Khúc Văn Quý

Hình 1: Cà phê góc phố. Nguồn: Internet

Thời gian là cuộc sống và cuộc sống là thời gian. Sử dụng hệ thống quản trị tri thức DMS (3D-Mindsponge-Serendipity) [1–5], tôi muốn xem “kích thước thời gian” của 3 năm qua như thế nào và (lẽ tự nhiên) để “ôn cố tri tân” suy ngẫm xem những gì làm được và chưa làm được.

Là một người đang công tác trong ngành giáo dục, tôi xin mượn một vài ví dụ gần nhất. Đầu tiên, 3 năm là thời gian để một học sinh hoàn thành chương trình bậc trung học phổ thông. Đây cũng là khoảng thời gian để một sinh viên hoàn thành xong chương trình bậc Cao đẳng. Còn với những học viên cao học có bằng thạc sĩ, 3 năm là đủ cho họ hoàn thành chương trình tiến sĩ. Như vậy, tôi có thể tạm kết luận: 3 năm không phải là khoảng thời gian ngắn (nữa).

Với những người làm nghiên cứu chuyên nghiệp, 3 năm là đủ dài để thay đổi. Tôi đã chứng kiến tận mắt sự đổi thay ngoạn mục của một số đồng nghiệp trẻ hay sự bứt phá vươn lên khoa học đỉnh cao thế giới của những nhóm đội “sói đầu đàn” [6].

Với bản thân, 3 năm qua tôi may mắn có được một số trải nghiệm giá trị. Ví dụ về 1 bài học gắn với dịch Covid-19 mà tôi tâm đắc và vẫn hay chia sẻ cho sinh viên của tôi. Đó là, mọi thứ thật khó khăn trong thời kỳ dịch bệnh và thật dễ dàng để đổ lỗi cho sự trễ nải (giải đãi) trong công việc bởi vì Covid. Nhưng dưới mái trường “góc phố” (Hình 1), 1 bài học được rút ra ở đây là: “có 1.000 lý do để đổ lỗi cho thất bại nhưng chỉ có 1 lý do để thành công”.

Tuy nhiên, nếu lại phải chọn ra 1 bài học có giá trị ngưng đọng nổi bật nhất, tôi xin phép nói ngay về phương trình trong cuốn sách [1] “A New Theory of Serendipity: Nature, Emergence and Mechanism”[7] do nhà khoa học Vương Quân Hoàng cùng các cộng sự biên tập (phát triển) và được xuất bản bởi nhà xuất bản De Gruyter (nước Đức), đó là:

“survival skill = 3D*serendipity-based innovation”

Phương trình có thể diễn đạt vắn tắt như sau: kỹ năng sinh tồn chính là sự sáng tạo dựa trên giá trị được nhận biết qua thông tin, khó xác định thời điểm xuất hiện và khả năng xử lý được rèn luyện kỷ luật.

Tóm lại, 3 năm là khoảng thời gian đủ dài để nhìn lại (ngẫm suy) về một đoạn đường đã đi qua. Trong 3 năm qua tôi có dịp trải nghiệm công việc nghiên cứu và giảng dạy (xã hội vẫn gọi/coi trọng nghề giáo là nghề cao quý) ở những môi trường khác nhau, được may mắn học hỏi từ những đồng nghiệp và cả những học trò của mình. Nhưng trên tất cả, bài học về “sự sáng tạo dựa trên quá trình lao động kỷ luật và quản trị sự tình cờ - một phát hiện giá trị cao” hay về “kỹ năng sinh tồn” vẫn là giá trị ngưng đọng nổi bật nhất.

Thời gian là cuộc sống và cuộc sống là thời gian...

Tài liệu tham khảo

[1] Vuong QH, Napier NK. Making creativity: the value of multiple filters in the innovation process. Int J Transitions Innov Syst 2014;3. https://doi.org/10.1504/IJTIS.2014.068306.

[2] Vuong QH, Napier NK. Acculturation and global mindsponge: An emerging market perspective. Int J Intercult Relations 2015;49:354–67. https://doi.org/10.1016/j.ijintrel.2015.06.003.

[3] Quan-Hoang Vuong, Le T-T, Khuc Q, Nguyen M-H. A new theory of serendipity. In: QH Vuong. (Ed.) A New Theory of Serendipity: Nature, Emergence and Mechanism(pp. 91-108). Berlin, Germany: De Gruyter, 2022.

[4] Vuong QH et al. Covid-19 vaccines production and societal immunization under the serendipity-mindsponge-3D knowledge management theory and conceptual framework. Humanit Soc Sci Commun 2022;9:1–12. https://doi.org/10.1057/s41599-022-01034-6.

[5] Quy Khuc. (2022). How do we perceive serendipity?. In: QH Vuong. (Ed.) A New Theory of Serendipity: Nature, Emergence and Mechanism (pp. 13-40). Berlin, Germany: De Gruyter.

[6] Nguyễn Minh Hoàng. (2021). Trường đại học nào có các nhà khoa học năng suất nhất Việt Nam? Kinh Tế và Dự Báo. https://kinhtevadubao.vn/apicenter@/print_article&i=17950.

[7] Vuong Q-H. A New Theory of Serendipity: Nature, Emergence and Mechanism. Berlin, Germany: De Gruyter. 2022.

[1] Xin lưu ý, sách đã lên kệ Amazon (https://www.amazon.com/dp/8366675858/).