Khơi dậy niềm đam mê sáng tạo khoa học trong nhân dân
Gần 1.000 công trình được giải thưởng...
Được phát động từ năm 1995, Giải thưởng Sáng tạo khoa học công nghệ Việt Nam được tổ chức hằng năm, tập trung vào các lĩnh vực khoa học công nghệ trọng điểm của nhà nước như: Sinh học phục vụ sản xuất và đời sống; công nghệ thông tin, điện tử, viễn thông; cơ khí và tự động hóa; công nghệ vật liệu; công nghệ nhằm ứng phó với biến đổi khí hậu, bảo vệ môi trường và sử dụng hợp lý tài nguyên; công nghệ nhằm tiết kiệm năng lượng và sử dụng năng lượng mới.
Hơn 2.900 công trình tham dự giải thưởng khoa học - công nghệ kể từ năm 1995 đến nay |
Trong 27 năm qua, Giải thưởng đã trở thành "sân chơi" quen thuộc với những người đam mê sáng tạo, nghiên cứu khoa học. Với hơn 2.900 công trình tham dự giải và 983 công trình đoạt giải thưởng, nhiều sáng kiến, giải pháp, cải tiến kỹ thuật được ứng dụng vào thực tiễn sản xuất và đời sống, góp phần nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm; đưa phong trào nghiên cứu, ứng dụng khoa học công nghệ ngày càng đi vào chiều sâu, có sức lan tỏa.
GS.TSKH Trần Vĩnh Diệu, Trưởng Ban Giám khảo lĩnh vực công nghệ vật liệu, Hội đồng Giám khảo giải thưởng sáng tạo khoa học và công nghệ Việt Nam cho hay, việc hình thành một công trình có thể đáp ứng đầy đủ cả 4 tiêu chuẩn của Giải thưởng, đó là: Tính mới; tính sáng tạo; hiệu quả kinh tế-xã hội-kỹ thuật; khả năng áp dụng rộng rãi là điều không dễ dàng, đặc biệt là tiêu chuẩn "hiệu quả kinh tế-xã hội-kỹ thuật".
Một trong những công trình đoạt giải thưởng mà GS.TSKH Trần Vĩnh Diệu ấn tượng nhất, đó là cụm công trình năm 2016 "Xây dựng đồng bộ hệ thống hạ tầng kỹ thuật đô thị, nông thôn, bảo vệ môi trường, phòng, chống thiên tai và ứng phó biến đổi khí hậu" của Anh hùng lao động Hoàng Đức Thảo.
Điểm nổi bật của cụm công trình này là đã thể hiện bước đột phá trong mô hình nghiên cứu theo quy trình khép kín bao gồm: Sáng chế, chế tạo, ứng dụng sản phẩm mới, công nghệ mới được tạo ra từ kết quả nghiên cứu và thực tiễn vào đời sống.
Là tác giả của cụm công trình, ông Hoàng Đức Thảo cũng vinh dự được Chủ tịch nước trao tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về khoa học công nghệ.
Ông Hoàng Đức Thảo cho hay, đến nay, cụm công trình đã được ứng dụng rộng rãi tại 53/63 tỉnh, thành phố trong cả nước, gồm 36 sản phẩm, giải pháp, giúp giảm ít nhất 20% chi phí so với giải pháp truyền thống, tạo ra công nghệ mới đạt trình độ tiên tiến quốc tế và khu vực trong lĩnh vực xây dựng hạ tầng kỹ thuật đô thị, nông thôn, bảo vệ môi trường nước, phòng chống thiên tai và ứng phó với biển đổi khí hậu-mực nước biển dâng…
Không chỉ ứng dụng vào kinh tế-xã hội, nhiều công trình đoạt giải thưởng tại Hội thi sáng tạo kỹ thuật toàn quốc cũng được triển khai trong lĩnh vực an ninh-quốc phòng.
Đề tài "Nghiên cứu, thiết kế, chế tạo thiết bị chế áp phương tiện bay không người lái flycam" của nhóm tác giả đến từ Bộ môn tác chiến điện tử, khoa vô tuyến điện tử, Học viện Kỹ thuật quân sự, là một trong 5 giải pháp đoạt giải Nhất, được trao trong tháng 5 vừa qua, tại Hà Nội.
Đại tá, PGS.TS Nguyễn Huy Hoàng, Chủ nhiệm đề tài cho biết, từ năm 2013 nhóm đã bắt tay nghiên cứu thiết bị do nhận thấy nhiều mối đe dọa từ việc sử dụng máy bay flycam. Gần đây, các phương tiện bay không người lái, nhất là flycam ngày càng phổ biến được người dân sử dụng vào nhiều mục đích khác nhau, đem lại hiệu quả cao trên nhiều lĩnh vực song cũng chứa những mối nguy hiểm tiềm tàng. Theo quy định, loại thiết bị này muốn hoạt động thì phải được cấp phép.
Trước khi nghiên cứu sản phẩm này, các hãng nước ngoài cũng chào bán giới thiệu thiết bị với nhiều tính năng, nhưng lại bí mật về thông số kỹ thuật. Điều này gây khó khăn cho nhóm nghiên cứu do không có nguồn để tham khảo. Hơn nữa, bản thân máy bay flycam là công nghệ cao, để chế áp nó đòi hỏi phải có công nghệ tương đương hoặc mạnh hơn.
Các nhà khoa học đã phải mày mò, tìm hiểu, nghiên cứu từ đầu để đưa ra giải pháp công nghệ chế áp phương tiện bay không người lái flycam. Thời điểm nghiên cứu chậm hơn so với nước ngoài 1-2 năm nhưng thành quả đạt được tương đương với các sản phẩm của nước ngoài.
Đến năm 2018, nhóm nghiên cứu thành công. Thiết bị áp chế flycam lái-CA18 có khả năng chế áp, chặn flycam và các thiết bị không người lái khác bay vào khu vực cần bảo vệ; ép hạ cánh và thu giữ; chế áp flycam bay về vị trí xuất phát để bắt đối tượng điều khiển; tạo vùng cấm bay (vùng điện từ) xung quanh khu vực, mục tiêu bảo vệ. Trong một số trường hợp, thiết bị này có thể chế áp nhiều flycam cùng lúc.
Tạo phong trào quần chúng tiến quân vào khoa học công nghệ
Trong kỷ nguyên tăng trưởng xanh hiện nay, rất cần các sáng kiến sử dụng năng lượng tiết kiệm và an toàn cho môi trường |
TSKH. Phan Xuân Dũng, Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam, Chủ tịch Quỹ Hỗ trợ sáng tạo kỹ thuật Việt Nam (VIFOTEC) cho biết, 30 năm qua, Quỹ VIFOTEC với sứ mệnh là cơ quan thường trực đã hỗ trợ và tôn vinh các nhà sáng tạo, các nhà khoa học.
Trong đó, Giải thưởng Sáng tạo khoa học công nghệ Việt Nam được tổ chức hàng năm, bắt đầu từ năm 1995. 27 năm qua, có 2.914 công trình tham dự giải và 983 công trình đoạt giải thưởng. Hội thi sáng tạo kỹ thuật toàn quốc đã trải qua 32 năm (1989-2021) với 16 lần tổ chức (2 năm/lần) và có 6.819 giải pháp dự thi, 988 giải pháp được trao giải.
Ngoài ra, từ năm 2004, Quỹ VIFOTEC đã chú trọng phát triển các tài năng khoa học trẻ tuổi nhằm mục đích đào tạo, nuôi dưỡng các nhà sáng chế tương lai. Qua 17 lần tổ chức, Cuộc thi sáng tạo dành cho thanh thiếu niên nhi đồng toàn quốc đã có 8.422 đề tài dự thi và 1.531 đề tài đoạt giải.
Thông qua các hội thi, giải thưởng, đã phát hiện và bồi dưỡng được nhiều tài năng sáng tạo mới về khoa học công nghệ, tạo ra một phong trào quần chúng tiến quân vào khoa học công nghệ, góp phần phát huy trí tuệ, khai thác khả năng sáng tạo của mọi tầng lớp nhân dân. Không chỉ vậy, những chương trình này cũng đang ngày càng trở thành động lực để tăng cường thúc đẩy việc áp dụng nhanh các sáng kiến, sáng chế vào thực tiễn.
Trong những năm qua, Đảng và Nhà nước đã ban hành nhiều chế độ, chính sách nhằm phát triển khoa học công nghệ, đẩy mạnh việc ứng dụng và chuyển giao công nghệ; góp phần hình thành và phát triển thị trường công nghệ.
Để phát huy vai trò của đội ngũ trí thức trong công tác nghiên cứu khoa học phục vụ sự phát triển kinh tế-xã hội, thời gian tới, các cấp, ngành cần tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền; quan tâm, tạo điều kiện, môi trường thuận lợi để đội ngũ này phát huy tinh thần nghiên cứu.
Bên cạnh đó, cần đề xuất các giải pháp cụ thể để áp dụng nhanh các công trình khoa học công nghệ nói chung, nhất là các công trình, giải pháp đã đoạt giải thưởng vào đời sống, sản xuất; đồng thời tổ chức nhiều sân chơi khoa học bổ ích, tìm kiếm thêm nhiều phát minh, sáng kiến mới phục vụ các lĩnh vực của đời sống xã hội...
Bình luận