Chiều 26/11, tại TP. Hồ Chí Minh, Thủ tướng Phạm Minh Chính, Chủ tịch Hội đồng điều phối vùng Đông Nam Bộ chủ trì Hội nghị lần thứ 2 của Hội đồng với chủ đề tham vấn Quy hoạch vùng Đông Nam Bộ thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050.

Thủ tướng Phạm Minh Chính, Chủ tịch Hội đồng điều phối vùng Đông Nam Bộ lưu ý, các quy hoạch cần phát huy tối đa tiềm năng con người, truyền thống văn hóa – lịch sử, lấy con người là trung tâm, chủ thể, mục tiêu, nguồn lực và động lực phát triển, đồng thời, khai thác tốt nhất điều kiện tự nhiên. Ảnh: VGP

Quy hoạch phải đi trước một bước với tư duy đổi mới, tầm nhìn chiến lược

Trong quá trình lập quy hoạch vùng, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã xây dựng Khung Định hướng quy hoạch từ tháng 12 năm 2021, tổ chức các hội nghị xin ý kiến các chuyên gia, nhà khoa học trong và ngoài nước; tổ chức các đoàn khảo sát và làm việc với 6 địa phương trong vùng; làm việc với các đơn vị quản lý chuyên môn của các bộ, ngành để thống nhất về phương án phát triển các ngành, lĩnh vực; rà soát, tham chiếu với các định hướng lớn quy hoạch của các địa phương trong vùng đã được lập, thẩm định để hoàn thiện dự thảo quy hoạch vùng.

Ngày 18/9/2023, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã gửi Hồ sơ quy hoạch vùng để xin ý kiến Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các bộ, ngành, 6 địa phương trong vùng và 5 địa phương liền kề.

Trên cơ sở tiếp thu hợp lý các ý kiến tham gia, ngày 3/11/2023, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã có Tờ trình gửi Hội đồng thẩm định Quy hoạch vùng kèm theo hồ sơ trình thẩm định Quy hoạch vùng Đông Nam Bộ thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 để tham gia ý kiến thẩm định theo quy định.

Phát biểu khai mạc Hội nghị, Thủ tướng Phạm Minh Chính một lần nữa nhấn mạnh tầm quan trọng của công tác quy hoạch, quy hoạch phải đi trước một bước với tư duy đổi mới, tầm nhìn chiến lược, giải quyết được những vướng mắc, khó khăn, thách thức, phát huy tốt nhất tiềm năng khác biệt, cơ hội nổi trội, lợi thế cạnh tranh của một vùng, một địa phương, một ngành, một lĩnh vực và của cả nước. Tuy nhiên, đây cũng là việc khó, phức tạp.

Thủ tướng cho biết, hiện nay trong số 111 quy hoạch thuộc hệ thống quy hoạch quốc gia, có 107/111 (đạt 96,6%) quy hoạch đã hoàn thành việc lập, thẩm định và phê duyệt. Do đó, việc triển khai lập và hoàn thiện quy hoạch vùng Đông Nam Bộ trong thời điểm này là có rất nhiều thuận lợi để cụ thể hóa tầm nhìn, quan điểm, mục tiêu đã được xác định tại Nghị quyết phát triển vùng và quy hoạch cấp quốc gia vào vùng, cụ thể hóa việc bố trí không gian phát triển các ngành quốc gia trên địa bàn, triển khai nghiên cứu các dự án mang tính kết nối quan trọng giữa các tỉnh trong vùng, liên vùng và liên ngành.

Thủ tướng chỉ rõ, tại Hội nghị, Bộ Kế hoạch và Đầu tư sẽ báo cáo và xin ý kiến tham gia của Hội đồng điều phối vùng đối với nội dung quy hoạch vùng. Thủ tướng đề nghị các đồng chí Bí thư, Chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố, thành viên Hội đồng điều phối vùng, các chuyên gia, nhà khoa học và các đại biểu tiến hành thảo luận, cho ý kiến về: Quan điểm phát triển, phương hướng phát triển của toàn vùng, làm sâu sắc thêm các giải pháp được đề cập trong quy hoạch vùng, để Bộ Kế hoạch và Đầu tư sớm tiếp thu, hoàn thiện quy hoạch vùng, trình Hội đồng thẩm định xem xét, thông qua trước khi trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.

Thủ tướng lưu ý, các quy hoạch cần phát huy tối đa tiềm năng con người, truyền thống văn hóa – lịch sử, lấy con người là trung tâm, chủ thể, mục tiêu, nguồn lực và động lực phát triển, đồng thời, khai thác tốt nhất điều kiện tự nhiên. Cùng với đó, cần chú trọng phát triển các ngành, lĩnh vực mới nổi như kinh tế số, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, kinh tế chia sẻ, phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh đất nước ta và của vùng.

Hội nghị Hội đồng điều phối vùng là bước tiếp theo rất quan trọng và hết sức cần thiết để cơ quan lập quy hoạch tiếp tục lắng nghe ý kiến tham gia để sớm hoàn thiện nội dung quy hoạch vùng với quan điểm "chủ động kiến tạo phát triển và tăng cường liên kết vùng, hướng tới phát triển vùng nhanh và bền vững" nhằm tháo gỡ những "nút thắt", "điểm nghẽn" phát triển của vùng trong thời gian vừa qua và đề ra mục tiêu, phương án phát triển cũng như giải pháp tổ chức thực hiện trong thời gian tới.

Toàn cảnh Hội nghị. Ảnh: VGP

Các điểm nghẽn trong mô hình tăng trưởng của Vùng

Vùng Đông Nam Bộ gồm TP. Hồ Chí Minh và 5 tỉnh: Đồng Nai, Bình Dương, Bà Rịa - Vũng Tàu, Bình Phước, Tây Ninh. Vùng có diện tích 23.551 km2, chiếm 7,1% diện tích cả nước; dân số khoảng 18,8 triệu người, chiếm 18,9% dân số cả nước (năm 2022) và là trung tâm kinh tế lớn nhất của đất nước. Vùng Đông Nam Bộ có vị trí, vai trò đặc biệt quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội của quốc gia.

Năm 2022, GRDP vùng Đông Nam Bộ chiếm khoảng 31% cả nước; xuất khẩu đóng góp khoảng 35%, thu ngân sách khoảng 38% cả nước; GRDP bình quân đầu người của vùng Đông Nam Bộ gấp 1,64 lần cả nước; tỷ lệ đô thị hóa của vùng là 66,5%, gấp 1,8 lần trung bình cả nước.

Đại diện tư vấn lập quy hoạch vùng, TS. Trần Hồng Quang, Viện trưởng Viện Chiến lược phát triển, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã báo cáo các nội dung chính của Quy hoạch vùng Đông Nam Bộ thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050. Viện trưởng cũng chỉ rõ, mô hình tăng trưởng của vùng còn chậm đổi mới, khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo chưa là động lực quan trọng cho phát triển. Mạng lưới kết cấu hạ tầng cấp vùng, liên vùng còn thiếu, yếu, chưa đồng bộ, kìm hãm sự phát triển và sức lan tỏa của vùng.

Chi phí logistics cao ảnh hưởng tới năng lực cạnh tranh của vùng. Chưa hình thành rõ nét định hướng phát triển các hành lang kinh tế, vùng động lực. Hạ tầng đô thị chưa đáp ứng yêu cầu phát triển. Hạ tầng giao thông đô thị chậm được đầu tư, nhất là đường sắt đô thị TP. Hồ Chí Minh. Hạ tầng xã hội quá tải, thiếu nhà ở, nhất là nhà ở xã hội. Ô nhiễm môi trường, ngập úng là vấn đề bức xúc trong vùng.

Liên kết, phối hợp trong phát triển giữa các địa phương còn hạn chế, tư duy phát triển khép kín, cục bộ trong từng địa phương. Cơ chế chính sách huy động nguồn lực và phân cấp, phân quyền chưa tương xứng cho các địa phương trong vùng.

Đại diện tư vấn lập quy hoạch vùng, TS. Trần Hồng Quang, Viện trưởng Viện Chiến lược phát triển, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã báo cáo các nội dung chính của Quy hoạch vùng Đông Nam Bộ thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050. Ảnh: VGP

Quy hoạch vùng: Hình thành các động lực tăng trưởng mới, không gian phát triển mới

Về quan điểm phát triển, ông Quang cho biết, Quy hoạch đưa ra quan điểm phát triển vùng Đông Nam Bộ bảo đảm thống nhất với chiến lược phát triển kinh tế - xã hội cả nước và các quy hoạch cấp quốc gia, phù hợp với chiến lược phát triển bền vững, chiến lược tăng trưởng xanh, thích ứng với biến đổi khí hậu. Đông Nam Bộ phải là vùng phát triển năng động, trung tâm kinh tế, tài chính, thương mại, dịch vụ, giáo dục và đào tạo, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số hàng đầu cả nước và khu vực Đông Nam Á, giữ vai trò quan trọng trong liên kết và thúc đẩy phát triển các vùng kinh tế khác.

Đổi mới tư duy và tầm nhìn; chủ động nắm bắt, tận dụng các cơ hội; tạo các cơ chế, chính sách, giải pháp để hình thành các động lực tăng trưởng mới, không gian phát triển mới; tập trung nguồn lực giải quyết các điểm nghẽn, mâu thuẫn, xung đột, cản trở trong phát triển. Thực hiện thí điểm những mô hình, cơ chế, chính sách mới vượt trội, cạnh tranh quốc tế cao, tạo đột phá nhằm phát huy tối đa tiềm năng, lợi thế của vùng. Đẩy mạnh phân cấp, phân quyền phù hợp với năng lực, điều kiện thực tế của từng địa phương; phát huy sự năng động, sáng tạo của các địa phương trong quy hoạch và quản lý phát triển vùng.

Xây dựng Đông Nam Bộ trở thành vùng văn minh, hiện đại, hội nhập quốc tế; phát triển vùng nhanh, hiệu quả và bền vững. Đổi mới mô hình tăng trưởng gắn với cơ cấu lại kinh tế vùng theo hướng hiện đại, lấy kinh tế số, kinh tế chia sẻ, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn là trọng tâm và động lực phát triển; chú trọng phát triển kinh tế ban đêm. Ưu tiên phát triển các ngành công nghiệp công nghệ cao, các ngành dịch vụ chất lượng cao.

Huy động tối đa nguồn nội lực cho phát triển, kết hợp hài hòa với ngoại lực để phát triển nhanh, bền vững. Các doanh nghiệp trong vùng phải đi đầu trong việc xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ trên cơ sở làm chủ công nghệ, chủ động, tích cực hội nhập quốc tế, tham gia hiệu quả, cải thiện vị trí trong chuỗi giá trị toàn cầu.

Mọi chính sách phát triển kinh tế - xã hội phải lấy con người làm trung tâm. Khắc phục tình trạng quá tải trong cung cấp dịch vụ xã hội cơ bản đi đôi với không ngừng cải thiện chất lượng dịch vụ. Nâng cao sức khoẻ, đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân, đặc biệt là người có thu nhập thấp. Tạo môi trường sống tốt nhất để thu hút nhân tài, chuyên gia, nhà khoa học, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao, trí thức trẻ đến sinh sống và làm việc tại địa bàn vùng. Phát huy mạnh mẽ truyền thống lịch sử cách mạng, văn hoá, tinh thần tự lực, tự cường của “Miền Đông gian lao mà anh dũng” trong xây dựng và phát triển vùng.

Xây dựng Đông Nam Bộ trở thành vùng phát triển năng động, động lực tăng trưởng lớn nhất cả nước

Đến năm 2030, xây dựng Đông Nam Bộ trở thành vùng phát triển năng động, có tốc độ tăng trưởng kinh tế cao, động lực tăng trưởng lớn nhất cả nước; trung tâm khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo, công nghiệp công nghệ cao, logistics và trung tâm tài chính quốc tế có tính cạnh tranh cao trong khu vực; phấn đấu đến năm 2030 đạt ngưỡng thu nhập cao. Đi đầu trong đổi mới mô hình tăng trưởng, chuyển đổi số, xây dựng chính quyền số, kinh tế số, xã hội số. Phát triển nhanh hệ thống đô thị thông minh và hiện đại. Cơ bản hoàn thành hệ thống giao thông kết nối nội vùng, liên vùng và khu vực; đầu mối giao thương, hội nhập khu vực và thế giới. Các lĩnh vực văn hoá, xã hội, giáo dục - đào tạo, y tế phát triển đứng đầu cả nước. Đời sống vật chất, tinh thần của người dân được cải thiện rõ nét và dẫn đầu cả nước. Tình trạng ô nhiễm môi trường, tắc nghẽn giao thông và ngập úng cơ bản được giải quyết. Quốc phòng, an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội được bảo đảm vững chắc.

Đến năm 2050, Đông Nam Bộ trở thành vùng phát triển hiện đại, có thu nhập cao ngang bằng với các nước phát triển; có tiềm lực kinh tế mạnh, cơ cấu kinh tế hiện đại; là trung tâm khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo, công nghiệp công nghệ cao, logistics và trung tâm tài chính quốc tế thuộc nhóm đầu của khu vực và thế giới; có kết cấu hạ tầng hiện đại, đồng bộ. Phát triển hài hoà giữa kinh tế với văn hoá, xã hội, bảo vệ môi trường; có chất lượng cuộc sống cao, có trình độ y tế, giáo dục thuộc nhóm dẫn đầu Đông Nam Á. Thành phố Hồ Chí Minh là hạt nhân, cực tăng trưởng của vùng; nơi thu hút nhân tài, chuyên gia, nhà khoa học, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao, trí thức trẻ đến sinh sống và làm việc; nơi tập trung các định chế tài chính quốc tế, các tập đoàn kinh tế lớn của thế giới. Quốc phòng, an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội được bảo đảm vững chắc; đối ngoại và hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng./.