Đoạn Chợ Chu - Ngã ba Trung Sơn kết nối giao thông của an toàn khu Định Hóa - Thái Nguyên thuộc dự án đường Hồ Chí Minh hiện nay chưa có vốn đầu tư. Đồ họa: Tạ Lư. VnExpress

Tiến độ đã chậm gần 2 năm... do thiếu vốn

Đường Hồ Chí Minh là dự án quan trọng quốc được Quốc hội thông qua chủ trương đầu tư theo Nghị quyết số 38/2004/QH11 năm 2004. Dự án có điểm đầu tại Pác Bó (Cao Bằng), điểm cuối tại Đất Mũi (Cà Mau), dài 3.183 km, tuyến chính dài 2.499 km, nhánh phía tây dài 684 km; đi qua 28 tỉnh, thành phố.

Dự án đường Hồ Chí Minh được Quốc hội thông qua chủ trương đầu tư vào năm 2004, dự kiến hoàn thành vào năm 2010 với tổng chiều dài 3.183 km, tuyến chính dài 2.499 km, nhánh phía tây dài 684 km, đi qua 28 tỉnh, thành phố. Tổng vốn đầu tư của toàn dự án là 99.170 tỷ đồng.

Tuy nhiên, đến năm 2013, Quốc hội thông qua Nghị quyết 66 điều chỉnh một số nội dung, trong đó lùi thời điểm thông xe toàn tuyến tới năm 2020; giai đoạn sau năm 2020 sẽ nâng cấp một số đoạn theo chuẩn cao tốc.

Theo kế hoạch, đến năm 2020, dự án phải hoàn thành nối thông toàn tuyến từ Pác Bó (Cao Bằng) đến Đất Mũi (Cà Mau) quy mô tối thiểu 2 làn xe với chiều dài khoảng 2.744km.

Tuy nhiên, đến nay, tiến độ triển khai dự án đã chậm gần 2 năm so với yêu cầu hoàn thành các dự án thành phần và nối thông toàn tuyến với quy mô 2 làn xe theo quy định và chưa rõ thời gian kết thúc.

Kết quả thực hiện, đối với phân kỳ đầu tư đến năm 2020, dự án chưa đạt yêu cầu nối thông toàn tuyến từ Pác Bó (Cao Bằng) đến Đất Mũi (Cà Mau) với quy mô 2 làn xe.

Theo Báo cáo của Chính phủ, đến hết năm 2020 còn 7 đoạn với tổng chiều dài khoảng 279 km chưa triển khai, trong đó mới cân đối bố trí vốn cho 3 đoạn với tổng chiều dài 108 km, dự kiến hoàn thành trong giai đoạn 2021-2025.

Đối với phân kỳ đầu tư sau năm 2020, đến năm 2021, dự án đã được triển khai hoàn thành khoảng 2.362 km/2.744 km, đạt 86,1% và khoảng 258 km tuyến nhánh; đang thực hiện 211 km; chưa bố trí vốn để triển khai thực hiện 171 km. Dự án được triển khai rất chậm so với yêu cầu đặt ra. Trong 5 năm (2017-2021), chỉ triển khai được khoảng 8% tổng khối lượng.

Về nguồn vốn thực hiện dự án, theo báo cáo của Chính phủ, tổng nhu cầu vốn đầu tư để nối thông toàn tuyến (giai đoạn quy mô 2 làn xe) là 99.170 tỷ đồng. Đến năm 2020, nhu cầu vốn để nối thông toàn tuyến là 88.400 tỷ đồng, đã huy động được 62.316 tỷ đồng.

Với phân kỳ đầu tư đến năm 2020, dự án chưa đạt yêu cầu nối thông toàn tuyến từ Pác Bó (Cao Bằng) đến Đất Mũi (Cà Mau) với quy mô 2 làn xe.

Tại phiên họp cho ý kiến báo cáo của Chính phủ việc tổng kết, đánh giá tổng thể tình hình thực hiện việc đầu tư xây dựng đường Hồ Chí Minh và kế hoạch triển khai dự án giai đoạn tiếp theo của Ủy ban Thường vụ Quốc hội chiều ngày 10/3, Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải Nguyễn Văn Thể cho biết nguyên nhân chậm chủ yếu vẫn là vốn và khả năng rà soát để cân đối nguồn vốn, cũng như huy động đầu tư tư nhân rất khó, “sau khi cân đo đong đếm thấy không được”.

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể cũng cho biết, trong kế hoạch đầu tư công trung hạn 2021 - 2025 cũng chỉ mới cân đối được 11.791 tỷ đồng, vẫn còn thiếu 10.770 tỷ đồng để đầu tư 3 dự án còn lại. Chính vì vậy, Chính phủ đề nghị Quốc hội cho phép sớm sử dụng 10% nguồn vốn dự phòng để đầu tư 3 dự án, trước mắt ưu tiên 2 dự án trên với tổng mức 5.570 tỷ đồng.

Ngoài ra, Chính phủ cũng mong muốn chuyển đổi hình thức đầu tư các dự án trong giai đoạn tiếp theo thuộc đoạn Đoan Hùng - Chợ Bến sang hình thức đầu tư công.

Đối với giai đoạn 2021-2025, đã bố trí 11.791 tỷ đồng vốn ngân sách nhà nước (ngân sách trung ương, trái phiếu Chính phủ, ODA). Còn lại 3 đoạn với tổng chiều dài 171 km, tổng mức đầu tư là 10.770 tỷ đồng chưa được bố trí nguồn vốn.

Để đến năm 2025 hoàn thành đầu tư các đoạn Chợ Chu - Ngã ba Trung Sơn và Rạch Sỏi - Bến Nhất, Gò Quao - Vĩnh Thuận nhằm nối thông tuyến đường Hồ Chí Minh, Chính phủ đề nghị Quốc hội cho phép sớm sử dụng nguồn vốn dự phòng chung kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021 - 2025 để đầu tư 2 dự án này (83,5 km/tổng mức đầu tư 5.570 tỷ đồng).

UBTVQH đề nghị Chính phủ đánh giá đầy đủ, toàn diện trong việc triển khai thực hiện

Trong thông báo kết luận công bố ngày 21/3, Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) nhấn mạnh, Dự án đường Hồ Chí Minh là tuyến đường có ý nghĩa quan trọng về lịch sử, chính trị, kinh tế, xã hội, quốc phòng, an ninh của quốc gia. Việc cơ bản hoàn thành Dự án đã góp phần phát triển đất nước, đặc biệt là đối với các khu vực miền núi phía Bắc, miền Trung - Tây Nguyên và đồng bằng Nam Bộ.

Đến nay, đã quá thời hạn hoàn thành toàn Dự án 2 năm nhưng vẫn còn một số đoạn tuyến chưa được hoàn thành để nối thông toàn tuyến. Trong quá trình triển khai thực hiện, Dự án còn có những hạn chế, bất cập và khó khăn, vướng mắc. UBTVQH đề nghị Chính phủ đánh giá đầy đủ, toàn diện và tổ chức rút kinh nghiệm trong việc triển khai thực hiện Dự án không đáp ứng yêu cầu theo Nghị quyết của Quốc hội; cần làm rõ các nguyên nhân chủ quan, khách quan, trách nhiệm của Trung ương, địa phương.

UBTVQH đề nghị Chính phủ tiếp thu ý kiến thẩm tra của Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường, ý kiến tham gia của UBTVQH để hoàn chỉnh báo cáo theo hướng thực hiện tiếp các đoạn tuyến đang dở dang và tổng kết, đánh giá kết thúc Dự án, thực hiện quyết toán Dự án theo quy định. Đối với các đoạn tuyến còn lại, Chính phủ rà soát nhu cầu, đánh giá hiệu quả đầu tư trong điều kiện có nhiều tuyến đường đã và đang triển khai, sự phù hợp với quy hoạch giao thông và khả năng cân đối của ngân sách nhà nước, khả năng huy động nguồn lực của xã hội, đáp ứng yêu cầu phát triển của từng thời kỳ, báo cáo cấp có thẩm quyền quyết định theo từng đoạn tuyến. Về nguyên tắc, đối với các đoạn tuyến cụ thể, phải bố trí vốn để hoàn thành toàn tuyến theo Nghị quyết của Quốc hội.

Trước mắt, cần rà soát, sắp xếp lại Kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021 - 2025 và nguồn vốn đầu tư công bố trí cho Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội để cân đối đầy đủ, kịp thời nguồn vốn đầu tư đoạn Chợ Chu - Ngã ba Trung Sơn kết nối giao thông của An toàn khu Định Hóa - Thái Nguyên; đoạn Rạch Sỏi - Bến Nhất, Gò Quao - Vĩnh Thuận kết nối giao thông đồng bằng sông Cửu Long nhằm thông tuyến đường Hồ Chí Minh quy mô 2 làn xe.

Bên cạnh đó, theo UBTVQH, cần rà soát, báo cáo làm rõ về việc đoạn Cổ Tiết - Chợ Bến có nằm trong phạm vi đường Hồ Chí Minh cần hoàn thành theo Nghị quyết của Quốc hội hay không và có đề xuất cụ thể về bố trí vốn cho đoạn tuyến này.

UBTVQH lưu ý công tác bảo dưỡng, chống xuống cấp ở một số đoạn, tháo gỡ các vướng mắc đang tồn tại của các dự án thành phần, các tuyến đã được đầu tư ở khu vực Tây Nguyên, nhất là việc di dời trạm thu phí ở Đắk Lắk./.