Người tiêu dùng mất 'oan' hàng trăm tỷ đồng mỗi tháng vì cách tính giá xăng dầu

Từ ngày 01/01/2015, theo Hiệp định Thương mại hàng hóa ASEAN (ATIGA) mà Việt Nam đã ký và hướng dẫn của Bộ Tài chính tại Thông tư số 165/2014/TT-BTC, ngày 14/11/2014 ban hành biểu thuế ưu đãi đặc biệt của Việt Nam để thực hiện Hiệp định Thương mại hàng hóa ASEAN giai đoạn 2015-2018, thuế nhập khẩu xăng từ ASEAN là 20%, dầu diesel là 5%. Từ 01/01/2016, thuế nhập khẩu các mặt hàng như dầu diesel, mazut, dầu hoả từ ASEAN giảm về 0%, từ Hàn Quốc đối với xăng cũng giảm về 10%, dầu các loại giảm về 5% (Bảng).

Bảng: Mức giảm thuế nhập khẩu xăng dầu

Nguồn: Tổng cục Hải quan

Nhưng theo Nghị định số 83/2014 về kinh doanh xăng dầu, giá cơ sở - căn cứ để xác định giá xăng dầu vẫn được liên Bộ Công Thương - Tài chính tính trên mức thuế nhập khẩu ưu đãi bình thường. Tức là, thuế nhập khẩu tính trong giá cơ sở đối với xăng là 20%, dầu diesel và mazut là 10%.

Việc này tạo ra một khoảng vênh 5%-10% tiền thuế với diesel và 10% với xăng giữa đầu vào (doanh nghiệp phải nộp cho ngân sách) và đầu ra (người tiêu dùng phải trả cho doanh nghiệp). Đây là khoản tiền mà các doanh nghiệp xăng dầu được hưởng suốt từ tháng 05/2015 đối với diesel nhập từ ASEAN và từ đầu năm 2016 đến nay với xăng nhập từ Hàn Quốc.

Theo Tổng cục Hải quan, mỗi tháng Việt Nam tiêu thụ bình quân hơn 400 triệu lít diesel từ ASEAN. Như vậy với giá CIF (giá nhập khẩu khi về tới cảng) vào ngày 18/2 (thời điểm giá cơ sở được công bố và đang ở vùng thấp nhất) của diesel 0,05S nhập từ Singapore là 43,22 USD một thùng (khoảng 6.058 đồng một lít), doanh nghiệp có thể "bỏ túi" hơn 242 tỷ đồng mỗi tháng với khoản chênh 10% nêu trên. Giá CIF càng cao thì giá trị khoản chênh càng lớn.

Trên thực tế, một số số liệu tài chính được công khai của doanh nghiệp cũng cho thấy tình hình kinh doanh đặc biệt tốt trong năm 2015.

Chẳng hạn báo cáo tài chính của Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex) cho thấy lợi nhuận sau thuế đạt kỷ lục 3.128 tỷ đồng, trong đó riêng lãi từ kinh doanh xăng dầu là gần 1.990 tỷ đồng. Trước đó, doanh nghiệp từng ghi nhận lỗ trong 2 năm 2011 và 2014 và cũng chỉ lãi được tối đa hơn 1.500 tỷ suốt giai đoạn 2010-2014.

Giải trình lên Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, Petrolimex cho biết nguyên nhân của việc lãi "khủng" là giá xăng dầu vẫn cùng xu hướng giảm so với cùng kỳ nhưng mức giảm giữa các tháng thấp hơn nhiều. Vì vậy, ảnh hưởng từ việc phải dự trữ lưu thông theo Nghị định 83 không lớn. Sản lượng bán xăng dầu trong nước tăng trưởng trên 8%. Lợi nhuận từ các công ty liên kết, công ty cổ phần mà Petrolimex đang góp vốn có tăng trưởng tốt.

Tuy vậy, với những khoản chênh thu được hàng trăm tỷ mỗi tháng nêu trên từ tiền thuế của người dân mà các doanh nghiệp xăng dầu thu được, những lý do được Petrolimex nêu ra có lẽ còn chưa đủ.

Bộ Công Thương: Quản lý giá xăng là chức năng của Bộ Tài chính

Chính việc doanh nghiệp được hưởng thuế thấp khi nhập khẩu từ một số thị trường (do ưu đãi theo quy định của các hiệp định thương mại tự do) nhưng vẫn tính giá bán cho người tiêu dùng với thuế suất cao đã khiến dư luận bức xúc, bởi việc thay đổi cách tính giá nằm trong tay cơ quan quản lý.

Câu chuyện người tiêu dùng mất "oan" hàng trăm tỷ đồng mỗi tháng vì cách tính giá xăng dầu một lần nữa được chú ý sau khi Bộ Công Thương có văn bản nêu quan điểm gửi tới các cơ quan báo chí vào ngày 14/03.

Tại văn bản này, theo Bộ Công Thương, gần đây trên một số phương tiện truyền thông có đưa tin về việc áp dụng mức thuế nhập khẩu xăng dầu trong tính giá cơ sở làm căn cứ điều hành giá bán lẻ xăng dầu trong nước theo Nghị định số 83/2014/NĐ-CP ngày 3/9/2014 của Chính phủ về kinh doanh xăng dầu sau khi Bộ Tài chính ban hành các thông tư quy định lộ trình, mức thuế nhập khẩu xăng dầu theo các FTA giữa Việt Nam với ASEAN, Hàn Quốc... khác nhau và khác với mức thuế nhập khẩu xăng dầu ưu đãi.

Liên quan đến vấn đề này, Bộ Công Thương thông tin như sau: Tại điểm b, Khoản 2, Điều 40 Nghị định số 83/2014/NĐ-CP quy định: Bộ Tài chính được giao thực hiện chức năng quản lý nhà nước về giá; chủ trì, phối hợp với Bộ Công Thương hướng dẫn phương pháp tính giá cơ sở làm căn cứ điều hành giá bán lẻ xăng dầu trong nước. Hiện nay, theo hướng dẫn của Bộ Tài chính, trong công thức tính giá cơ sở đối với sản phẩm xăng dầu, mức thuế nhập khẩu là mức thuế nhập khẩu ưu đãi (MFN).

Bộ Công Thương đã và đang tiếp tục đề nghị, phối hợp với Bộ Tài chính sớm có giải pháp tài chính tổng thể xử lý hài hòa việc giảm thuế nhập khẩu xăng dầu theo lộ trình của các FTA theo cam kết hội nhập quốc tế trên cơ sở bảo đảm lợi ích của Nhà nước; các doanh nghiệp kinh doanh, sản xuất xăng dầu và các đối tượng tiêu dùng./.