Chủ tịch VNDIRECT Phạm Minh Hương

“Tôi biết ơn những trải nghiệm, dù có những trải nghiệm khắc nghiệt đến mức mọi giá trị như bị đảo lộn. Đó là những năm 2006, 2008, 2011, 2016. Cho đến năm 2018, tôi mới thực trở về và có mặt trọn vẹn với Công ty…”.

Pha một ấm trà Bách Xuân Shan Tuyết - Trà cổ nhiều trăm tuổi của Việt Nam, Chủ tịch VNDIRECT Phạm Minh Hương giới thiệu với chúng tôi đây là loại trà đãi chủ. Càng uống, trà càng tròn vị. Từng chén trà đậm đà hương vị cổ xưa giúp chúng tôi được kết nối, được lắng nghe những chia sẻ chân thành…

“Giờ ngẫm lại mới thấy đúng là nếu không có bùn thì không thể có sen. Nếu không có những trải nghiệm chắc sẽ không có VNDIRECT hiện nay”, bà tâm sự.

Giữa năm 2006, khi không còn hạnh phúc với vị trí Tổng giám đốc SSI, tôi đã cùng chồng mình sáng lập nên IPA, với định vị là một công ty đầu tư (Investment Passion Asset). Hồi đó, tôi không định làm chứng khoán nữa, nhưng trong một giấc mơ dài, tôi thấy hình ảnh những giọt nước rơi xuống và lan toả mãi. Giấc mơ cho tôi giao cảm về công việc mà tôi muốn theo đuổi, đó là kết nối, dẫn dắt và lan toả dòng chảy vốn. Tôi lại nghĩ việc tạo dựng một công ty chứng khoán và ý tưởng đó “đủ duyên” khi tôi gặp lại 2 người bạn - vợ chồng Thanh - Vũ từ Mỹ trở về. Cả hai đều là dân công nghệ. Tôi cũng có cái gốc của dân công nghệ và được đào tạo từ khi còn làm việc tại Citibank, nên chúng tôi rất nhanh chóng thống nhất ý tưởng, hợp nhau lại xây công ty chứng khoán, lấy công nghệ làm giá trị nền tảng tại Việt Nam.

Tháng 11/2006, Công ty Chứng khoán VNDIRECT chính thức được thành lập, lúc đầu hoạt động với vốn điều lệ là 50 tỷ đồng, 100% vốn thuộc sở hữu của IPA. Chúng tôi chọn cái tên VNDIRECT dựa theo hệ giá trị “Go Online - Go Direct” dự định sẽ xây dựng cho Công ty. Từ “DIRECT” còn có nghĩa là “La bàn”. Ngay từ khi thành lập, tôi đã định hướng VNDIRECT sẽ cung cấp một công cụ dễ dàng nhất, trực tiếp nhất, giúp các nhà đầu tư, các doanh nghiệp có hướng đi hiệu quả trên thị trường vốn. Đó là ý tưởng khởi sinh ra VNDIRECT của 15 năm trước đây.

Thời 2007-2008, TTCK Việt Nam bùng nổ bởi kỳ vọng gia nhập WTO, rồi sau đó rơi dài do ảnh hưởng của cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu. VNDIRECT không chút bình yên khi phải chịu đồng thời 2 cú sốc: khủng hoảng thị trường và khủng hoảng nội bộ. Cá nhân tôi, với tư cách là người đứng đầu Công ty - thời đó phải trải qua những trải nghiệm khắc nghiệt trên thương trường, mà mãi sau này tôi mới có thể kiến giải được. Có lẽ, khi tâm mình còn bất định, hoang mang và còn tham đắm thì những điều không tốt không hay rất dễ tìm đến với mình. Xung quanh tôi là những hoài nghi, và có sự kiện tôi đã bị lừa hàng trăm tỷ đồng...

Khi VNDIRECT 4 tuổi, tôi quyết định trao quyền Tổng giám đốc Công ty cho cháu Nguyễn Hoàng Giang, người cháu của vợ chồng tôi, khi đó mới 24 tuổi, vừa tốt nghiệp đại học ở Mỹ trở về. Tôi chọn lùi lại phía sau, dành thời gian chăm sóc gia đình, đi chơi, đi học. Tôi lang thang nhiều nơi tầm sư học đạo, tìm mọi cách để kiến giải cuộc đời mình. Một ngày tôi gặp một người thầy rất giỏi phong thuỷ. Ông kể, ông học phong thủy 5 năm là hết sách, mà học đạo Phật 20 năm vẫn cảm thấy đó là một biển kiến thức… Câu chuyện vô tình của ông khiến tôi vừa tò mò, vừa ấn tượng. Tôi quyết định tìm hiểu về đạo Phật để xem cái biển mênh mông ấy là gì… Càng đọc, tôi càng thấy nhiều điều hay quá mà mình không biết. Nhưng lúc đó tâm tham của tôi lại nổi lên, nên tôi tham đọc, tham nhồi nhét nhiều kiến thức về Phật giáo để chứng tỏ mình biết. Mà tôi đã không biết rằng, chỉ đọc thôi, thì tôi vẫn không thể nào kiến giải được mọi thứ xung quanh tôi, vẫn chẳng thể chữa lành những tổn thương, những áp lực âm thầm, ray rứt trong tâm mình.

Đọc nhiều, đi nhiều, nhưng tôi không tìm ra điểm tựa đích thực của cuộc đời mình cho đến khi tôi được biết đến Làng Mai. Đó là cuối năm 2016, khi tôi có duyên được đưa con gái của một người em sang Trung tâm quốc tế Làng Mai tại Thái Lan quy y, thực tập và theo Thầy học Đạo ở đó. Giây phút đầu tiên đặt chân tới Làng Mai, tôi đã thấy sao mà thân thương đến thế... Những ngày ở đó, được gần các Thầy Cô, tôi chỉ có khóc. Kể từ đó, tôi thực hành theo pháp môn mà Sư Ông Nhất Hạnh chỉ dạy, tôi được sống trong xứ sở diệu kỳ của giây phút hiện tại. Tôi nhận ra, mọi được mất, đến đi chỉ là sự biểu hiện hay ẩn tàng của nhân duyên. Khi nhân duyên đầy đủ và thuận lợi thì chúng ta có nhau, sự vật, hiện tượng biểu hiện. Chưa đủ thì sẽ ở dạng ẩn tàng. Không phải vì biểu hiện mà nó có, không phải vì không biểu hiện mà nó không. Thực tướng của tất cả các pháp đều là không sinh, không diệt, không có, không không. “Cái thấy” từ lời dạy của Thiền sư Nhất Hạnh và nếp sống ở Làng Mai đã làm tôi thức tỉnh. Tôi dần biết cách trở về với chính mình để chuyển hoá những áp lực bên trong. Tôi được chữa lành những “vết thương” ẩn chứa và dần hóa giải những câu hỏi tại sao diễn ra xung quanh mình mà không còn lo sợ nữa. Và cũng kể từ khi có Pháp môn của Sư Ông, tôi đã thấy điều gì khiến trái tim tôi hát và liên tục làm mới chính mình…

Năm 2017, tôi quay lại với VNDIRECT. Tôi thấy các bạn trẻ rất năng động và Công ty phát triển rất nhanh. Tuy nhiên, bên cạnh thành công về doanh thu, lợi nhuận, tôi lại nhìn thấy nhiều nhân viên của tôi không hạnh phúc với nghề và đặc biệt, nhiều nhà đầu tư thua lỗ, có những người đã từng rất yêu và gắn bó với sàn chứng khoán, nay mất trắng và rời xa thị trường… Tôi cũng thấy VNDIRECT dường như xa lạ với định hướng ban đầu khi sinh ra Công ty. Và vì thế, tôi dành nhiều thời gian để tĩnh tâm, nghĩ về những giá trị mà tôi đã ước muốn khi xây nên VNDIRECT và lý tưởng phụng sự mà tôi được học từ Thiền sư Nhất Hạnh để tìm giải pháp chỉnh lý Công ty.

Các bạn có thể nghĩ con đường đưa VNDIRECT đạt đến danh vị tỷ USD với tôi hình như… dễ dàng, nhưng không phải. Hơn 2 năm qua, chúng tôi đã làm việc không mệt mỏi với ý chí xây một con đường mới, kiến thiết lại Công ty. Thực lòng, danh vị tỷ USD hay nghìn tỷ lợi nhuận chỉ là mục tiêu thứ hai (với tôi, đó là quả khi mình đã gieo hạt), bởi mối quan tâm lớn nhất luôn chỉ là xây nền tảng tốt. Tôi muốn xây VNDIRECT thành một công ty cung cấp một nền tảng dịch vụ có đủ sự lựa chọn cho khách hàng trên từng chặng đường đời của họ để kiến tạo một sức khỏe tài chính và Bảo an thịnh vượng. Sâu thẳm, tôi có một ước mơ, làm sao mình có thể cung cấp sản phẩm đầu tư cho cả những người không có kiến thức tài chính, không có điều kiện thời gian và kể cả chưa có tài sản tích lũy. Đó cũng là cách tôi được góp sức cho lý tưởng sống phụng sự cuộc sống mà tuệ giác của Bụt đã khai mở cho tôi.

Tôi thích quan điểm của người Israel. Họ cho rằng, có 3 cái gốc để tạo nên sự thịnh vượng của một quốc gia, đó là Tài chính-Tâm linh và Giáo dục. Tôi nghĩ mỗi gia đình, mỗi cá nhân cũng sẽ vững chãi, thịnh vượng nếu biết cách xây 3 cái gốc đó. Tôi trân quý và biết ơn Sư Ông Nhất Hạnh khi nhận ra, Sư Ông là người tiếp nối của Tổ tiên, dành cả cuộc đời giữ gìn gốc rễ tâm linh cho dân tộc. Chính Sư Ông Làng Mai đã giúp tôi trở về với cuộc sống thực, đối diện với sự thực để sống có trách nhiệm, sống có ích với chính mình và với cộng đồng của mình.

Năm 2018, tôi trở lại vị trí Tổng Giám đốc kiêm Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty sau khi Nguyễn Hoàng Giang từ nhiệm để thực hiện mơ ước riêng của mình. Thời kỳ đó, có rất nhiều nhân sự rời đi... Có một số mảng kinh doanh không còn ai tác nghiệp. Chẳng hạn, mảng kinh doanh dịch vụ chứng khoán khách hàng tổ chức của VNDIRECT đã phải thông báo tạm dừng 6 tháng để xây dựng lại năng lực phục vụ. Chúng tôi xin lỗi khách hàng và nhân tiện hỏi thăm khách hàng về làm cách nào để Công ty có thể phục vụ họ tốt hơn. 6 tháng sau, VNDIRECT mở lại mảng dịch vụ khách hàng tổ chức và sau 1 năm, mảng kinh doanh này tăng trưởng gấp đôi so với trước thời điểm phải tạm dừng lại. Nền tảng Công ty vững chãi dần lên, khách hàng hài lòng hơn, gắn bó hơn giúp chúng tôi có niềm tin vào hướng đi mình đã chọn. Cho đến hôm nay, VNDIRECT đang phục vụ trên 650.000 khách hàng, là nơi làm việc của 1.500 nhân viên, chúng tôi vẫn duy trì phương châm làm việc dựa trên sự thật: lắng nghe, thấu hiểu, vừa làm vừa hoàn thiện, để vun bồi những giá trị cốt lõi cho Công ty.

Trên con đường xây hệ sinh thái đầu tư thật đơn giản, cung cấp dễ dàng nhất với nhiều sự lựa chọn nhất cho mọi người dân đều có thể tích luỹ tài chính mà VNDIRECT tạo dựng, chúng tôi luôn xác định mình là người làm nghề, cụ thể là nghề “bác sỹ tài chính” để giúp khách hàng giải quyết các vướng mắc khó khăn theo những đặc trưng riêng. Tôi tâm niệm, tài chính là một trong ba cái gốc tạo nên sự tự do và thịnh vượng của mỗi cá nhân, mỗi tổ chức, mỗi quốc gia, nên sau tất cả những gì đã qua, tôi hạnh phúc với những gì hiện có, hạnh phúc với đội ngũ và những cộng sự chung con đường với mình. Trải qua nhiều thách thức, khó khăn, chúng tôi hiểu nhau hơn, tin nhau hơn và dễ dàng hợp sức hơn trong các nỗ lực phát triển Công ty, vì tầm nhìn đã định.

Là người sáng lập Công ty, tôi luôn muốn vun bồi những nền tảng để VNDIRECT ngày càng có sức mạnh của một tổ chức, để mọi nhân sự, kể cả tôi, dù có mặt ở VNDIRECT hay không thì Công ty vẫn phải hoạt động tốt, vẫn đúng lý tưởng, đúng con đường.

Thời kỳ đầu tôi trở lại với VNDIRECT, các nhân sự nghỉ việc nhiều quá. Năm 2018, khoảng 20% nhân sự rời đi, năm 2019 tỷ lệ là 50%, đã ảnh hưởng không nhỏ đến tâm lý của cả đội ngũ. Để giảm bớt sự hoang mang cho tổ chức, tôi hoạch định công việc thành những mảng riêng, giúp các nhân sự có sự bình yên trong cái sân riêng của mình. Chúng tôi vừa định vị con đường, vừa tìm kiếm giải pháp, vừa làm vừa điều chỉnh dựa trên cái thấy của mình mỗi ngày. Chính vì quan điểm này nên cách giải quyết vấn đề của VNDIRECT rất linh hoạt. Chỉ có tầm nhìn và lý tưởng của VNDIRECT là không bao giờ thay đổi.

Trong nỗ lực xây sức mạnh tổ chức cho VNDIRECT, tôi nhận thấy chính mình cũng có sự thay đổi rất lớn trong cách chọn đội ngũ. Trước đây, tôi rất thích người giỏi và cứ tin rằng, giỏi sẽ tạo nên thành công của tổ chức, nhưng không phải. Người giỏi mà không có cùng tầm nhìn thì chỉ là người phá hoại tổ chức mà thôi.

Rõ ràng, người giỏi rất cần cho tổ chức, nhưng chưa đủ. Tôi mong VNDIRECT sẽ tiếp tục là phép cộng của những người có năng lực làm nghề chân chính và có cùng lý tưởng phụng sự. Thực hành chánh niệm mỗi ngày, tôi thấy việc đến đi rất… bình thường, vì thế ở VNDIRECT, chúng tôi có quan điểm rằng, nếu mệt thì có thể tạm rời đi và khi nào muốn thì nhân sự lại có thể quay về với VNDIRECT.

Bên cạnh yếu tố con người, sức mạnh tổ chức cần được vun bồi bằng những sản phẩm, dịch vụ và cả những giá trị vô hình tổ chức đóng góp cho xã hội. Ở VNDIRECT, xoay quanh tầm nhìn đã chọn, chúng tôi liên tục sáng tạo, xây nền tảng thông tin, dịch vụ, sản phẩm tài chính… Cùng với đó là liên tục đào tạo, hỗ trợ, tư vấn cho các nhà đầu tư để họ có năng lực tự kiến tạo la bàn đầu tư, nắm bắt cơ hội và gia tăng sự thịnh vượng. Chúng tôi sẽ không ngừng hoàn thiện từng bước một. Nhiều khi tôi hay nói vui với đội ngũ lãnh đạo VNDIRECT rằng, mục tiêu của VNDIRECT là làm cách nào để người giúp việc cũng hiểu và biết cách tích lũy tài chính thông qua đầu tư, biết cách đạt được các mục tiêu tài chính cá nhân của họ.

Sức mạnh của tổ chức cũng được nhân lên từ sức mạnh thị trường. May mắn là TTCK Việt Nam gần 2 năm nay sôi động, thanh khoản và điểm số tăng mạnh với số lượng nhà đầu tư mới tham gia rất lớn. Dù ngành chứng khoán Việt Nam đã có mặt trong nền kinh tế 25 năm, nhưng với tôi, thị trường giờ mới thực sự bắt đầu.

Đó là khi kiến thức về đầu tư chứng khoán ngấm vào hàng triệu người dân, dòng tiền nhàn rỗi thay vì chỉ biết gửi tiết kiệm hay dồn vào két xi măng là bất động sản như nhiều năm trước thì nay đang ngày càng chọn chảy vào cổ phiếu, trái phiếu, các công cụ tài chính đa dạng… TTCK ngày càng thể hiện rõ nét, đó là ngày càng nhiều doanh nghiệp có thể huy động vốn chủ động và ngày càng nhiều nhà đầu tư có cơ hội gia tăng tài sản tài chính của mình. Tất nhiên, chẳng có gì là hoàn hảo. Bên cạnh những thành quả mà thị trường đạt được là rất nhiều vấn đề, đòi hỏi người lãnh đạo phải có tầm nhìn trước và có giải pháp để những gì tích cực sẽ phát huy, những gì tiêu cực sẽ dần nhỏ lại. Khi nền tảng thị trường mà tốt thì mọi chủ thể hoạt động trên đó sẽ cùng được hưởng lợi, trong đó có các công ty chứng khoán, có VNDIRECT và mọi thành viên.

VNDIRECT đi qua giai đoạn khởi nghiệp thành công và ở góc nhìn rộng hơn, tôi đang thấy TTCK Việt Nam hiện nay có những tiền đề tuyệt vời để kiến tạo sự phát triển bền vững. Trên góc độ tổng thể, theo tôi, bài toán TTCK Việt Nam cần giải cho tương lai bền vững là chất lượng hàng hóa/phát triển các sản phẩm tài chính và cơ chế bảo vệ sự liêm chính trên thị trường.

Tôi thấy truyền thông hiện nay đang tập trung quá nhiều về thanh khoản thị trường giao dịch. Khi thị trường đã đạt doanh số 1 tỷ USD thì hơn nữa chỉ là con số, vấn đề quan tâm cần phải chuyển dịch sang những mục tiêu khác. Cơ quan quản lý cần chọn các chỉ số khác để theo dõi và tiếp tục kiện toàn để các đơn vị tham gia trưởng thành cùng với sức lớn và nhu cầu của nhà đầu tư. Nền tảng thị trường cần được vun bồi thì tương lai mới vững được. Nhiều khi tôi thấy sợ vì nhà đầu tư nhập cuộc đông quá và hầu như ai cũng thích vào chứng khoán là để giao dịch và thấy mình có lời ngay. Ngay cả chúng tôi, khi phát triển giải pháp DGO (con đường và la bàn đầu tư) và giới thiệu đến nhiều nhà đầu tư, chúng tôi nhận ra rằng, nhiều người hiểu câu chuyện đầu tư chứng khoán mơ hồ quá. Chính sự mơ hồ về thị trường, về sản phẩm và không rõ điều kiện của đầu tư sẽ khiến nhà tham gia bị cuốn vào những câu chuyện tăng trưởng về giá mà không quản trị được rủi ro và lượng được sức mình khi thị trường chứng khoán luôn có những biến động mạnh của tâm lý cung cầu.

Để người dân đi bền với TTCK, rõ ràng, hàng hóa trên thị trường phải tường minh và đáng tin cậy, thị trường phải có đủ sự lựa chọn về sản phẩm cho các nhu cầu giao dịch, đầu tư và tích sản. Làm sao giúp nhà đầu tư thiết lập được văn hóa đầu tư và biến nó thành kỹ năng sống không thể thiếu, và mỗi hành động đầu tư của khách hàng vừa giúp họ tham gia được vào cơ hội tăng trưởng của nền kinh tế, vừa góp sức huy động vốn cho các doanh nghiệp tạo nhiều thêm công ăn việc làm và giá trị cho xã hội. Khi nền tảng sản phẩm được thiết kế tốt, dòng tiền vào thị trường sẽ gia tăng đồng thời với việc các doanh nghiệp được mở rộng cơ hội chủ động gọi vốn. Chúng ta không thể mong có ngay một thị trường hoàn hảo, nhưng mỗi biểu hiện của thị trường là một cơ hội cho sự trưởng thành và người kiến tạo cần nhìn ra xu hướng để xác định những giá trị cần vun bồi, những chỉ số cần kiểm soát để dẫn dắt thị trường lên các nấc thang cao hơn.

Với VNDIRECT, sau giai đoạn khởi nghiệp, chúng tôi bước sang giai đoạn kiện toàn để nâng tầm phát triển. Niềm tin vào hệ giá trị và những tiền đề chúng tôi đã đạt được trong 15 năm qua giúp VNDIRECT không còn bị áp lực của mục tiêu cụ thể về con số tài chính. Chúng tôi thường nhắc nhau luôn chú tâm để để quan sát điều kiện hiện tại, dành toàn tâm sức giải các bài toán của khách hàng và giữ cho mình tầm nhìn con đường chúng tôi đã vạch ra cùng niềm vui với lý tưởng phụng sự để bước đi. “Đã có đường đi, con không còn lo sợ” - Câu thư pháp của Thiền sư Thích Nhất Hạnh luôn là câu thần chú để giúp chúng tôi vững vàng trong mỗi bước đi và đón nhận được mọi thách thức.

/.