Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng trả lời chất vấn về những vấn đề "nóng" trong lĩnh vực kế hoạch và đầu tư

Đã giao được 88% kế hoạch cho các dự án theo đúng quy định, đủ thủ tục

Về việc triển khai kế hoạch đầu tư công trung hạn năm 2016-2020, Bộ trưởng cho biết, thực hiện chỉ đạo của Quốc hội và Chính phủ thì Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã phối hợp với cả các bộ, các ngành xây dựng kế hoạch đầu tư công trung hạn.

Nghị quyết 26 tháng 8 năm 2014. Đã được Quốc hội thông qua tại kỳ họp thứ 2 của khóa XIV. Theo đó đã giao kế hoạch cho các dự án theo đúng quy định, đủ thủ tục.

Đến nay, đã giao được 88% kế hoạch Quốc hội đã quyết định, còn lại 198.379 tỷ đồng chưa giao, số chưa giao này đang nằm ở một số dự án chưa đủ thủ tục và đang xem xét. Thứ nhất là chương trình mục tiêu ứng phó với biến đổi khí hậu và tăng trưởng xanh, các dự án đầu tư đường ven biển, chương trình mục tiêu Biển đông hải đảo, vốn điều lệ cho các ngân hàng phát triển, đặc biệt là các dự án trọng điểm quốc gia là 85 ngàn tỷ.

Bên cạnh đó, hiện nay còn một số dự án khởi công thuộc loại khởi công mới, nhưng chưa đủ thủ tục xấp xỉ khoảng 13 nghìn tỷ.

Để triển khai tiếp tục kế hoạch đầu tư công trung hạn sắp tới, Bộ trưởng Dũng đề nghị với các bộ, ngành trung ương và địa phương:

Thứ nhất, căn cứ vào các quyết định của Thủ tướng Chính phủ, nhanh chóng thông báo chi tiết cho các đơn vị triển khai vốn của trung hạn được giao.

"Thứ hai, đề nghị triển khai giao sớm, vì giao sớm chúng ta có cơ sở triển khai xây dựng kế hoạch của năm 2018 cũng như chuẩn bị cho năm 2019 năm 2020", Bộ trưởng đưa lý do.

Thứ ba, hoàn thiện các thủ tục để có thể giải phóng được mặt bằng và các điều kiện cần thiết khác, như đầu thầu để sớm triển khai được các dự án này, đặc biệt lưu ý đến vấn đề đẩy nhanh tiến độ giải ngân.

Hỗ trợ giải trình trước Quốc hội về tình hình giải ngân, phân bổ vốn đầu tư công, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ cũng thừa nhận, việc giải ngân vốn đầu tư công năm 2016 và 5 tháng đầu năm 2017 tuy cao hơn cùng kỳ, nhưng còn chậm, không phân bổ hết dự toán.

“Chúng ta có tiền mà không tiêu hết được”, Phó Thủ tướng nói và cho rằng, “có phần trách nhiệm của Chính phủ”.

Chậm giải ngân vốn đầu tư công, theo Phó Thủ tướng, có nguyên nhân khách quan và chủ quan. Khách quan là do Luật Đầu tư công mới có hiệu lực từ đầu năm 2015 và còn nhiều lúng túng từ khâu ban hành văn bản đến khâu thực hiện. Việc xây dựng và triển khai kế hoạch đầu tư công trung hạn cũng là việc làm chưa có tiền lệ, nên cũng chưa có kinh nghiệm nhiều và còn lúng túng.

Theo Phó Thủ tướng, nhu cầu đầu tư công rất lớn và bản thân kế hoạch đầu tư công mà Quốc hội đã phê duyệt theo Nghị quyết 6 là 2 triệu tỷ đồng, trước đó cũng phải cắt giảm khoảng 200.000 tỷ đồng so với phương án Quốc hội phê duyệt vào cuối năm 2016 tại kỳ họp cuối năm của Quốc hội Khóa XIII.

“Vì vậy, các bộ, ngành và địa phương mất rất nhiều thời gian để rà soát, sắp xếp theo thứ tự ưu tiên để cắt giảm nên cũng làm giảm tiến độ giải ngân”, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ nói.

Cũng theo Phó Thủ tướng, phải thẳng thắn thấy là, nhiều bộ, ngành, địa phương chưa kiên quyết và quyết liệt trong việc rà soát, cắt giảm dự án đầu tư để tập trung cho các dự án quan trọng và cấp bách, những dự án theo hình thức đối tác công - tư (PPP), dành vốn đối ứng cho các dự án ODA…

Đã bố trí vốn để xử lý hết nợ đọng xây dựng cơ bản

Về phát sinh các nợ đọng xây dựng cơ bản, Bộ trưởng Dũng cho hay, theo quy định của Luật Đầu tư công và xử lý của Chính phủ, sau năm 2014 các bộ, ngành trung ương, địa phương không được làm phát sinh nợ đọng cơ bản, việc này đã được quy định trong Luật đầu tư, được coi như một vi phạm pháp luật và bị xử lý hình sự.

“Từ 31/12/2014 trở về trước chúng ta có nợ xây dựng cơ bản khoảng 11.000 tỷ, đã bố trí đủ vốn để xử lý hết nợ đọng đó. Từ 1/1/2015 về nguyên tắc tất cả các khoản đầu tư của trung ương không còn nợ xây dựng cơ bản”, Bộ trưởng Dũng nhấn mạnh.

Vì thế, Bộ trưởng khẳng định là không có số liệu nào liên quan đến nợ đọng xây dựng cơ bản của các bộ, ngành và địa phương.

“Nếu địa phương nào đang còn nợ đọng xây dựng cơ bản địa phương đó phải chịu trách nhiệm và phải tự xử lý, còn phần nợ trung ương đã được bố trí đủ”, Bộ trưởng giải trình thêm.

Riêng về chương trình mục tiêu quốc gia nông thôn mới, thì theo Báo cáo của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, số nợ đọng xây dựng cơ bản của chương trình này là 15.000 tỷ, đến nay đã xử lý và giảm xuống còn nợ 9.000 tỷ. Nợ đọng này chủ yếu tập trung vào lĩnh vực giao thông của các địa phương.

“Theo yêu cầu của Quốc hội trong giai đoạn 2016-2020 phải thanh toán được hết nợ xây dựng cơ bản. Đối với phần thuộc ngân sách địa phương thì địa phương phải chịu trách nhiệm bố trí và cân đối trả đủ”, Bộ trưởng Dũng chỉ rõ.

Không có chuyện “xin – cho” trong phân bổ vốn

Bộ trưởng cho biết, vốn nước ngoài trong trung hạn là 300.000 tỷ đồng thì mới đáp ứng được một phần, nhiều dự án có thể kết thúc hiệp định, nhưng chưa bố trí đủ vốn theo hiệp định đã cam kết.

Việc xác định tổng mức vốn nước ngoài 300.000 tỷ đồng trong kế hoạch 5 năm tới đây, trên thực tế vừa qua đã phân bổ tất cả 243.000 tỷ, tức là để tiết kiệm 10% ở Trung ương và 10% ở địa phương.

Như vậy, số dự phòng của nguồn vốn này hiện nay đang còn để lại dự phòng 57.000 tỷ, gồm ở Trung ương 30.000 tỷ và dự phòng 10% ở các bộ, ngành, địa phương.

“Giải pháp khi đối với các dự án mà triển khai theo các hiệp định nếu thiếu vốn có thể trước hết chúng ta sử dụng 10% từ dự phòng của các bộ, ngành, địa phương và khi sử dụng hết 10%, bộ, ngành, địa phương thì chúng ta có thể kiến nghị báo cáo với Chính phủ để sử dụng 10% ở Trung ương”, Bộ trưởng cho biết.

Về các dự án ODA luôn thiếu vốn, Bộ trưởng Dũng cho biết, theo quy định luật pháp, cũng như trên thực tế, các dự án ODA trước đây đều giải ngân theo tiến độ thực hiện dự án cũng như cam kết của các nhà tài trợ.

Tuy nhiên, theo Hiến pháp mới và theo quy định của pháp luật thì hiện nay chúng ta phải xây dựng kế hoạch và tất cả phải đưa vào kế hoạch. Do vậy, trong thời gian vừa qua, một số bộ, ngành và địa phương chưa quan tâm đến vấn đề này và chưa rõ, nên trong quá trình xây dựng kế hoạch của mình chưa sử dụng vốn ngoại để đưa vào trong kế hoạch. Trên thực tế, bố trí vốn dàn trải và chậm.

Bộ trưởng Dũng khẳng định, trong vấn đề này, trách nhiệm không thuộc Bộ Kế hoạch và Đầu tư về việc phân bổ.

Bởi, hiện nay kế hoạch trung hạn đã phân bổ, số còn lại còn 12,5% đã giao hết tất cả vốn trung hạn. Đó là kế hoạch đầu tư trung hạn, số còn lại là 12,5%.

Về kế hoạch năm 2017 đã giao hết, còn lại 1,5%. Như vậy tất cả các số này đã được giao, nhất là năm 2017 giao rất sớm, giao từ 31/12/2016 đã giao 93,9%, ngày 28/4 vừa qua đã giao thêm được 4,6%.

Hiện nay chỉ còn 1,5% chưa giao này còn một số dự án chương trình biến đổi khí hậu và một số chưa làm xong thủ tục sắp tới sẽ trình nốt, hơn 1.674 tỷ cho phép điều chỉnh và khởi công mới một số công trình.

“Về quy trình, tất cả các phân bổ vốn hiện nay chi tiết cũng như xây dựng kế hoạch đề xuất và quyết định cũng như phân bổ chi tiết do các Bộ, ngành và địa phương thực hiện. Bộ Kế hoạch và Đầu tư chỉ làm một việc là hướng dẫn xây dựng các tiêu chí định mức, tham mưu để nguyên tắc tiêu chí phân bổ. Sau đó hướng dẫn tổng hợp, rà soát, báo cáo lên Chính phủ, Chính phủ sẽ quyết định báo cáo cho Quốc hội, Quốc hội phê chuẩn thông qua thì quay ngược trở lại Chính phủ quyết định giao và Bộ Kế hoạch và Đầu tư thông báo chi tiết. Đấy là toàn bộ quy trình hiện nay, không có chuyện xin - cho hay đều do tất cả các địa phương và Bộ, ngành quyết định trong việc bố trí vốn hiện nay”, Bộ trưởng Dũng khẳng định.

Nhấn mạnh rằng, Luật Đầu tư công không phải đi ngược lại chuyện phân cấp cho các địa phương và cố gắng kéo những việc đó về cho Bộ Kế hoạch và Đầu tư như các đại biểu đã nêu, Bộ trưởng Dũng cho bết, tất cả những khoản thuộc về ngân sách nhà nước buộc phải thẩm định nguồn vốn và khả năng cân đối vốn, vì chính nó làm phát sinh nợ đọng xây dựng và đầu tư dàn trải.

“Hiện nay Bộ Kế hoạch và Đầu tư đang thẩm định lại nguồn và khả năng cân đối đối với những dự án sử dụng ngân sách trung ương. Còn của địa phương vẫn thuộc về địa phương thẩm định, không phải những dự án của địa phương đưa lên Trung ương làm”, Bộ trưởng Dũng một lần nữa nhấn mạnh.

Xử lý nghiêm các cơ quan, cá nhân gây lãng phí, thất thoát trong đầu tư công

Kết thúc phiên chất vấn Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân đánh giá, Bộ trưởng mới nhận nhiệm vụ hơn một năm, nhưng đã nắm tình hình, thực trạng và những vấn đề bức xúc thuộc lĩnh vực kế hoạch đầu tư quản lý.

Bộ trưởng đã nghiêm túc làm rõ trách nhiệm và những tồn tại hạn chế thuộc lĩnh vực phụ trách. Có 19 đại biểu Quốc hội tham gia tranh luận, làm rõ các vấn đề chất vấn.

Chủ tịch Quốc hội đề nghị Chính phủ, các Bộ trưởng có liên quan tiếp thu ý kiến của đại biểu quốc hội, chỉ đạo quyết liệt thực hiện các giải pháp đã đề ra nhằm khắc phục những tồn tại, hạn chế, trong đó tập trung vào một số vấn đề sau đây:

Thực hiện nghiêm kỷ luật, kỷ cương trong đầu tư công, rà soát các quy định về đầu tư công để kịp thời đề xuất, sửa đổi, bổ sung các quy định liên quan đến đầu tư công theo hướng bảo đảm đơn giản hóa các thủ tục lập, thẩm định, phê duyệt đầu tư công, tránh chồng chéo, mâu thuẫn, đẩy mạnh phân cấp, phân quyền và tăng cường trách nhiệm các cấp trong quản lý đầu tư công. Tham mưu cho Chính phủ chỉ đạo các cơ quan liên quan, các địa phương tập trung bố trí đủ vốn cho từng dự án cụ thể theo thứ tự ưu tiên đảm bảo tiến độ thực hiện dự án, tránh tình trạng kéo dài, đội vốn đầu tư, thất thoát và lãng phí.

Trong năm 2017 ban hành các giải pháp để phát triển kinh tế tư nhân, trở thành một động lực quan trọng của nền kinh tế theo đúng chủ trương của Đảng và Nhà nước.

Xây dựng kế hoạch cơ cấu lại đầu tư công giai đoạn 2016 - 2020, có chính sách đẩy mạnh đầu tư cho vùng kinh tế khó khăn, miền núi, hải đảo, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng chịu nhiều thiệt hại do biến đổi khí hậu và ưu tiên nguồn vốn để thực hiện các chính sách hỗ trợ người có công.

Tiếp tục thực hiện mở rộng các hình thức đầu tư để huy động vốn từ khu vực tư nhân, vốn đầu tư nước ngoài, sử dụng có hiệu quả nguồn vốn ODA, vốn trái phiếu Chính phủ, các chương trình mục tiêu quốc gia, hoàn thiện khung pháp lý cho việc phát triển thị trường vốn, hoạt động mua bán nợ với sự tham gia của cả khu vực doanh nghiệp tư nhân và doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài.

“Đánh giá toàn diện về thu hút đầu tư nước ngoài để vừa huy động được nguồn vốn, vừa khuyến khích chuyển giao công nghệ, nâng cao chất lượng sản phẩm, năng lực sản xuất, tính cạnh tranh của nền kinh tế, đồng thời giảm thiểu những mặt trái của việc đầu tư nước ngoài tác động đến kinh tế - xã hội của nước ta”, bà Ngân nhấn mạnh.

Đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, xóa bỏ cơ chế xin - cho trong đầu tư công, tăng cường công tác phối hợp giữa các bộ, ngành trung ương trong việc phân bổ và giải ngân các nguồn vốn đầu tư.

Thực hiện tốt việc điều hòa tổng nguồn vốn đầu tư, tránh tình trạng nơi thiếu vốn, nơi không giải ngân được. Có cơ chế xử lý cắt giảm vốn đầu tư đối với các dự án, công trình chậm tiến độ, hiệu quả thấp để chuyển sang công trình hoặc các dự án ở địa phương thực hiện đúng tiến độ, có hiệu quả.

Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra việc chấp hành pháp luật đầu tư công. Trong đó đề cao vai trò tham gia giám sát của cộng đồng dân cư trong các vùng ảnh hưởng của dự án.

Làm rõ trách nhiệm, xử lý nghiêm đối với các cơ quan, đơn vị, cá nhân vi phạm các quy định của pháp luật, gây lãng phí, thất thoát trong đầu tư công.

“Khẩn trương hoàn thiện hồ sơ trình Quốc hội xem xét quyết định chủ trương đầu tư đối với các công trình, dự án trọng điểm quốc gia theo đúng quy định của pháp luật”, Chủ tịch Quốc hội yêu cầu./.