Diễn đàn do Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam và Samsung, dưới sự hợp tác kỹ thuật của Hội đồng Doanh nghiệp vì sự phát triển bền vững Việt Nam và Viện Phát triển Sức khỏe Cộng đồng Ánh Sáng - LIGHT, cùng phối hợp tổ chức. Đây là hoạt động trung tâm thuộc chuỗi hoạt động Diễn đàn đa phương (MSF) 2021 do Samsung và các đối tác tại Việt Nam hợp tác tổ chức.

Phát biểu khai mạc diễn đàn, ông Phạm Tấn Công, Chủ tịch VCCI nhấn mạnh kinh tế số bao trùm cho phép mọi người lao động và doanh nghiệp đều có thể đóng góp vào quá trình tăng trưởng và hưởng thành quả tăng trưởng đó. Điều này hoàn toàn phù hợp với các mục tiêu phát triển bền vững của chính phủ Việt Nam đặt ra, mà gần đây nhất là Kế hoạch hành động quốc gia thực hiện Chương trình nghị sự 2030 vì sự phát triển bền vững, hưởng ứng Mục tiêu phát triển bền vững của Liên Hợp Quốc.

Diễn đàn đa phương (MSF) 2021 “Hợp tác xây dựng Lực lượng lao động sẵn sàng cho Nền kinh tế số bao trùm tại Việt Nam” diễn ra sáng nay tại Hà Nội

Ông Công cho biết, với vai trò tổ chức quốc gia đại diện người sử dụng lao động ở Việt Nam, VCCI luôn hợp tác chặt chẽ với các bên trong việc phát triển và thúc đẩy quan hệ lao động hài hòa, tiến bộ tại doanh nghiệp, cũng như giải quyết bài toán lực lượng lao động có kỹ năng đáp ứng yêu cầu của doanh nghiệp và nền kinh tế, bao gồm cả đào tạo kỹ năng cho các nhóm yếu thế như phụ nữ, thanh niên… Đây cũng chính là chủ đề được các đối tác đồng tổ chức bao gồm VCCI, Samsung Việt Nam và Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam lựa chọn cho Diễn đàn đa phương MSF 2021 năm nay, khẳng định sự cần thiết phải hợp tác chặt chẽ hơn nữa giữa các chủ thể nhằm hướng tới xây dựng quan hệ lao động hài hòa trong nền kinh tế số bao trùm, mang lại cả giá trị kinh tế và giá trị nhân văn.

Chia sẻ tầm nhìn tại Diễn đàn, ông Ngọ Duy Hiểu, Phó Chủ tịch Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam nêu thực tế: “Đại dịch Covid-19 đã tạo ra những khó khăn chưa từng có đối với phần đông người lao động và cả cộng đồng doanh nghiệp, cộng hưởng với những thách thức vô cùng lớn từ cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0, đã đặt ra những đòi hỏi và yêu cầu chưa từng có tiền lệ, vô cùng khó khăn đối với từng người lao động trong hiện tại và trong tương lai. Chỉ có nhanh chóng thay đổi tư duy, bắt kịp về nhận thức, nâng cao năng lực bản thân, tiệm cận nhanh nhất với hơi thở của thực tiễn mới giúp người lao động vững vàng trong công việc, chủ động trong cuộc sống và “không bị bỏ lại phía sau”. Với vai trò là tổ chức đại diện người lao động tại Việt Nam, Công đoàn Việt Nam mong muốn và tin tưởng tất cả các bên cùng nhau hợp tác thiện chí, tích cực thảo luận sẽ xác định được tầm nhìn chung và đưa ra những giải pháp hiệu quả để cải thiện năng lực sẵn sàng thích ứng của người lao động trong bối cảnh kinh tế - xã hội thay đổi nhanh chóng, quan hệ lao động 4.0 đang hình thành ngày càng rõ nét”, ông Hiểu khẳng định.

Trên góc nhìn của một tập đoàn lớn đã có mặt tại Việt Nam từ lâu nay, ông Choi JooHo, Tổng giám đốc Samsung Việt Nam chia sẻ: “Cuộc khủng hoảng toàn cầu do Covid-19 gây ra trong 2 năm qua không chỉ gây ra những khó khăn to lớn cho nền kinh tế thế giới mà còn đặt ra những thách thức chưa từng có đối với những lợi thế cạnh tranh mà Việt Nam đã tạo dựng được trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Trên chặng đường vượt qua và chiến thắng đại dịch Covid 19, chúng ta càng nhận thức sâu sắc thêm giá trị của sức khoẻ, của sinh mạng, và một lần nữa triết lý kinh doanh “Con người là trên hết” của Samsung lại được khơi gợi và thúc đẩy. Thông qua diễn đàn đa phương 2021, Samsung hy vọng có thể chia sẻ nhiều hơn nữa những hiểu biết của chúng tôi đến với các bên liên quan, cùng thảo luận với các bên về cơ hội mới mà Cách mạng công nghiệp lần thứ Tư đã mang lại cho người lao động, đặc biệt là nhóm đang gặp khó khăn trong việc tiếp cận các cơ hội học tập và phát triển, từ đó đóng góp tích cực, hữu ích, cùng chung tay vì một Việt Nam phát triển bền vững”.

Theo Bà Nguyễn Thu Giang, đại diện Viện LIGHT, trong mỗi quốc gia, cấu trúc xã hội bao gồm 3 thành phần chính là Nhà nước pháp quyền – Kinh tế thị trường và Tổ chức xã hội. Đó là một “tam giác phát triển” mà mỗi đỉnh của nó đều có vai trò và vị trí nhất định, gắn bó biện chứng với nhau, và vì vậy giải quyết mối quan hệ giữa 3 đỉnh “tam giác phát triển” này có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đến sự phát triển kinh tế xã hội”. “Sự tham gia của các tổ chức xã hội giúp lấp đầy khoảng trống về nâng cao năng lực cho người lao động, đặc biệt là các nhóm kỹ năng nhận thức & kỹ năng xã hội, thúc đẩy và đảm bảo quyền của các nhóm yếu thế, các nhóm lao động khu vực phi chính thức, lao động nhập cư.... Vai trò và sự hiện diện của các Tổ chức xã hội góp phần đảm bảo sự công bằng – bình đẳng và đa dạng trong cách tiếp cận và quá trình thực thi chiến lược phát triển nguồn nhân lực trong thời kỳ mới tại Việt Nam. Phát triển xã hội, bao gồm quá trình cách mạng công nghiệp 4.0, sẽ không thể thiếu đi hay coi nhẹ vai trò của bất kỳ bên nào”.

Các đại biểu chia sẻ tại Tọa đàm trong khuôn khổ diễn đàn MSF 2021

Các đại biểu tham gia Diễn đàn đều thống nhất cho rằng, Cuộc cách mạng Công nghiệp 4.0 đã và đang tạo ra những cơ hội mới, đồng thời cũng đặt ra những thách thức to lớn đối với các quốc gia phát triển và các nước đang bước vào Công nghiệp 4.0 như Việt Nam xét từ góc độ sẵn sàng, khả năng hội nhập và thích ứng của lực lượng lao động. Để hoàn thành tốt mục tiêu của chiến lược quốc gia về nâng cao năng lực người lao động cho Công nghiệp 4.0, các sáng kiến hợp tác đa phương nhằm hỗ trợ lực lượng lao động đáp ứng các yêu cầu nâng cao năng lực trong môi trường doanh nghiệp cũng như ngoài xã hội có ý nghĩa quan trọng.

Trong bối cảnh đó, Diễn đàn đa phương MSF 2021 vừa tiếp nối và mở rộng mạch chủ đề xuyên suốt của chuỗi Diễn đàn đa phương trong suốt 3 năm qua, vừa đóng góp vào việc theo đuổi chiến lược lâu dài mà Việt Nam sẽ cần dốc sức thực hiện trong quá trình tái thiết sau đại dịch COVID-19. Đặc biệt, Diễn đàn lần này được kỳ vọng sẽ thúc đẩy hợp tác đa phương trong nâng cao năng lực, bồi dưỡng nhân tài, cải thiện tiếng nói và vị thế cho người lao động trên cơ sở cải thiện tiếp cận bình đẳng tới các cơ hội, nhằm chuẩn bị cho lực lượng lao động thích ứng tốt hơn và đón nhận các cơ hội mới mà cuộc Cách mạng Công nghiệp lần thứ Tư đang mở ra.

Diễn đàn Đa phương (MSF) là một sáng kiến của Samsung Việt Nam, bắt đầu được tổ chức thường niên tại Việt Nam từ năm 2018, nhằm kết nối tri thức, nhiệt huyết, nguồn lực và năng lượng của tất cả các bên liên quan, gồm cơ quan hoạch định chính sách, các tổ chức Phi chính phủ, tổ chức xã hội, các chuyên gia, các nhà nghiên cứu và các doanh nghiệp. Thông qua sự kiện thường niên này, các tư tưởng, giải pháp, sáng kiến được chia sẻ và thảo luận, từ đó cảm hứng hành động và năng lượng tích cực được lan tỏa, góp phần giải quyết các vấn đề quan trọng của xã hội Việt Nam một cách hiệu quả.

Cũng trong chuỗi hoạt động Diễn đàn đa phương 2021, VCCI, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, LIGHT và Samsung trong năm nay đã tiến hành một số nghiên cứu quan trọng, trong đó có:

Nghiên cứu về “Thực trạng tham gia của doanh nghiệp và các tổ chức xã hội tại Việt nam trong nâng cao năng lực cho người lao động phục vụ Công nghiệp 4.0 & khuyến nghị cho các bên”: Nghiên cứu chỉ ra một khoảng cách khá xa từ nhận thức đến hành động của doanh nghiệp trong ứng dụng công nghệ 4.0: 80% doanh nghiệp biết về các kỹ năng đặc thù, nhưng chỉ 20% ứng dụng. Các doanh nghiệp nhìn chung còn chậm trễ trong việc chuẩn bị lực lượng lao động cho Công nghiệp 4.0: 42% chưa có chuẩn bị gì, trong khi chỉ 6% đang thực hiện kế hoạch đào tạo cho Công nghiệp 4.0. Trong khi nhóm kỹ năng mềm được đánh giá là tiếp tục giữ vài trò quan trọng trong khung năng lực 4.0, lao động kỹ thuật chuyên môn đáp ứng nhu cầu Công nghiệp 4.0 đang trong tình trạng thiếu hụt. Về bức tranh nâng cao năng lực tại Doanh nghiệp, 80% doanh nghiệp hiện đang chủ động đào tạo, thì chủ yếu là nâng cao tay nghề (65,1%), đào tạo cho lao động chưa có kỹ năng (57,6%), ít đào tạo kỹ năng mới (46,1%) và nhất là kỹ năng chuyên biệt cho Công nghiệp 4.0 rất hạn chế (17,6%). Điều này khá lô-gic với mức độ tham gia còn hạn chế vào chuỗi cung ứng toàn cầu và chuyển đổi số của các Doanh nghiệp Việt Nam.

Về sự tham gia của các tổ chức xã hội, tham vấn sâu 20 tổ chức đi đầu trong lĩnh vực này cho biết tiềm năng của các tổ chức xã hội chưa được khai thác trong việc lấp đầy khoảng trống về nâng cao năng lực cho Công nghiệp 4.0 giúp tối ưu hóa nguồn lực xã hội. Cụ thể là đối với các nhóm lao động thuộc khu vực phi chính thức, khu vực tự do và nhóm yếu thế, các tổ chức xã hội chính là chủ thể đang tiếp cận và cung cấp các nội dung và chủ đề mà các chủ thể cung cấp dịch vụ khác chưa quan tâm, như các kỹ năng đặc thù giúp người lao động tự bảo vệ các quyền của mình trong Công nghiệp 4.0. Vì chưa có các cơ chế chính sách thúc đẩy phù hợp, tiềm năng đóng góp và thế mạnh của các tổ chức xã hội chưa phát huy thỏa đáng. Nghiên cứu đưa ra một bộ khuyến nghị gồm 19 điểm tới các cơ quan chức năng và các chủ thể liên quan, góp một tiếng nói cải thiện bức tranh năng lực 4.0 cho Việt Nam trong giai đoạn tới.

Nghiên cứu “Nhận diện quan hệ lao động trong thời kỳ công nghiệp 4.0: Vấn đề đặt ra cho việc nâng cao vị thế và bảo vệ người lao động tại Việt Nam”: Nghiên cứu đi sâu phân tích và dự báo về các biến đổi trong quan hệ lao động đối với ngành dệt may và khu vực kinh tế mới nổi đặc thù cho Công nghiệp 4.0 là các nền tảng công nghệ giao hàng và gọi xe. Kết quả nghiên cứu bước đầu cho thấy, thời gian 5 đến 10 năm tới sẽ là giai đoạn chuyển đổi và dần định hình một mô hình quan hệ lao động mới, trong đó, người lao động phải đối mặt với sự thay đổi nhanh chóng của công nghệ, đòi hỏi mới về kỹ năng và môi trường làm việc. Qua đó, tổ chức công đoàn và các đối tác khác trong quan hệ lao động cũng cần thay đổi phương thức và trọng tâm hoạt động để có thể tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình chuyển đổi tại doanh nghiệp theo định hướng phát triển bền vững và “không để ai bị bỏ lại phía sau” của Đảng và Nhà nước. Doanh nghiệp sẽ là đối tác quan trọng tác động đến sự phát triển quan hệ lao động trong Công nghiệp 4.0, công đoàn và nhà nước đóng vai trò điều chỉnh, hỗ trợ giảm thiểu tác động tiêu cực của Công nghiệp 4.0, nhất là với người lao động./.