World Bank cho rằng, nên khuyến khích doanh nghiệp xuất khẩu tìm kiếm thị trường mới và đổi mới sáng tạo sang những sản phẩm mới, thông qua các chuỗi giá trị toàn cầu

Cụ thể, trong báo cáo cập nhật kinh tế vĩ mô tháng 3 vừa công bố, World Bank đặc biệt lưu ý tình trạng số ca mắc COVID-19 mới tại Việt Nam tăng đột biến, lên đến hơn 100.000 ca mỗi ngày trong nửa cuối tháng 2 sau kỳ nghỉ Tết Nguyên Đán, khiến các chỉ số di chuyển chính giảm.

Báo cáo cập nhật kinh tế vĩ mô tháng 3. Nguồn: World Bank

Trong bối cảnh đó, kinh tế vẫn mô tiếp tục duy trì ổn định với các hoạt động kinh tế trong nước tiếp tục phục hồi, với sản xuất công nghiệp tăng 8,5% (so với cùng kỳ năm trước) và tổng mức bán lẻ hàng hoá và dịch vụ tiêu dùng tăng 3,1% (so với cùng kỳ năm trước) mặc dù ảnh hưởng của xu hướng số ca nhiễm COVID-19 tăng nhanh chóng trong thời gian gần đây đến cung lao động, sản xuất và tiêu dùng có thể chưa được phản ánh đầy đủ.

Theo báo cáo cập nhật của World Bank, chỉ số sản xuất công nghiệp tăng tốc, nhưng có thể chưa phản ánh hết ảnh hưởng của làn sóng lây nhiễm COVID-19 mới đến sản xuất. Tốc độ tăng trưởng chỉ số sản xuất công nghiệp tăng từ 2,8% trong tháng 1 lên lên 8,5% của tháng 2 cho thấy sự cải thiện chung trong hoạt động công nghiệp chế biến, chế tạo.

Đặc biệt, sau khi giảm vào tháng 1, sản xuất máy tính, điện tử và sản phẩm quang học đã phục hồi trở lại, tăng 9,1% (so với cùng kỳ năm trước). Ngành may mặc duy trì kết quả tốt với mức tăng trưởng 24,7% (so với cùng kỳ năm trước), góp phần đẩy chỉ số PMI ngành công nghiệp chế biến, chế tạo bật tăng từ 53,7 trong tháng 1 lên 54,3 vào tháng 2, mức cao nhất trong 10 tháng gần đây. Điều này cho thấy điều kiện kinh doanh trong nước tiếp tục được cải thiện. Tuy nhiên, theo đánh giá của chuyên gia World Bank, tác động của làn sóng lây nhiễm COVID-19 nhanh chóng đối với sản xuất có thể chưa được phản ánh đầy đủ trong dữ liệu hiện có vì cả chỉ số sản xuất công nghiệp hàng tháng và chỉ số PMI đều dựa trên dữ liệu được thu thập đến giữa tháng 2.

Tổng mức bán lẻ hàng hoá và doanh thu dịch vụ tiêu dùng tiếp tục phục hồi

Báo cáo cập nhật kinh tế vĩ mô tháng 3. Nguồn: World Bank

Tổng mức bán lẻ hàng hoá và doanh thu dịch vụ tiêu dùng ước tăng 3,1% trong tháng 2, cao hơn tốc độ tăng trưởng trong tháng 1 Doanh thu dịch vụ tiêu dùng tiếp tục phục hồi, tăng 5,9% so với cùng kỳ năm trước, lần tăng đầu tiên kể từ tháng 5/2021, nhờ doanh thu dịch vụ lưu trú và ăn uống tăng trưởng mạnh với mức tăng 12,6%.

Doanh thu bán lẻ hàng hóa tháng 2 tăng 2,4%. Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng tương tự như đối với sản xuất công nghiệp, con số ước tính của doanh thu bán lẻ có thể chưa nắm bắt đầy đủ tác động của đợt gia tăng số ca nhiễm COVID-19 và sự thay đổi trong hành vi người tiêu dùng trong nửa cuối tháng 2 trong xu hướng giảm trong mức độ di chuyển, đặc biệt là đến các địa điểm bán lẻ và giải trí.

Cán cân thương mại trở lại trạng thái thâm hụt

Số liệu trích dẫn tại báo cáo cho thấy cán cân thương mại hàng hóa xấu đi, chuyển từ thặng dư 1,4 tỷ USD trong tháng 1 sang thâm hụt 2,0 tỷ USD trong tháng 2 do nhập khẩu tăng nhanh hơn nhiều so với xuất khẩu.

Báo cáo cập nhật kinh tế vĩ mô tháng 3. Nguồn: World Bank

Xuất khẩu và nhập khẩu hàng hóa tăng trưởng lần lượt 15,5% và 22,3% (so với cùng kỳ năm trước), cao hơn tốc độ tăng trưởng trong tháng 1. Do nhập khẩu tăng nhanh hơn nhiều so với xuất khẩu, cán cân thương mại xấu đi, chuyển từ thặng dư 1,4 tỷ USD trong tháng 1 sang thâm hụt 2,0 tỷ USD trong tháng 2. Tốc độ tăng trưởng xuất khẩu cao hơn nhờ xuất khẩu điện thoại, máy tính và điện tử, và máy móc tăng 6,2% (so với cùng kỳ năm trước) trong tháng 2, so với mức giảm 8,6% trong tháng 1. Đáng chú ý, xuất khẩu dệt may vẫn được duy trì mạnh mẽ, tăng trưởng 25,8% (so với cùng kỳ năm trước).

Tăng nhập khẩu một phần phản ánh tăng trưởng nhanh hơn của nhập khẩu linh kiện điện thoại, máy tính và điện tử, với tốc độ bật tăng từ 14,9% (so với cùng kỳ năm trước) trong tháng 1 lên 32,3% (so với cùng kỳ năm trước) trong tháng 2. Kim ngạch nhập khẩu xăng dầu cũng tăng 146,8% (so với cùng kỳ năm trước), phản ánh rõ xu hướng tăng của giá dầu.

Theo đối tác thương mại, xuất khẩu sang Hoa Kỳ vẫn tăng trưởng mạnh với tốc độ 14,6% (so với cùng kỳ năm trước) trong khi xuất khẩu sang Trung Quốc phục hồi, tăng 19,5% (so với cùng kỳ năm trước) sau khi giảm 15,2% trong tháng 1.

Vốn FDI thực hiện bật tăng mạnh

Báo cáo cập nhật kinh tế vĩ mô tháng 3. Nguồn: World Bank

Báo cáo đặc biệt nhấn mạnh xu hướng giải ngân vốn FDI tăng tháng thứ 3 liên tiếp trong khi vốn FDI đăng ký giảm, cho thấy vốn FDI thực hiện tiếp tục phục hồi mạnh mẽ. Cụ thể, số liệu thống kê của Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho thấy trong tháng 2, Việt Nam đã thu hút 2,9 tỷ USD vốn FDI đăng ký, thấp hơn 15,9% so với một năm trước.

Hầu hết vốn đăng ký đến từ các doanh nghiệp đang hoạt động có kế hoạch mở rộng cơ sở sản xuất. Số vốn này bao gồm 2 dự án lớn trong lĩnh vực bất động sản và điện tử, mỗi dự án trị giá hơn 900 triệu USD. Vốn giải ngân của các dự án FDI đã được phê duyệt tăng 7,9% (so với cùng kỳ năm trước) trong tháng 2, tháng tăng trưởng thứ ba liên tiếp.

Lạm phát vẫn được kiềm chế mặc dù giá nhiên liệu tăng

Báo cáo cập nhật kinh tế vĩ mô tháng 3. Nguồn: World Bank

Mặc dù giá năng lượng tăng nhưng lạm phát tiếp tục được kiềm chế nhờ giá lương thực, thực phẩm tương đối ổn định và nhu cầu trong nước còn yếu. Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tăng 1,4% (so với cùng kỳ năm trước), mức tăng thấp nhất kể từ tháng 4/2021. Giá xăng dầu tăng 5,8% so với tháng trước và 47,1% so với cùng kỳ năm trước, tiếp tục góp phần làm tăng chi phí giao thông, và do đó, làm tăng giá tiêu dùng.

Ngược lại, giá lương thực, thực phẩm (LT-TP) tương đối ổn định so với một năm trước nhờ chuỗi cung ứng trong nước được duy trì tốt. Lạm phát cơ bản, không bao gồm lương thực, thực phẩm, năng lượng và các mặt hàng do Nhà nước quản lý giá, chỉ tăng 0,7% (so với cùng kỳ năm trước), tương đương tỷ lệ ghi nhận trong 2 tháng trước đó, phản ánh nhu cầu trong nước phục hồi yếu.

Nhu cầu tín dụng vẫn cao

Trong tháng 2, dư nợ tín dụng đối với nền kinh tế tăng 15,7% so với cùng kỳ năm trước, giảm nhẹ so với 16,3% so với cùng kỳ năm trước.

Tuy nhiên, tốc độ tăng trưởng này cao hơn so với năm 2021, cho thấy nhu cầu tín dụng vẫn ở mức cao. Do đó, lãi suất qua đêm trên thị trường liên ngân hàng được duy trì ở mức 2,56% tại thời điểm cuối tháng 2, so với mức 2,42% cuối tháng 1 và tăng 1,8 điểm phần trăm so với cuối tháng 12/2021.

Ngân sách nhà nước tiếp tục thặng dư, đầu tư công cải thiện

Báo cáo cập nhật cũng ghi nhận cân đối ngân sách thặng dư 1,1 tỷ USD trong tháng 2 do kết quả thu ngân sách tốt. Chi ngân sách tăng nhờ cải thiện tiến độ giải ngân vốn đầu tư công. Cụ thể, cân đối ngân sách nhà nước thặng dư 1,1 tỷ USD trong tháng 2 và 4,2 tỷ USD trong 2 tháng đầu năm 2022. Thu ngân sách tháng 2 tăng 5,3% trong khi chi ngân sách tăng 6,1% nhờ cải thiện tình hình thực hiện chương trình đầu tư công.

Tổng thu ngân sách của Chính phủ trong hai tháng đầu năm đã đạt 22,9% dự toán, cho thấy tác động của các chính sách gia hạn, miễn, giảm thuế trong Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế chưa được thể hiện rõ trong kết quả thu ngân sách. Chính phủ cũng đã chi 12,8% kế hoạch được giao. Giải ngân vốn đầu tư công được cải thiện đáng kể, đạt 8,6% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao, cao hơn nhiều so với tỷ lệ 5,1% cùng kỳ năm trước. Kho bạc Nhà nước đã phát hành 412 triệu USD trái phiếu chính phủ bằng nội tệ trong tháng 2, nâng tổng giá trị trái phiếu phát hành lên 1,4 tỷ USD trong 2 tháng đầu năm, tương đương 8,1% kế hoạch. Tất cả trái phiếu đã phát hành đều có kỳ hạn dài (ít nhất 10 năm). Thanh khoản dồi dào tiếp tục giữ chi phí huy động vốn ở mức thấp, với lợi suất trái phiếu Kho bạc kỳ hạn 10 năm trên thị trường sơ cấp ổn định ở mức 2,12% vào cuối tháng 2.

Theo nhận định của World Bank, mặc dù nền kinh tế tiếp tục cho thấy khả năng chống chịu và đang phục hồi, nhưng rủi ro tiêu cực đang tăng cao do các ca nhiễm biến chủng Omicron đang quét qua cả nước và xung đột Nga-Ukraine gia tăng tính bất định về phục hồi kinh tế toàn cầu, tạo ra những căng thẳng mới đối với chuỗi cung ứng toàn cầu và tăng áp lực lạm phát. Giá hàng hóa thế giới đã tăng mạnh và có thể còn tiếp tục tăng trong ngắn hạn. Do đó cần tiếp tục triển khai tiêm liều vắc-xin tăng cường và ban hành hướng dẫn y tế đóng vai trò rất quan trọng trong việc kiểm soát làn sóng Omicron.

Do tăng trưởng kinh tế của Hoa Kỳ, Liên minh châu Âu và Trung Quốc, những thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam có thể bị ảnh hưởng, chuyên gia World Bank cho rằng, nên khuyến khích doanh nghiệp xuất khẩu tìm kiếm thị trường mới và đổi mới sáng tạo sang những sản phẩm mới thông qua các chuỗi giá trị toàn cầu (GVC) và các hiệp định thương mại tự do (FTA) hiện có để tăng cường khả năng chống chịu của xuất khẩu. Đối với xu hướng lạm phát và gia tăng giá cả trong nước, báo cáo khuyến nghị mặc dù cần theo dõi chặt chẽ diễn biến giá cả trong nước, nhưng giảm thuế bảo vệ môi trường không phải là chính sách đúng đắn để hạ nhiệt giá xăng dầu./.