Chiều ngày 14/10/2024, tại trụ sở Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng, Chủ tịch Hội đồng thẩm định đã chủ trì phiên họp Hội đồng thẩm định Nhà nước (TĐNN) thẩm định Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi Dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam. Tham dự phiên họp có Thứ trưởng Bộ Giao thông vận tải Nguyễn Danh Huy, cùng đại diện lãnh đạo các bộ, ngành, địa phương là thành viên Hội đồng.

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng phát biểu tại phiên họp. Ảnh: MPI

Dự án đường sắt tốc độ cao cao tốc Bắc - Nam nhằm tăng cường kết nối vùng, miền, các cực tăng trưởng

Ngày 04/10/2024, Bộ Kế hoạch và Đầu tư (Cơ quan thường trực Hội đồng TĐNN) nhận được hồ sơ Dự án (theo phương thức đầu tư công) gửi kèm theo Tờ trình số 10625/TTr-BGTVT ngày 02/10/2024 của Bộ Giao thông vận tải, trong đó, hồ sơ Dự án sau hoàn chỉnh thay đổi cơ bản so với nội dung trình trước đây đã được Hội đồng TĐNN và Tư vấn thẩm tra cho ý kiến, cụ thể: (i) Kết quả dự báo nhu cầu vận tải (tăng nhu cầu vận tải hành khách) ; (ii) Phương thức vận tải (chuyến từ vận tải hành khách sang vừa vận tải hành khách vừa chở hàng hóa); (iii) Tải trọng trục (năng từ 17 tấn/trục thành 22,5 tấn/trục); (iv) Tổng mức đầu tư (nâng từ 58 tỷ USD thành 67,34 tỷ USD); (v) Thay đổi mô hình quản lý vận hành khai thác; (vi) Phương thức đầu tư (chuyển từ đầu tư theo phương thức ppp sang đầu tư công); (vii) Tiến độ đầu tư (giảm 10 năm); (viii) Bổ sung các cơ chế đặc biệt...

Theo Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi được trình bày tại phiên họp, Dự án đường sắt tốc độ cao cao tốc Bắc - Nam nhằm hiện thực hóa các các chủ trương, định hướng của Đảng, Nghị quyết, Kết luận của Bộ Chính trị và triển khai các quy hoạch; tăng cường kết nối vùng, miền, các cực tăng trưởng, tạo động lực lan tỏa, mở ra không gian phát triển kinh tế mới, tái cấu trúc các đô thị, phân bố dân cư, chuyển dịch cơ cấu kinh tế; tăng năng lực cạnh tranh của nền kinh tế; đáp ứng nhu cầu vận tải, góp phần tái cơ cấu thị phần vận tải trên hành lang Bắc - Nam một cách tối ưu, bền vững, tạo tiền đề, động lực cho phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo quốc phòng, an ninh.

Dự án dự kiến sẽ đi qua 20 tỉnh/thành phố, gồm: Hà Nội, Hà Nam, Nam Định, Ninh Bình, Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên Huế, Đà Nẵng, Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định, Phú Yên, Khánh Hòa, Ninh Thuận, Bình Thuận, Đồng Nai và thành phố Hồ Chí Minh.

Dự án sẽ xây dựng mới tuyến đường sắt đôi, khổ 1.435 mm, tốc độ thiết kế 350 km/h, tải trọng 22,5 tấn/trục; xây dựng 23 ga khách, 5 ga hàng; đường sắt tốc độ cao vận chuyển hành khách, đáp ứng yêu cầu lưỡng dụng phục vụ quốc phòng, an ninh, có thể vận tải hàng hóa khi cần thiết.

Dự án có sơ bộ nhu cầu sử dụng đất khoảng 10.827 ha; hình thức đầu tư Dự án là đầu tư công; sơ bộ tổng mức đầu tư khoảng 1.713.594 tỷ đồng (tương đương 67,34 tỷ USD).

Nguồn vốn đầu tư Dự án là nguồn vốn từ ngân sách trung ương bố trí theo các kỳ trung hạn, vốn góp của các địa phương, vốn huy động có chi phí thấp và ít ràng buộc,...

Trong quá trình xây dựng và vận hành, sẽ kêu gọi doanh nghiệp tham gia đầu tư các khu dịch vụ, thương mại tại các ga; đầu tư thêm phương tiện để khai thác khi có nhu cầu.

Bộ Giao thông vận tải đề xuất lập Báo cáo nghiên cứu khả thi Dự án trong năm 2025-2026; khởi công cuối năm 2027; phấn đấu hoàn thành toàn tuyến trong năm 2035.

“Đây là công trình hạ tầng giao thông quan trọng rất đặc biệt cả về quy mô, công nghệ, có tác động tới cả trăm năm nên quá trình thẩm định phải thể hiện được tâm, tầm và trí tuệ để có thể kiến nghị, đề xuất các ý kiến chất lượng đối với Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi lên cấp có thẩm quyền”, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng lưu ý.

Toàn cảnh phiên họp. Ảnh: MPI

Phải tính đúng, tính đủ chi phí xây dựng, không tô hồng bức tranh tài chính

Bộ trưởng đề nghị quá trình thẩm định, cho ý kiến Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi Dự án cần bám sát ý kiến chỉ đạo của Bộ Chính trị, Ban chấp hành Trung ương Đảng và Thường trực Chính phủ.

Cụ thể, Bộ Chính trị thống nhất chủ trương đầu tư đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam với phương án đầu tư toàn tuyến theo hình thức đầu tư công, tốc độ 350 km/h, vận chuyển hành khách là chính, đáp ứng yêu cầu lưỡng dụng phục vụ quốc phòng, an ninh, có thể chở hàng hóa khi cần thiết.

Việc đầu tư Dự án với quyết tâm cao, nỗ lực lớn, hành động quyết liệt, cần được nghiên cứu kỹ lưỡng, bảo đảm tính khả thi, hiệu quả, hiện đại, đồng bộ, có tầm nhìn chiến lược… bảo đảm kết nối hiệu quả các hành lang Đông - Tây, các cảng biển, sân bay của đất nước và kết nối với các nước trong khu vực, trước mắt là Trung Quốc, Lào, Campuchia và Đông Nam Á.

Tại Thông báo số 458/TB-VPCP, Thường trực Chính phủ yêu cầu các cơ quan, đơn vị liên quan phải bám sát chủ trương đầu tư toàn tuyến với tốc độ thiết kế 350km/h đã được Bộ Chính trị và Ban chấp hành Trung ương Đảng thông qua để tính toán, thiết kế phương án kỹ thuật phù hợp, khả thi, hiệu quả.

Theo đó, về hướng tuyến phải nghiên cứu thẳng nhất có thể nhằm giảm chi phí, bảo đảm tốc độ khai thác, tạo ra không gian phát triển mới, tiết kiệm chi phí; tránh các khu dân cư, đô thị lớn nhưng phải có phương án kết nối phù hợp; thuận tiện để kết nối ngắn nhất đến sân bay, cảng biển lớn; bảo đảm thuận tiện liên kết hành lang Đông - Tây và kết nối với các tuyến đường sắt Trung Quốc, Lào, Campuchia.

Đối với các ga phải tính toán, xác định diện tích đủ lớn phù hợp, bảo đảm tầm nhìn chiến lược lâu dài để phát triển đầy đủ dịch vụ, hiện đại, khai thác hiệu quả tối đa nguồn lực đất đai và không gian phát triển mới.

Trên cơ sở các định hướng lớn đó, Bộ trưởng, Chủ tịch Hội đồng thẩm định Nhà nước đề nghị Bộ Giao thông vận tải, tư vấn lập dự án phối hợp chặt chẽ với tư vấn thẩm tra, tổ chuyên gia thẩm định liên ngành tập trung làm rõ, giải trình cụ thể, có sức thuyết phục cao đối với một số vấn đề quan trọng của Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi Dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam gồm: dự báo nhu cầu, phạm vi phục vụ; lựa chọn sơ bộ về công nghệ, kỹ thuật chính và các điều kiện cung cấp vật tư, nguyên liệu, năng lượng, dịch vụ, hạ tầng; tổng mức đầu tư; phương án huy động vốn; các cơ chế chính sách đặc thù…

“Phải tính đúng, tính đủ chi phí xây dựng, không tô hồng bức tranh tài chính, đặc biệt là trong giai đoạn vận hành khai thác để có cơ chế xử lý hiệu quả dù đây là dự án có hiệu quả kinh tế - xã hội, an ninh quốc phòng rất cao”, Bộ trưởng, Chủ tịch Hội đồng thẩm định Nhà nước chỉ đạo.

Về tiến độ thực hiện Dự án (chuẩn bị và thực hiện đầu tư trong vòng 10 năm), Bộ trưởng, Chủ tịch Hội đồng thẩm định Nhà nước cho rằng đây là tiến độ rất gấp, nhất là trong bối cảnh công trình có quy mô lớn, phức tạp về công nghệ, chưa từng có tiền lệ.

Vì vậy, Bộ Giao thông vận tải, tư vấn lập dự án và các đơn vị liên quan phải xác định đầy đủ các yếu tố rủi ro và xây dựng các giải pháp xử lý nhằm đảm bảo tính khả thi về tiến độ theo yêu cầu của Bộ Chính trị và Ban chấp hành Trung ương.

Do thời hạn trình Báo cáo chủ trương đầu tư Dự án lên Quốc hội phải hoàn thành trong ngay ngày 19/10/2024 để kịp xem xét, thông qua tại Kỳ họp thứ 8 nên tiến độ thẩm định Dự án cần phải thực hiện rất khẩn trương, phối hợp nhịp nhàng giữa các cơ quan liên quan.

Bộ trưởng, Chủ tịch Hội đồng thẩm định Nhà nước Nguyễn Chí Dũng đề nghị các thành viên Hội đồng (35 thành viên) phát huy tinh thần trách nhiệm với đất nước, dân tộc khi góp ý, bỏ phiếu đối với dự thảo Báo cáo kết quả thẩm định.

Bộ Giao thông vận tải khẩn trương nghiên cứu, tiếp thu tối đa ý kiến của các bộ, ngành, Thường trực Chính phủ và ý kiến của Hội đồng thẩm định Nhà nước. Đối với những nội dung không tiếp thu phải giải trình đầy đủ, chặt chẽ để thuyết phục được Hội đồng thẩm định Nhà nước, các cấp có thẩm quyền thông qua.

“Tiến độ thẩm định, trình Báo cáo chủ trương đầu tư Dự án đang rất gấp nhưng không vì thế mà châm chước, bỏ qua yêu cầu về chất lượng thẩm định”, Bộ trưởng, Chủ tịch Hội đồng thẩm định Nhà nước Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi Dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam nhắc nhở./.