Hoạt động giám sát còn bộc lộ hạn chế, bất cập

“Nâng cao chất lượng hoạt động của Quốc hội là một yêu cầu bức thiết đặt ra nhằm đáp ứng những yêu cầu ngày càng cao của thực tiễn…”, Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương, Trưởng Ban chỉ đạo Đề án nhấn mạnh, khi chủ trì Tọa đàm lấy ý kiến về dự thảo Đề án tiếp tục đổi mới hoạt động giám sát của Quốc hội, diễn ra hôm nay (ngày 18/2), theo Văn phòng Quốc hội.

Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương phát biểu tại toạ đàm. Ảnh: QH

Theo ông Phương, căn cứ Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII, cũng như Nghị quyết 161/2021/QH14 của Quốc hội khóa XIV được thông qua tại Kỳ họp thứ 11, Đảng đoàn Quốc hội đã ban hành Chương trình hành động để thực hiện những định hướng, giải pháp nhằm tiếp tục đổi mới và nâng cao chất lượng hoạt động của Quốc hội.

“Ngày 2/8/2021, Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) đã ban hành Nghị quyết số 265/NQ-UBTVQH15 về thành lập Ban chỉ đạo xây dựng Đề án tiếp tục đổi mới hoạt động giám sát của Quốc hội, với mục tiêu đổi mới mạnh mẽ hoạt động giám sát để giám sát thực sự trở thành trọng tâm trong các hoạt động của Quốc hội…”, ông Phương cho biết.

Trên cơ sở đó, hoạt động giám sát tiếp tục được tăng cường, có nhiều đổi mới và từng bước chuyên nghiệp hơn. Tuy nhiên, so với yêu cầu, nguyện vọng của cử tri cả nước và yêu cầu nhiệm vụ trong thời kỳ mới, thì hoạt động giám sát còn bộc lộ những hạn chế, bất cập cả trong chính sách, pháp luật cũng như trong tổ chức thực hiện. Do đó, dư địa để tiếp tục đề xuất những giải pháp đổi mới hoạt động giám sát của Quốc hội vẫn còn nhiều, để làm sao giám sát của Quốc hội “phải làm đến nơi, đến chốn¸có bằng chứng cụ thể, có đánh giá sát, đúng với từng lĩnh vực, xác định trách nhiệm giải trình của tập thể, cá nhân, đưa ra kiến nghị, đề xuất sắc sảo và cũng phải theo dõi cả việc tổ chức thực hiện các kiến nghị, kết luận giám sát” như phát biểu của Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ tại Hội nghị toàn quốc triển khai Chương trình giám sát của Quốc hội, UBTVQH năm 2022.

Cần “làm mới” hoạt động chất vấn

GS.TS Trần Ngọc Đường, nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội đề xuất, cần bổ sung nội dung về vai trò, chức năng giám sát của Quốc hội để nâng cao hơn nữa nhận thức về tầm quan trọng của hoạt động giám sát. Đồng thời, cần có đánh giá kỹ lưỡng hơn trên hai phương diện bao gồm: giám sát tối cao và giám sát của các cơ quan Quốc hội, Đại biểu Quốc hội. Trong quá trình chất vấn, phải tập trung vào đối tượng chất vấn để truy trách nhiệm đến cùng…

Theo GS.TS Trần Ngọc Đường, nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội, cần bổ sung nội dung về vai trò, chức năng giám sát của Quốc hội. Ảnh: QH

PGS.TS Lê Minh Thông, nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật cũng cho rằng, cần chú trọng đến kết luận giám sát, trong đó đặc biệt là vấn đề nhận diện rõ trách nhiệm của tổ chức, cá nhân; việc này ai chịu trách nhiệm. Nếu làm được như vậy, thì hiệu lực giám sát sẽ cao hơn...

TS. Nguyễn Sĩ Dũng, nguyên Phó chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Công cụ để Quốc hội tiến hành giám sát là sử dụng các công cụ của chế độ hội nghị như: tranh luận, chất vấn, điều trần… Đối với những vấn đề giám sát gắn với các chuyên môn cụ thể, cần ưu tiên tổ chức các phiên điều trần tại ủy ban.

“Cần đổi mới việc lựa chọn vấn đề và nhóm vấn đề chất vấn. Theo đó, để lựa chọn tốt nhóm vấn đề chất vấn, phải quy định một số nguyên tắc như: số lượng vấn đề chất vấn phải phù hợp với thời lượng dành cho một chức danh bị chất vấn; các vấn đề được lựa chọn chất vấn có mối quan hệ trực tiếp với nhau; là những vấn đề bức xúc nhất hiện tại, hoặc tồn đọng lâu ngày không giải quyết, những vấn đề cử tri đặc biệt quan tâm; là những nhiệm vụ quan trọng của đất nước, chi phối mạnh đến sản xuất kinh doanh và đời sống xã hội…”, TS. Bùi Ngọc Thanh, nguyên Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội đề nghị.

Ở một khía cạnh có liên quan, nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng Lê Như Tiến cho rằng, cần chú trọng nâng cao nhận thức về tầm quan trọng đặc biệt của hoạt động hậu giám sát; nâng cao năng lực của đại biểu Quốc hội; nâng cao chất lượng các kết luận giám sát; hoàn thiện các quy định của pháp luật về hoạt động hậu giám sát; áp dụng chế tài phù hợp để tăng tính hiệu lực, hiệu quả của hoạt động hậu giám sát…

Kết luận toạ đàm, Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương yêu cầu xác định rõ những vấn đề nổi lên qua thực tiễn đã có kiểm nghiệm để xây dựng, áp dụng, đặc biệt phân định rõ hoạt động giám sát tối cao của Quốc hội và giám sát thường xuyên của UBTVQH, Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban, Đoàn Đại biểu Quốc hội, Đại biểu Quốc hội, trong đó xác định chủ thể chính, quan trọng tiến hành hoạt động giám sát vẫn là Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội.

“Trên cơ sở các ý kiến thảo luận tại tọa đàm, Ban Chỉ đạo, Tổ biên tập khẩn trương nghiên cứu kỹ lưỡng, tiếp thu tối đa, hoàn thiện Đề án, báo cáo lãnh đạo Quốc hội; đồng thời, chuẩn bị Tờ trình về Đề án để xin ý kiến UBTVQH lần thứ nhất tại phiên họp tháng 3/2022 trước khi gửi xin ý kiến các cơ quan…”, ông Phương lưu ý./.