Diễn đàn do Thứ trưởng Bộ Tư pháp Phan Chí Hiếu, Đại sứ - Trưởng Phái đoàn Liên minh châu Âu tại Việt Nam Giorgio Aliberti, và Trưởng đại diện thường trú của UNDP tại Việt Nam Caitlin Wiesen đồng chủ trì.

Toàn cảnh Diễn đàn

Thứ Trưởng Bộ Tư pháp Phan Chí Hiếu phát biểu tại Diễn đàn: “Công cuộc xây dựng nhà nước pháp quyền, cải cách tư pháp của Việt Nam đang đặt ra các yêu cầu mới, nặng nề hơn cho công tác thi hành án dân sự, trong đó một đòi hỏi xuyên suốt là tạo ra chuyển biến mạnh mẽ trong thời gian tới với sự tham gia của nhiều chủ thể, mà nòng cốt là đội ngũ chấp hành viên, công chức thi hành án dân sự. Cần áp dụng đồng bộ các giải pháp, gồm các giải pháp liên quan đến hoàn thiện pháp luật, kiện toàn tổ chức của hệ thống thi hành án, nâng cao năng lực cho đội ngũ thi hành án, cải thiện điều kiện làm việc và đặc biệt là tăng cường trách nhiệm, sự phối hợp giữa các cơ quan hữu quan. Vai trò giám sát của Quốc hội, Hội đồng nhân dân, đoàn đại biểu quốc hội, hoạt động kiểm sát của Viện kiểm sát nhân dân, vai trò của Ban chỉ đạo thi hành án các cấp cần được phát huy để có thể thực hiện tốt hơn công tác này”.

Trưởng đại diện thường trú của UNDP Caitlin Wiesen nhấn mạnh tầm quan trọng của việc đảm bảo công lý và công bằng xã hội thông qua thi hành án dân sự. Bà nói: “Các giải pháp để thực thi các quyết định của tòa án yêu cầu một cách tiếp cận dựa trên quyền con người. Cần thi hành án hiệu quả để đảm bảo quyền được khắc phục thỏa đáng và quyền tiếp cận công lý – 2 trong số các quyền cơ bản của con người được bảo vệ bởi Tuyên ngôn Quốc tế Nhân quyền và Công ước Quốc tế về các Quyền Dân sự và Chính trị mà Việt Nam đã phê chuẩn.

Việc thi hành án dân sự có ý nghĩa vô cùng quan trọng đối với niềm tin của người dân đối với ngành tư pháp và qua đó, là động lực không thể thiếu cho sự phát triển kinh tế. “Khi người dân tin rằng, họ có thể thực thi các điều khoản của hợp đồng một cách hiệu quả và kịp thời, họ sẽ sẵn sàng tham gia vào các doanh nghiệp thương mại hơn. Nguyên tắc này đặc biệt đúng đối với các giao dịch quốc tế, bà khẳng định. Các nhà đầu tư quốc tế sẽ tham gia thương mại với Việt Nam nhiều hơn khi họ tin tưởng rằng các điều khoản trọng tài trong hợp đồng của họ sẽ có hiệu lực thi hành trong trường hợp có tranh chấp", bà Caitlin Wiesen khẳng định.

Trưởng đại diện thường trú của UNDP cũng cho rằng, những nỗ lực cải cách hiện tại của Việt Nam nhằm cập nhật và cải thiện khuôn khổ pháp lý hiện hành về thu thập thông tin về các bản án là một bước quan trọng hướng tới cải cách nền tư pháp, giúp nâng cao niềm tin của người dân. "Năng lực hiện thực hóa quyết định của tòa án là một kiểm chứng rằng hệ thống tư pháp có khả năng xét xử và giải quyết các tranh chấp hợp đồng và tiền tệ một cách công bằng và khách quan. Việt Nam đang nỗ lực trở thành nước có thu nhập trung bình cao vào năm 2030 và sau đó trở thành nước có thu nhập cao vào năm 2045, các giải pháp nhằm tăng cường thi hành án dân sự sẽ là đòn bẩy để đạt được tham vọng này, từ đó cải thiện đời sống của người dân Việt Nam”, bà Caitlin Wiesen nhận định.

Chia sẻ tại Diễn đàn, Đại sứ, Trưởng phái đoàn Liên minh Châu Âu (EU) Giorgio Aliberti cho rằng một hệ thống tư pháp hiệu quả và minh bạch sẽ nâng cao niềm tin của cộng đồng doanh nghiệp nước ngoài, bao gồm cả các doanh nghiệp EU khi đầu tư và phát triển kinh doanh tại Việt Nam. "Tôi tin tưởng rằng buổi tham vấn hôm nay sẽ đưa ra các khuyến nghị liên quan để cải thiện việc soạn thảo Chiến lược pháp quyền mới của Việt Nam nhằm đảm bảo xã hội dựa trên pháp quyền và thúc đẩy môi trường kinh doanh công bằng để hội nhập kinh tế toàn cầu”, ông Giorgio Aliberti nhấn mạnh.

Việc thi hành các bản án, quyết định của tòa án, trọng tài là một phần cơ bản của việc bảo đảm xây dựng một xã hội dựa trên pháp quyền. THADS được xem như là khâu nối tiếp của quá trình tố tụng. Bản án, quyết định của Tòa án, quyết định của Trọng tài chỉ có thể phát huy được giá trị pháp lý khi nó được bảo đảm thực hiện và hiện thực hóa trong cuộc sống.

Cùng với đó, THADS cũng đóng vai trò hết sức quan trọng trong việc nâng cao nhận thức của người dân, trách nhiệm và vai trò của các cơ quan nhà nước, củng cố niềm tin của người dân vào tính đúng đắn của pháp luật, công lý. Xuất phát từ vị trí, vai trò quan trọng của công tác THADS, ngay từ khi mới được thành lập, Chính phủ Việt Nam đã sớm ban hành Sắc lệnh số 13 ngày 24-1-1946 để quy định về hoạt động THADS.

Từ đó đến nay, thể chế, pháp luật về THADS ngày càng được hoàn thiện, đồng bộ, tạo cơ sở vững chắc, ổn định và điều kiện thuận lợi cho hoạt động THADS. Công tác phổ biến, quán triệt, tổ chức thi hành pháp luật THADS ngày càng hiệu lực, hiệu quả; chú trọng đến việc động viên, thuyết phục đương sự tự nguyện thi hành án. Kết quả thi hành án xong về việc, về tiền năm sau cao hơn năm trước và ngày càng thực chất, bền vững. Trong bối cảnh hội nhập quốc tế, việc công nhận và cho thi hành bản án, quyết định dân sự của nước ngoài cũng được quan tâm thực hiện.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, hoạt động THADS ở Việt Nam cũng còn những hạn chế và đối diện với nhiều khó khăn, thách thức, đặc biệt là trong bối cảnh hội nhập quốc tế, sự phát triển của khoa học, công nghệ trong cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 và thích ứng với điều kiện bình thường mới trong bối cảnh dịch Covid-19 vẫn còn đang có những tác động, ảnh hưởng to lớn đến mọi lĩnh vực của đời sống xã hội.

Tại Diễn đàn này, trên cơ sở chia sẻ của các đại biểu về kết quả, những khó khăn, thách thức trong công tác THADS, Bộ Tư pháp cùng với các cơ quan pháp luật và tư pháp Việt Nam mong muốn nhận được những ý kiến đóng góp, đề xuất, kiến nghị cũng như sự hợp tác của các cơ quan, tổ chức quốc tế, giúp cho các cơ quan của Việt Nam trong hoạch định và thực thi các chính sách về công tác THADS trong thời gian tới đáp ứng yêu cầu xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam theo Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII./.