EVFTA được lãnh đạo Việt Nam và EU tuyên bố kết thúc đàm phán vào năm 2015, dự kiến được ký kết trước mùa hè năm 2018 và sau đó sẽ được phê chuẩn bởi Nghị viện châu Âu và Quốc hội Việt Nam.

Nhiều lý do khiến EVFTA chậm tiến độ

Hiệp định Thương mại Tự do Việt Nam - EU (EVFTA) là một FTA thế hệ mới giữa Việt Nam và 28 nước thành viên EU, là một hiệp định toàn diện, chất lượng cao, cân bằng về lợi ích cho cả Việt Nam và EU, đồng thời phù hợp với các quy định của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO).

Theo các chuyên gia kinh tế, việc phê duyệt và đưa vào thực thi hiệp định EVFTA sẽ mang đến những lợi ích to lớn cho hoạt động đầu tư và thương mại giữa liên minh châu Âu và Việt Nam.

Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của Việt Nam ước tính tăng 0,5% mỗi năm, kim ngạch xuất khẩu ước tính tăng trong khoảng 4-6% mỗi năm.

Nếu xu hướng này được duy trì đến năm 2020, kim ngạch xuất khẩu của VN đến liên minh châu Âu sẽ tăng khoảng 2,6 tỷ USD, và đến năm 2025, EVFTA được kỳ vọng thúc đẩy tăng trưởng GDP thêm 7-8% theo xu hướng tăng trưởng hiện tại.

EVFTA được lãnh đạo Việt Nam và EU tuyên bố kết thúc đàm phán vào năm 2015, dự kiến được ký kết trước mùa hè năm 2018 và sau đó sẽ được phê chuẩn bởi Nghị viện châu Âu và Quốc hội Việt Nam.

Trước đây đã có kế hoạch về việc ký kết diễn ra trong tháng 12/2017.

Nguyên nhân là do quá trình rà soát pháp lý bởi các chuyên gia hai bên kéo dài hơn dự kiến, việc tái cơ cấu của EU, phán quyết của Tòa án châu Âu liên quan tới các Hiệp định Thương mại tự do (FTA) giữa Liên minh châu Âu (EU) và các quốc gia khác (trong đó có Việt Nam) nên hiệp định này sẽ được phê chuẩn và đi vào hiệu lực khi có sự đồng ý của Quốc hội mỗi nước thuộc Liên minh.

Cụ thể, ngày 16/5/2017, Toà án Công lý châu Âu đã có ý kiến chính thức liên quan đến thẩm quyền các FTA của EU. Theo đó, các nội dung về đầu tư gián tiếp và cơ chế giải quyết tranh chấp giữa nhà đầu tư nước ngoài và nhà nước tiếp nhận đầu tư (ISDS) sẽ thuộc thẩm quyền quyết định của cả cấp EU và cấp quốc gia các nước thành viên, tức là nội dung này phải được cả EU và các quốc gia thành viên đồng ý mới có hiệu lực.

Động thái này của Toà án Công lý châu Âu được xem là một nguyên nhân khiến quá trình phê chuẩn EVFTA trở nên chậm trễ. Do đó cuối tháng 9/2017, EU đã chính thức đề xuất với Việt Nam việc tách riêng nội dung bảo hộ đầu tư ra khỏi EVFTA nhằm sớm ký kết và đưa EVFTA vào thực thi.

Như vậy hiện nay, cả Việt Nam và EU đang đứng trước hai sự lựa chọn, hoặc là giữ nguyên và chờ đợi sự phê chuẩn của EU cùng tất cả 28 nước thành viên, hoặc là tách phần danh mục đầu tư và cơ chế giải quyết tranh chấp nhà nước - nhà đầu tư thành một hiệp định riêng và để phần còn lại được phê chuẩn bởi riêng Châu Âu.

Ông Joaquim Torrinha, Phó Giám đốc Eurocham cho biết hiện nay, chưa có bất kỳ một quốc gia thành viên châu Âu nào lên tiếng phản đối hiệp định EVFTA; và nếu phương án thứ hai được lựa chọn, triển vọng hiệp định này được hoàn tất ký kết trong năm nay là rất cao. Đây cũng là phương án có khả năng cao được lựa chọn.

Thủ tướng chỉ đạo các bộ, ngành đẩy nhanh tiến độ ký kết, phê chuẩn

Sáng 14/4, tại trụ sở Chính phủ, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã chủ trì cuộc họp với một số bộ, ngành để đánh giá kết quả hợp tác kinh tế, thương mại giữa Việt Nam và Liên minh châu Âu (EU) thời gian qua cũng như định hướng thúc đẩy hợp tác với đối tác quan trọng này.

Phát biểu tại cuộc họp, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc thúc đẩy hợp tác với EU, đối tác quan trọng hàng đầu mang tính chiến lược của Việt Nam trong lĩnh vực kinh tế, thương mại, đầu tư, Thủ tướng cũng chỉ ra một số mặt tồn tại, bất cập như việc EU cảnh báo “thẻ vàng” đối với hải sản xuất khẩu của Việt Nam hay một số tồn tại về môi trường đầu tư, thủ tục hành chính mà các bộ, ngành phải tập trung tháo gỡ, tạo thuận lợi hơn nữa thúc đẩy thương mại, đầu tư Việt Nam - EU.

Thủ tướng chỉ đạo các bộ tập trung làm việc với các cơ quan của EU để đẩy nhanh tiến độ ký kết, phê chuẩn EVFTA. Từ đó, mở ra không gian hợp tác rộng lớn hơn, tạo bước đột phá về hợp tác kinh tế, thương mại Việt Nam - EU./.