Báo cáo được phát hành bởi AlphaBeta trong khuôn khổ Hội thảo “Tiềm năng kinh tế số Việt Nam” do Trung tâm Đổi mới sáng tạo quốc gia (NIC) phối hợp của Google tổ chức chiều 18/10/2021.

Con đường cho kinh tế số Việt Nam

Thứ trưởng Trần Duy Đông phát biểu tại sự kiện

Tại sự kiện, Thứ trưởng Trần Duy Đông chia sẻ, thuật ngữ “Kinh tế số” (digital economy) đã được nhắc đến khá lâu trước khi xuất hiện khái niệm Cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Tuy nhiên, Cách mạng Công nghiệp lần thứ tư, sự xuất hiện của Internet vạn vật (IoT) đã đánh dấu sự phát triển vượt bậc trong việc sử dụng dữ liệu số vào các hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp và của cả nền kinh tế. Xu hướng “số hóa” hay “chuyển đổi số” ngày càng diễn ra mạnh mẽ trên tất cả các lĩnh vực của nền kinh tế.

“Với nhiều quốc gia trên thế giới, kinh tế số đang trở thành đặc trưng và xu hướng phát triển quan trọng. Đối với Việt Nam, trong bối cảnh bị tác động nghiêm trọng bởi đại dịch COVID-19, chúng ta cần đẩy nhanh quá trình phát triển kinh tế số trên nền tảng khoa học và công nghệ, đổi mới sáng tạo, nâng cao năng suất, hiệu quả và sức cạnh tranh của nền kinh tế”, Thứ trưởng Trần Duy Đông chia sẻ.

Lãnh đạo Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho biết, xác định rõ tầm quan trọng của kinh tế số, chuyển đổi số đối với phát triển kinh tế, xã hội đất nước, Đảng và Nhà nước Việt Nam đã ban hành nhiều chủ trương, định hướng liên quan đến vấn đề này. Tháng 9/2019, Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 52-NQ/TW về “Một số chủ trương, chính sách chủ động tham gia cách mạng công nghiệp lần thứ tư”, trong đó đặt mục tiêu tới 2030, kinh tế số chiếm khoảng 30% GDP. Thực hiện chủ trương và mục tiêu đề ra, thời gian qua, Chính phủ Việt Nam cũng quyết tâm, nỗ lực hành động mạnh mẽ trong việc thúc đẩy phát triển kinh tế số.

Tại Bộ Kế hoạch và Đầu tư, với vai trò là cơ quan tham mưu tổng hợp về chiến lược phát triển kinh tế - xã hội cho Đảng và Chính phủ, từ năm 2019, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã đề xuất với Thủ tướng Chính phủ thành lập Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia (NIC) nhằm hiện thực hóa những khát vọng, chủ trương, định hướng đổi mới sáng tạo của Việt Nam trong cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, thông qua các hoạt động hỗ trợ, phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp, góp phần đổi mới mô hình tăng trưởng trên nền tảng phát triển khoa học công nghệ và mô hình kinh doanh, quản lý sáng tạo.

Ngoài ra, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã tham mưu cho Thủ tướng Chính phủ ban hành Đề án về mô hình kinh tế chia sẻ, Chiến lược quốc gia về Cách mạng Công nghiệp lần thứ tư. Đây là những vấn đề hết sức quan trọng, có ý nghĩa cấp thiết đối với nền kinh tế và góp phần thúc đẩy phát triển nền kinh tế số của nước ta trong những năm tới.

Trong quá trình triển khai thực hiện các nhiệm vụ của Chính phủ, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã phối hợp với nhiều tổ chức quốc tế, các tập đoàn lớn của thế giới để trao đổi, tham mưu đề xuất các vấn đề lớn về cơ chế, chính sách nhằm định hướng phát triển, tối ưu nguồn lực cho khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi mô hình kinh tế truyền thống sang kinh tế số.

WB: Việt Nam cần tập trung 3 ưu tiên để khai thác chuyển đổi số

Chuyên gia Kinh tế trưởng Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam (WB) Jacques Morisset

Khái quát nền kinh tế số Việt Nam, Chuyên gia Kinh tế trưởng và Quản lý Chương trình Kinh tế vĩ mô, thương mại và đầu tư, Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam (WB) Jacques Morisset cho biết, để hướng tới nền kinh tế không cần tiếp xúc và trở thành nền kinh tế bậc cao, Việt Nam cần tập trung 3 ưu tiên để khai thác chuyển đổi số: Nâng cấp kỹ năng số cho người lao động, khuyến khích các doanh nghiệp đổi mới sáng tạo và tăng cường khả năng tiếp cận và chất lượng thông tin.

Những điểm sáng trong cuộc khủng hoảng COVID-19 được ông Jacques Morisset phân tích có thể kể đến như: 60% các doanh nghiệp sử dụng các nền tảng và công cụ trực tuyến; Chính phủ điện tử cung cấp trên 2.000 thủ tục trực tuyến đã làm đẩy nhanh tốc độ chuyển đổi số ở Việt Nam...

Kinh tế số có thể đem lại 74 tỷ USD cho Việt Nam vào năm 2030

Dự báo các lĩnh vực được hưởng lợi nhiều nhất từ kinh tế số là sản xuất, nông nghiệp và thực phẩm, giáo dục và đào tạo

Báo cáo “Tiềm năng kinh tế số Việt Nam” đã chính thức được công bố tại sự kiện. Báo cáo do AlphaBeta là Công ty tư vấn kinh tế chiến lược có kinh nghiệm làm việc với các chính phủ, doanh nghiệp, nhà đầu tư và các tổ chức để giải quyết những thách thức mà xã hội đang phải đối mặt nghiên cứu phát hành.

Báo cáo “Tiềm năng kinh tế số Việt Nam” cho thấy, nếu được tận dụng tối đa trong nền kinh tế, công nghệ số có thể đem lại hơn 1,733 triệu tỷ đồng (74 tỷ USD) cho Việt Nam vào năm 2030. Khoản tiền này tương đương 27% GDP của Việt Nam trong năm 2020. Dự kiến, các lĩnh vực được hưởng lợi nhiều nhất là sản xuất, nông nghiệp và thực phẩm, giáo dục và đào tạo.

Cũng theo Báo cáo, lợi thế của Việt Nam là có dân số trẻ, có học thức và am hiểu công nghệ tại Việt Nam chiếm 70% công dân dưới 35 tuổi, tỷ lệ biết đọc và viết ở nhóm 15-35 tuổi trên 98% (cao hơn tỷ lệ trung bình toàn cầu là 91%) và khoảng hơn 70% dân số sử dụng điện thoại thông minh. Đồng thời, Việt Nam có nền kinh tế Internet tăng trưởng nhanh thứ hai Đông Nam Á (sau Indonesia).

Về một số rào cản trong khai thác lợi ích từ công nghệ số, các chuyên gia cho rằng, những rào cản này bao gồm các quy định pháp lý, khả năng kết nối kỹ thuật số, thiếu hụt nguồn nhân lực có kỹ năng số… Nghiên cứu do Liên minh Internet Á châu (AIC) thực hiện cho thấy các quy định về nội địa hoá dữ liệu và bảo vệ dữ liệu kết nối chậm, tốc độ băng thông rộng trung bình ước tính chậm hơn đáng kể so với các nước khác trong khu vực Đông Nam Á (chậm hơn khoảng mười lần so với Singapore, chỉ bằng một phần ba Malaysia và một phần hai Thái Lan).

8 công nghệ sẽ đóng góp lớn vào kinh tế số Việt Nam

Tại báo cáo “Tiềm năng kinh tế số Việt Nam”, các chuyên gia nhận định, 8 công nghệ chủ chốt có tiềm năng đóng góp vào nền kinh tế số Việt Nam. Đó là (1) Internet di động; (2) điện toán đám mây; (3) dữ liệu lớn; (4) trí tuệ nhân tạo (AI); (5) công nghệ tài chính (fintech); (6) Internet vạn vật (IoT) và viễn thám; (7) robot tiên tiến và (8) chế tạo đắp lớp (Additive Manufacturing).

Các mô hình kinh doanh mới sẽ giúp tăng doanh thu, tiết kiệm chi phí năng suất cho doanh nghiệp. Các công nghệ này có thể tạo nên giá trị kinh tế đáng kể đối với các doanh nghiệp và Chính phủ Việt Nam, góp phần thúc đẩy tăng trưởng GDP.

Ngoài ra, báo cáo cũng cho thấy việc áp dụng kỹ thuật số cũng rất thiết yếu để Việt Nam ứng phó và phục hồi trong cuộc khủng hoảng COVID-19 và sau đại dịch. Bằng cách hỗ trợ doanh nghiệp kết nối với khách hàng thông qua công nghệ số và giảm thiểu tắc nghẽn hậu cần (logistics) do gián đoạn chuỗi cung ứng, công nghệ có thể giúp doanh nghiệp kiểm soát các tác động nghiêm trọng của COVID-19. Ước tính khoảng 70% tổng cơ hội kỹ thuật số của Việt Nam (tương đương giá trị 1,216 triệu tỷ đồng khoảng 52 tỷ USD) có thể xuất phát từ những ứng dụng công nghệ như vậy.

Ba trụ cột hành động để Việt Nam nắm bắt tối đa cơ hội số

Việt Nam cần phát triển một môi trường thuận lợi cho thương mại số

Thứ nhất, phát triển hệ sinh thái công nghệ trong nước. Các quy định chuyển giao công nghệ quốc tế và cải tiến cơ sở hạ tầng số đã và đang góp phần thúc đẩy phát triển cơ sở hạ tầng số trong nước. Việt Nam có thể tiến xa hơn trong việc giải quyết những khoảng trống về phạm vi bao phủ của cơ sở hạ tầng số, cũng như rào cản pháp lý mà các nhà lập trình trong nước đang phải đối mặt, giúp họ kinh doanh dễ dàng hơn.

Thứ hai, nâng cao kỹ năng số cho người lao động và sinh viên. Chính phủ cần tập trung mạnh mẽ vào việc trang bị cho nhân lực hiện tại và lực lượng lao động tương lai các kỹ năng số cần thiết để tiếp cận các cơ hội kỹ thuật số, thông qua các chương trình đào tạo kỹ năng số dành riêng cho từng lĩnh vực, tăng cường cơ hội học nghề liên quan Khoa học, Công nghệ, Kỹ thuật và Toán học (STEM), đồng thời chú trọng hơn vào “kỹ năng mềm” trong chương trình giảng dạy từ mẫu giáo đến lớp 12.

Thứ ba, phát triển một môi trường thuận lợi cho thương mại số. Điều này đòi hỏi thúc đẩy dòng dữ liệu xuyên biên giới mở, nới lỏng chính sách hạn chế về dữ liệu, khuyến khích khả năng tương tác của các khuôn khổ kỹ thuật số và giảm thiểu xung đột biên giới.

Hiện nay, thông qua các chương trình, quan hệ đối tác và sản phẩm của mình, Google đang đóng góp đáng kể vào tiến trình thúc đẩy chuyển đổi số của Việt Nam bằng việc cung cấp các công cụ số như nền tảng đám mây của Google và các chương trình hỗ trợ các doanh nghiệp đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp dựa trên công nghệ số.

Bằng các chương trình kỹ năng số như “Bệ phóng Việt Nam Digital 4.0” và “Lập trình cho tương lai cùng Google”, Google hỗ trợ nâng cao năng lực đổi mới sáng tạo và kỹ năng số cho nguồn nhân lực, đặc biệt đối với các doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ và vừa có mong muốn tận dụng công nghệ số để cải thiện năng suất và tiếp cận khách hàng. Các sản phẩm của Google như Google Play, Google Search, Google Ads, AdSense, Google Maps, Google Drive, YouTube, Google Docs...cũng như các chương trình hợp tác với chính phủ cũng giúp đẩy nhanh quá trình quốc tế hoá các doanh nghiệp trong nước.

Các sản phẩm của Google ước tính tạo ra tổng lợi ích kinh tế trị giá 64,9 nghìn tỷ đồng (2,8 tỷ USD) cho các doanh nghiệp và 149,5 nghìn tỷ đồng (6,4 tỷ USD) cho người dùng Internet tại Việt Nam. Ước tính, có hơn 170.000 việc làm được hỗ trợ thông qua sử dụng Google Ads, Adsense và YouTube.

NIC sẽ tạo môi trường thuận lợi nhất cho doanh nghiệp phát triển công nghệ số

NIC sẽ tiếp tục đồng hành bằng việc xây dựng và triển khai các chương trình hỗ trợ đổi mới sáng tạo cho doanh nghiệp

Nhấn mạnh vai trò thúc đẩy hệ sinh thái đổi mới sáng tạo, nền kinh tế số tại Việt Nam, ông Vũ Quốc Huy Giám đốc Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia cho biết, trong thời gian qua, NIC đã phối hợp với các đối tác như Google, Amazon… tổ chức các chương trình, tập huấn trực tuyến và nâng cao năng lực công nghệ, ứng dụng thương mại điện tử, chuyển đổi số cho nguồn nhân lực và doanh nghiệp Việt Nam như: Retail University, Phát triển nguồn nhân lực cho doanh nghiệp về lập trình viên, kỹ năng số (AI, Machine Learning, game mobile …). “Trong thời gian tới, NIC sẽ tiếp tục đồng hành bằng việc xây dựng và triển khai các chương trình hỗ trợ đổi mới sáng tạo cho doanh nghiệp nhằm tạo môi trường thuận lợi nhất cho doanh nghiệp phát triển về công nghệ số. Cũng theo ông Huy, các tham luận tại sự kiện là nội dung để NIC đề xuất lãnh đạo Bộ Kế hoạch và Đầu tư xây dựng cơ chế chính sách thúc đẩy kinh tế số tại Việt Nam./.

Bài: Hồng Lĩnh - Nguyễn Trang

Ảnh sự kiện: Đức Trung, MPI