía Tây Nam Trung Quốc. Tiểu vùng Đông Bắc là trung tâm công nghiệp, giáo dục, y tế và du lịch về nguồn. Tiểu vùng phía Đông có trung tâm công nghiệp kết nối giao thương kinh tế, văn hoá với các tỉnh phía Nam Trung Quốc.

Năm hành lang kinh tế của vùng trung du và miền núi phía Bắc là Hà Nội-Hoà Bình, Lào Cai-Hà Nội-Hải Phòng, Hà Nội-Phú Thọ-Tuyên Quang-Hà Giang, Hà Nội-Thái Nguyên-Bắc Kạn-Cao Bằng, Hà Nội-Bắc Giang-Lạng Sơn.

Cùng với việc xây dựng, nâng cấp các tuyến giao thông theo hướng Bắc-Nam, thì vai trò của các tuyến đường Đông-Tây có vai trò trọng nhằm gia tăng khả năng liên kết chuỗi giá trị nông nghiệp, tiếp cận thị trường và hệ sinh thái du lịch; mở rộng và kết nối vành đai công nghiệp tới hệ thống cảng biển, trung tâm logistics.

Các tuyến giao thông kết nối giữ vai trò quan trọng để phát triển ngành kinh tế lợi thế theo chuỗi giá trị, hệ sinh thái. Trong đó, công nghiệp ưu tiên ứng dụng công nghệ cao, thân thiện với môi trường, trọng tâm là công nghiệp chế biến.

Nông nghiệp hình thành các vùng sản xuất hàng hoá, an toàn, hữu cơ, xanh, sạch, đặc sản, giá trị cao. Kinh tế rừng tập trung khai thác tiềm năng từ dịch vụ hệ sinh thái rừng, bao gồm tín chỉ carbon và bảo tồn đa dạng sinh học, bảo vệ an ninh nguồn nước…

Du lịch phát triển toàn diện (thể chất, tinh thần và cội nguồn, thân nhiên, cộng đồng) nhằm phát huy lợi thế cảnh quan thiên nhiên hoang sơ, hùng vĩ, đa dạng sinh học, các giá trị lịch sử văn hoá độc đáo, liên kết thành một câu chuyện liền mạch, xuyên suốt.

Hạ tầng xã hội vùng sẽ hình thành các trung tâm vùng, tiểu vùng nhằm phát huy giá trị tri thức bản địa, văn hoá cộng đồng trong hệ thống giáo dục, y tế; thúc đẩy số hoá để tăng khả năng tiếp cận cho những địa bàn còn khó khăn.

Không gian đô thị của vùng được tổ chức trên cơ sở phát triển vành đai đô thị-công nghiệp, dịch vụ, kết nối với các hành lang quan trọng. Khu vực nông thôn của vùng gắn với mô hình tổ chức sản xuất nông, lâm nghiệp, khác thác khoáng sản, du lịch và đặc điểm địa hình, sinh táu của từng khu vực trong vùng.

Tại phiên họp, các uỷ viên phản biện đã đóng góp nhiều ý kiến về tiêu chí phân chia thành các tiểu vùng của vùng trung du và miền núi phía Bắc; tập trung cho các ngành kinh tế lợi thế là nông, lâm nghiệp, dịch vụ môi trường, du lịch văn hoá, du lịch sinh thái; cơ chế quản trị, điều phối, huy động nguồn lực thực hiện các dự án, công trình có tính đột phá, điểm nhấn; sử dụng đất tiết kiệm, hiệu quả; phát triển nguồn nhân lực; tăng cường kinh tế biên mậu; bảo đảm an ninh, quốc phòng vùng biên giới…

Về phía địa phương, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lạng Sơn Dương Xuân Huyên đề nghị cơ quan soạn thảo xem xét xác định phân vùng, hành lang phát triển khu vực phía Đông vùng Trung du và miền núi phía Bắc, trong đó có tỉnh Lạng Sơn theo hướng liên kết các tỉnh như Bắc Giang - Lạng Sơn - Cao Bằng - Bắc Kạn gắn với thực hiện quy hoạch phát triển mạng lưới cao tốc Hà Nội - Bắc Giang - Lạng Sơn - Cao Bằng hiện đang được triển khai đầu tư xây dựng. Đồng thời, Quy hoạch xác định rõ giai đoạn đầu tư nâng cấp các tuyến quốc lộ hiện hữu; cải tạo nâng cấp tuyến đường sắt Hà Nội - Lạng Sơn nhằm tăng cường liên kết vùng và kết nối với Trung Quốc.

Về phía tỉnh Điện Biên, Phó Chủ tịch Thường trực UBND Tỉnh Phạm Đức Toàn đề nghị, Hội đồng Điều phối Vùng, Cơ quan chủ trì lập Quy hoạch Vùng quan tâm chỉ đạo, tổng hợp đề xuất của tỉnh Điện Biên vào Quy hoạch đối với phương án phát triển không gian Vùng; đề nghị điều chỉnh: "Phát triển Điện Biên trở thành trung tâm y tế của tiểu vùng 1 và là một trong những trung tâm du lịch của Vùng, phát triển nông nghiệp, lâm nghiệp có năng suất và chất lượng cao kết hợp với công nghiệp chế biến sâu".

Liên quan đến phương án phát triển hạ tầng giao thông, tỉnh Điện Biên đề nghị nghiên cứu, xem xét bổ sung ưu tiên đầu tư hoàn thành tuyến đường bộ cao tốc Hòa Bình - Mộc Châu - Sơn La - Điện Biên - Cửa khẩu Tây Trang trước năm 2030. Về hàng không, hiện tại Cảng hàng không Điện Biên đã được đầu tư, nâng cấp lên 3C và chuẩn bị khánh thành vào ngày 24/12/2023. Để đảm bảo trong công tác quy hoạch định hướng cho giai đoạn sau, Tỉnh đề nghị sau năm 2030 sẽ tiếp tục được Trung ương quan tâm, đầu tư, nâng cấp Cảng hàng không Điện Biên (cấp 3C) lên cảng hàng không quốc tế. Đối với danh sách các dự án ưu tiên đầu tư vùng Trung du và miền núi phía Bắc thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050, Tỉnh đề nghị rà soát, bổ sung danh mục các dự án năng lượng tái tạo trên địa bàn như: điện gió, điện sinh khối, điện mặt trời, thủy điện... (bao gồm cả phần nguồn và lưới); nghiên cứu, bổ sung thêm dự án xây dựng: Tuyến đường dây 220kv Nậm Pồ - Lai Châu; Tuyến đường dây 500kv Sơn La - Điện Biên - Lai Châu.

Cao Bằng là tỉnh miền núi phên dậu của Tổ quốc, xa trung tâm kinh tế cả nước và các tỉnh lân cận, do đó Phó Chủ tịch UBND Tỉnh kiến nghị Chính phủ, các bộ, ngành quan tâm đầu tư xây dựng 2 tuyến đường cao tốc trở thành hàng lanh kinh tế biên giới quan trọng và kết nối vùng, gồm: đường cao tốc Cao Bằng - Lạng Sơn kết nối Cao Bằng sang Trung Quốc và các nước Trung Á; đường cao tốc Cao Bằng - Bắc Kạn - Thái Nguyên - Hà Nội và từ Bắc Kạn sang Tuyên Quang - Hà Giang - Phú Thọ - Hà Nội trở thành đường hành lang quan trọng để kết nối vùng.

Tư duy phát triển của vùng là bền vững, không nóng vội, tính toán kỹ lưỡng lợi ích tổng thể

Kết luận phiên họp, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà nhấn mạnh, Quy hoạch vùng trung du và miền núi phía Bắc phải cụ thể hoá các nội dung, mục tiêu, nhiệm vụ được nêu nghị quyết của Bộ Chính trị, Chương trình hành động của Chính phủ về phương hướng phát triển kinh tế-xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, Quy hoạch tổng thể quốc gia, các quy hoạch chuyên ngành quốc gia; đồng thời nhìn nhận, đánh giá lại thực tiễn, hiện trạng, tình hình thực hiện các chiến lược, quy hoạch, kế hoạch phát triển trước đây.

Bên cạnh đó, Quy hoạch cần nhận diện, đánh giá đầy đủ tiềm năng tài nguyên thiên nhiên, khoáng sản phong phú; giá trị truyền thống văn hoá, lịch sử, khí hậu, cảnh quan thiên nhiên vô cùng độc đáo; vai trò, vị trí chiến lược về bảo đảm an ninh quốc phòng, bảo vệ nguồn nước, rừng đầu nguồn; cửa ngõ của đất nước kết nối với các vùng kinh tế năng động mang tính khu vực và toàn cầu… Tuy nhiên, vùng trung du và miền núi phía Bắc cũng có những điểm nghẽn về nguồn nhân lực, hạ tầng giao thông, hệ sinh thái tự nhiên dễ bị tổn thương do ảnh hưởng của biến đổi khí hậu,…

"Tư duy phát triển của vùng là bền vững, không nóng vội, tính toán kỹ lưỡng lợi ích tổng thể, gìn giữ, bảo tồn được những giá trị cảnh quan, khí hậu, văn hoá, lịch sử…", Phó Thủ tướng nói.

Phân tích về những vấn đề đặt ra đối với hạ tầng giao thông ở vùng trung du và miền núi phía Bắc, Phó Thủ tướng cho rằng phải nghiên cứu rất kỹ tính khả thi, hiệu quả kinh tế từ các phương thức giao thông khác nhau (đường bộ, đường thuỷ, đường sắt, hàng không) trong việc kết nối, hình thành các hành lang, vành đai kinh tế, chuỗi giá trị nội vùng và liên vùng.

Trong phát triển khu vực nông thôn, Phó Thủ tướng yêu cầu sắp xếp thành các khu dân cư tập trung, được đầu tư đồng bộ, bài bản hạ tầng giao thông, kinh tế, xã hội thuận lợi cho người dân sinh sống, sản xuất, được chăm lo đầy đủ về y tế, giáo dục, để bảo đảm an ninh, an toàn vùng biên giới.

"Các cơ chế, chính sách cho vùng sâu, vùng cao, vùng biên giới phải được đặc biệt quan tâm, ưu tiên, kèm theo giải pháp, nguồn lực thực hiện đồng bộ để bảo đảm đời sống cho người dân, bảo vệ chủ quyền an ninh biên giới quốc gia", Phó Thủ tướng lưu ý.

Trao đổi về các ngành kinh tế lợi thế, Phó Thủ tướng gợi mở hướng thay đổi tư duy khai thác thuỷ điện bền vững, bảo vệ nguồn nước, kết hợp với điện mặt trời với thuỷ điện tích năng; phát triển kinh tế lâm nghiệp theo hướng khai thác tổng hợp, bền vững rừng, khu bảo tồn gắn với mô hình du lịch thiên nhiên, cộng đồng, văn hoá, lịch sử, nông nghiệp với sự hỗ trợ của nhà nước về đào tạo nhân lực, cơ sở vật chất…; lựa chọn những ngành khai khoáng chế biến sâu, sạch; chuẩn cho sự dịch chuyển các khu công nghiệp từ vùng đồng bằng;…

Phó Thủ tướng cũng đề nghị đơn vị tư vấn lập quy hoạch nghiên cứu, tiếp thu các ý kiến về thúc đẩy giáo dục, đào tạo nguồn nhân lực về dài hạn cần theo tư duy phân bố dân cư, trước mắt cần đẩy mạnh phổ cập giáo dục, định hướng nghề nghiệp; đưa ra tiêu chí khoa học về địa lý tự nhiên, chính trị, kinh tế, văn hoá, xã hội khi xác định các tiểu vùng, hành lang kinh tế; chủ trương mở thêm đường ra biển… trên tinh thần "đã chắc chắn thì đưa vào Quy hoạch, xác định lộ trình, lựa chọn dự án ưu tiên thực hiện, đồng thời tiếp tục nghiên cứu những vấn đề mới đặt ra".

"Quy hoạch vùng trung du và miền núi phía Bắc phải bộc lộ được những giá trị còn ẩn giấu, phát huy tiềm năng tài nguyên xanh, các giá trị văn hoá, lịch sử độc đáo, có những điểm nhấn ở từng tiểu vùng để hấp dẫn, thu hút doanh nghiệp đầu tư với tầm nhìn dài hạn", Phó Thủ tướng nói./.

Kế hoạch thẩm định Hồ sơ Quy hoạch vùng Trung du và miền núi phía Bắc thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 Bộ Kế hoạch và Đầu tư được giao nhiệm vụ thẩm định hiện trạng phát triển kinh tế và quan điểm, mục tiêu về phát ...

6 tính mới, đột phá của Quy hoạch vùng Trung du và miền núi phía Bắc Quy hoạch vùng Trung du và miền núi phía Bắc (TDMNPB) đã làm rõ cấu trúc phát triển tổng thể của vùng với 4 tiểu ...

Quy hoạch Trung du và miền núi phía Bắc phải thể hiện tính đặc thù và lợi thế so sánh của vùng Đó là nhiệm vụ lập Quy hoạch vùng trung du và miền núi phía Bắc thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 ...