Theo Cục Quản lý Đấu thầu (Bộ Kế hoạch và Đầu tư), qua tổng hợp tình hình thực hiện công tác đấu thầu của các địa phương trên cả nước cho thấy, năm 2014, hiệu quả sử dụng vốn nhà nước đã được nâng cao khi tỷ lệ tiết kiệm thông qua đấu thầu tại nhiều địa phương đạt từ 4% trở lên. Có những địa phương có tỷ lệ tiết kiệm qua đấu thầu khá cao là Quảng Trị với 22,6%, tiếp đến là Hải Dương (13,43%), Ninh Thuận (12,6%), Bình Định (12%), Phú Yên (11,79%)…

Trong 10 địa phương thấp nhất, thì tỉnh Điện Biện Đứng đứng cuối bảng với tỷ lệ tiết kiệm qua đấu thầu thấp nhất cả nước là 0,35%.

Song, điều đáng buồn là ngay cả những địa phương là các thành phố lớn trực thuộc Trung ương cũng có tỷ lệ tiết kiệm qua đấu thầu thấp, chỉ khoảng từ 2,4%-5%, trong đó, có cả hai đầu tàu kinh tế của cả nước là: TP. Hồ Chí Minh là 5%; TP. Đà Nẵng là 4,04%; TP. Cần Thơ là 3,57%; TP. Hà Nội là 2,44%...

Nguồn: Cục Quản lý Đấu thầu, Bộ Kế hoạch và Đầu tư

Nhiều địa phương thừa nhận, việc áp dụng chỉ định thầu để lựa chọn nhà thầu là nguyên nhân chủ yếu khiến tỷ lệ tiết kiệm qua đấu thầu đạt được rất thấp.

Điển hình như tại Thái Bình, trong 610 gói thầu, thì có tới 495 gói thầu áp dụng hình thức chỉ định thầu (chiếm 83,6% tổng số gói thầu).

Về vấn đề này Sở Kế hoạch và Đầu tư Thái Bình cho biết, các gói thầu chỉ định thầu trên địa bàn Tỉnh chủ yếu thường rơi vào các gói thầu tư vấn trong giai đoạn chuẩn bị đầu tư cho dự án và các gói thầu có giá trị nằm trong hạn mức chỉ định thầu theo quy định.

Điểm đáng lưu ý trong bức tranh đấu thầu chung của cả nước năm 2014 là có địa phương giá trúng thầu vừa bằng với giá gói thầu được phê duyệt như trường hợp một gói thầu của tỉnh Quảng Bình, giá gói thầu được duyệt là 6.950 triệu đồng, thì giá trúng thầu cũng là… 6.950 triệu đồng.

Bên cạnh chỉ định thầu, các địa phương cũng chỉ ra những nguyên nhân khác làm giảm tỷ lệ tiết kiệm qua đấu thầu.

Tỉnh Điện Biện cho rằng, năng lực của đội ngũ cán bộ tham gia hoạt động đấu thầu còn hạn chế, chưa đồng đều, nhất là đối với một số huyện, xã vùng cao; địa bàn rộng, địa hình chia cắt nên việc kiểm tra giám sát công tác đấu thầu còn gặp nhiều khó khăn, chưa kịp thời chỉ đạo, tháo gỡ vướng mắc và chấn chỉnh sai phạm cũng là những nguyên nhân cộng hưởng khiến địa phương này có tỷ lệ tiết kiệm qua đấu thầu thấp nhất cả nước.

Cũng giống Điện Biên, TP. Hà Nội cũng thừa nhận, tỷ lệ tiết kiệm qua đấu thầu thấp là do năng lực của đội ngũ cán bộ tham gia hoạt động đấu thầu trên địa bàn còn hạn chế.

Sở Kế hoạch và Đầu tư TP. Hà Nội cho rằng, chất lượng một số cán bộ làm công tác đấu thầu còn chưa đồng đều giữa các quận, huyện; việc cập nhật những kiến thức mới liên quan đến pháp luật về đấu thầu còn chưa kịp thời, dẫn đến còn lúng túng trong quá trình tổ chức, thực hiện; một số ít cán bộ được cử đi học các lớp về đấu thầu, có chứng chỉ.

Cùng với đó, vẫn còn tình trạng chủ đầu tư, đại diện chủ đầu tư phụ thuộc quá nhiều vào các đơn vị tư vấn đấu thầu, chưa chủ động nghiên cứu và cập nhật thường xuyên các quy định mới về đấu thầu, làm ảnh hưởng đến tiến độ triển khai công tác đấu thầu cũng như triển khai dự án.

Trong khi, năng lực của các đơn vị tư vấn được lựa chọn cũng còn những hạn chế nhất định, làm cho chất lượng của công tác đấu thầu chưa đáp ứng được yêu cầu đặt ra./.