Nhiều vướng mắc

Các nghiên cứu hiện nay đều cho rằng: Ở Việt Nam hiện nay đang tồn tại “63 vùng kinh tế”, tương ứng với 63 tỉnh, thành.

Vì thế, không gian kinh tế vùng bị chia cắt và thu hẹp, nhiều cụm ngành kinh tế (cluster) và sản phẩm thế mạnh, mà các tỉnh có lợi thế chung không được “liên kết” với nhau, hoặc lợi thế so sánh của từng tỉnh không được phát huy, mà còn cạnh tranh cục bộ lẫn nhau, dẫn đến chuỗi giá trị ngành hàng bị cắt khúc; đầu tư trùng lắp, tính gia tăng giá trị thấp, suất đầu tư cao do không tận dụng được “lợi thế dùng chung” trên cơ sở phân công trong nội bộ vùng và liên vùng.

Nguyên nhân được chỉ ra là do công tác điều phối phát triển các vùng kinh tế trọng điểm hiện nay vẫn còn một số tồn tại chưa được khắc phục triệt để.

Đó là: hoạt động hình thức, nên hiệu quả chưa cao; chưa giải quyết kịp thời một số vấn đề phát sinh trong thực tiễn, các việc có tính chất liên vùng; việc liên kết, phối hợp giữa các địa phương chưa có tính lâu dài, phạm vi liên kết hạn chế, tổ chức triển khai các liên kết chậm, chưa thực sự kết nối và phát huy được tiềm năng phát triển của các vùng.

Điều đáng nói là ở các vùng kinh tế trọng điểm đều chưa có bộ máy thể chế vùng, mà mới chỉ hình thành ban chỉ đạo phát triển. Cụ thể, đối với các vùng kinh tế trọng điểm có ban chỉ đạo, văn phòng ban chỉ đạo và tổ công tác.

Đây thực chất là cơ quan chịu trách nhiệm theo dõi kiểm tra, đôn đốc, chỉ đạo thực hiện các quy chế chính sách ban hành cho các vùng; kiểm tra, đánh giá, tổng kết, rút kinh nghiệm cho hoạt động của các vùng.

Với chức năng nhiệm vụ quy định như hiện nay, chúng không phải là hệ thống cơ quan có chức năng quản lý, điều tiết, tổ chức các hoạt động phát triển của các vùng bao gồm nhiều địa phương mang tính hành chính ghép lại một cách cơ học.

Do đó, bộ máy này không thể là một cơ quan tiếp nhận chính sách và tổ chức thực thi chính sách mang tính toàn vùng. Đồng thời, cũng không có khả năng xây dựng định hướng, chiến lược, quy hoạch, hoạch định những chính sách riêng biệt thống nhất cho toàn vùng.

Cơ quan này cũng không thể đại diện cho vùng để điều phối, hay phối hợp hoạt động của địa phương, bộ ngành có liên quan, mà cũng không có khả năng thực hiện công việc này.

Hơn nữa, vùng kinh tế - xã hội hiện nay ở Việt Nam không phải là một đơn vị hành chính - kinh tế, việc phân bổ ngân sách, nguồn lực đầu tư cho vùng hoàn toàn do Trung ương đảm nhiệm.

Vì thế, vùng không thể nào thực thi một cách “chủ động” các chương trình, kế hoạch, dự án đầu tư phát triển vùng.

Hoàn thiện bộ máy thể chế để phát triển vùng

Để khắc phục hạn chế trong công tác điều phối vùng, Thủ tướng Chính phủ vừa quyết định thành lập Ban Chỉ đạo điều phối phát triển các vùng kinh tế trọng điểm và Hội đồng vùng kinh tế trọng điểm các vùng: Bắc Bộ, miền Trung, phía Nam và Đồng bằng sông Cửu Long.

Theo Quyết định, Phó Thủ tướng Chính phủ Hoàng Trung Hải là Trưởng ban chỉ đạo; Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư là Phó Trưởng Ban thường trực.

Các thành viên Ban chỉ đạo gồm: Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Đào Quang Thu; Thứ trưởng Bộ Tài chính Đỗ Hoàng Anh Tuấn; Thứ trưởng Bộ Công Thương Cao Quốc Hưng; Thứ trưởng Bộ Giao thông vận tải Nguyễn Ngọc Đông; Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Chu Phạm Ngọc Hiển; Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Vũ Văn Tám; Thứ trưởng Bộ Xây dựng Phan Thị Mỹ Linh; Thứ trưởng Bộ Y tế Phạm Lê Tuấn; Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Bùi Văn Ga; Phó Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Nguyễn Sỹ Hiệp; Chủ tịch Hội đồng vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ; Chủ tịch Hội đồng vùng kinh tế miền Trung; Chủ tịch Hội đồng vùng kinh tế trọng điểm phía Nam; Chủ tịch Hội đồng vùng kinh tế trọng điểm Đồng bằng sông Cửu Long.

Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội là Chủ tịch Hội đồng vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ nhiệm kỳ 2015-2016. Chủ tịch UBND thành phố Đà Nẵng là Chủ tịch Hội đồng vùng KTTĐ miền Trung nhiệm kỳ 2015-2016; Chủ tịch UBND thành phố Hồ Chí Minh là Chủ tịch Hội đồng vùng kinh tế trọng điểm phía Nam nhiệm kỳ 2015-2016; Chủ tịch UBND thành phố Cần Thơ là Chủ tịch Hội đồng vùng kinh tế trọng điểm Đồng bằng sông Cửu Long nhiệm kỳ 2015-2016.

Ban Chỉ đạo điều phối phát triển các vùng kinh tế trọng điểm là tổ chức phối hợp liên ngành giúp Thủ tướng Chính phủ nghiên cứu chỉ đạo, đôn đốc, phối hợp giải quyết các vấn đề quan trọng có tính chất liên ngành, liên vùng liên quan đến hoạt động điều phối phát triển các vùng kinh tế trọng điểm.

Ban Chỉ đạo có các nhiệm vụ nghiên cứu đề xuất với Thủ tướng Chính phủ các cơ chế, chính sách phát triển kinh tế - xã hội của các vùng; các giải pháp thúc đẩy phối hợp phát triển giữa các bộ, ngành và các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương trong các vùng và giữa các vùng kinh tế trọng điểm với các vùng khác; giúp Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo phối hợp trong việc tổ chức thực hiện các quy hoạch đã được phê duyệt; thực hiện các liên kết vùng trên các lĩnh vực như xây dựng kết cấu hạ tầng, môi trường, phát triển nguồn nhân lực, xúc tiến đầu tư và các hoạt động sản xuất, kinh doanh...

Hội đồng vùng là tổ chức kết nối giữa Ban Chỉ đạo với các địa phương trong vùng kinh tế trọng điểm và chỉ đạo, điều phối các liên kết trong vùng.

Hội đồng vùng có nhiệm vụ chỉ đạo và tổ chức phối hợp các địa phương trong vùng kinh tế trọng điểm thực hiện các Quy hoạch phát triển của vùng kinh tế trọng điểm theo dõi quá trình xây dựng, điều chỉnh quy hoạch của địa phương trong vùng.../.