Hướng tới nền sản xuất hồ tiêu bền vững
Hồ tiêu “vỡ trận”
Theo báo cáo của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, tháng 5/2016 khối lượng tiêu xuất khẩu đạt khoảng 19 nghìn tấn, với giá trị đạt 71 triệu USD, đưa khối lượng xuất khẩu tiêu 5 tháng đầu năm 2016 đạt 87 nghìn tấn và 627 triệu USD, tăng 19% về khối lượng so với cùng kỳ năm 2015.
Cũng theo báo cáo của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, ở nước ta hiện nay, cây hồ hồ tiêu được trồng chủ yếu tại 9 tỉnh trọng điểm, với tổng diện tích 97.590 ha. Trong đó, riêng 4 tỉnh Tây Nguyên là Gia Lai, Đăk Lăk, Đăk Nông và Lâm Đồng chiếm 55.339 ha.
Trong những năm gần đây, do giá hạt tiêu trên thị trường luôn ở mức cao so với nhiều loại nông sản chủ lực khác, nên nông dân đã ồ ạt trồng tiêu, bất chấp khuyến cáo của cơ quan chức năng, khiến diện tích hồ tiêu tăng nhanh, chỉ tính trong 6 tháng đầu năm 2016, đã có trên 5.475 ha hồ tiêu được trồng mới. Trong đó, tiêu biểu là Gia Lai, một trong những địa phương có diện tích hồ tiêu trồng mới trong năm 2016 khá lớn với trên 1.228 ha. Tính đến ngày 5/8, diện tích hồ tiêu toàn Tỉnh đã lên đến 16.328 ha (trong khi quy hoạch đến năm 2020 là giữ ổn định diện tích hồ tiêu, quy mô 6.000 ha).
Ngoài việc ồ ạt mở rộng diện tích hồ tiêu, các chủ vườn tiêu đã không ngần ngại sử dụng hóa chất trong canh tác, thu hoạch, bảo quản hồ tiêu không tuân thủ quy định về chất lượng, an toàn thực phẩm. Vì vậy, ngành hồ tiêu luôn đối mặt với các vấn đề về dịch bệnh. Theo Cục Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn), 6 tháng đầu năm 2016, tổng diện tích nhiễm bệnh chết nhanh hại cây hồ tiêu là 868 ha, tập trung nhiều ở các tỉnh Gia Lai, Đăk Nông, Bình Phước, Phú Yên, Đồng Nai, chiếm đến 96% diện tích hồ tiêu bị nhiễm bệnh chết nhanh ở 9 tỉnh thành nói trên. Trong khi đó, tổng diện tích nhiễm bệnh chết chậm còn tương đối lớn, trên 4.826 ha (riêng Gia Lai có hơn 2.081 ha trong tổng số diện tích này) (Lam Giang, 2016).
Bên cạnh đó, hồ tiêu Việt Nam đã và đang phải đối mặt với nhiều hàng rào kỹ thuật, nhất là các chỉ số an toàn vệ sinh thực phẩm ở một số thị trường “khó tính” như: Mỹ, EU, Nhật Bản…
Theo kết quả tổng hợp cảnh báo của EU, từ đầu năm 2015 đến giữa năm 2016, có 17 lô hàng xuất khẩu hồ tiêu của Việt Nam bị phát hiện chứa dư lượng của 9 loại thuốc bảo vệ thực vật vượt mức quy định và cảnh báo về 3 chất có tần suất xuất hiện cao khác.
Cần quan tâm đến chất lượng, vệ sinh an toàn thực phẩm để ngành hồ tiêu phát triển bền vững
Tập trung vào chất lượng
Trước những thách thức đối với ngành hồ tiêu vốn dành tới 95% cho xuất khẩu, vấn đề chất lượng, vệ sinh an toàn thực phẩm cần được giải quyết để ngành hồ tiêu phát triển bền vững.
Do đó, đứng trên góc độ doanh nghiệp, ông Hà Huy Thắng, Tổng giám đốc Công ty Cổ phần Xuất nhập khẩu Petrolimex (Pitco) cho rằng, Chính phủ, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cần quy hoạch vùng trồng và kiểm soát chặt chẽ vùng trồng tiêu; hướng dẫn quy trình sản xuất sạch theo VietGap; sử dụng một phần các nguồn vốn hỗ trợ phát triển của Ngân hàng Thế giới hoặc các tổ chức quốc tế để thưởng cho các hộ nông dân sản xuất tiêu có sản phẩm sau kiểm tra đạt chất lượng an toàn thực phẩm. Đồng thời, kiểm soát chặt chẽ danh mục thuốc bảo vệ thực vật và có chế tài đủ mạnh, để răn đe việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật không được phép lưu hành (Nguyễn Hiền, 2015).
Theo nhiều chuyên gia cho rằng, cần từng bước áp dụng tiêu chuẩn sạch trong trồng và chăm sóc cây tiêu, tiến tới đáp ứng các đòi hỏi khắt khe của các quốc gia nhập khẩu lớn. Cùng với đó, tiếp tục phân vùng và xây dựng chỉ dẫn địa lý và thương hiệu cho Hồ tiêu Quốc gia bên cạnh việc xây dựng thương hiệu, chỉ dẫn địa lý mà một số địa phương đã đi tiên phong, như: Hồ tiêu Chư Sê, Hồ tiêu Phú Quốc, Hồ tiêu Lộc Ninh… Như vậy, người tiêu dùng mới có niềm tin vào chất lượng sản phẩm hồ tiêu Việt
Nhằm nâng cao chất lượng, cũng như củng cố vị trí, giá trị xuất khẩu của hồ tiêu trên thị trường thế giới, tại Hội nghị “Xây dựng và phát triển mô hình sản xuất hồ tiêu an toàn, bền vững để nâng cao giá trị” tổ chức ngày 10/08, tại TP. Pleiku Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Lê Quốc Doanh đã yêu cầu Cục Bảo vệ thực vật cần có chương trình rà soát tình hình dịch bệnh trên cây hồ tiêu cụ thể tại các địa phương để đánh giá đưa ra quy trình canh tác hồ tiêu an toàn, bền vững. Đồng thời, giới thiệu những mô hình khuyến nông hiệu quả để người dân trồng tiêu tham quan học hỏi.
Ngoài ra, Thứ trưởng Lê Quốc Doanh cũng yêu cầu các ngành liên quan có quy trình quản lý chặt chẽ các loại thuốc bảo vệ thực vật, tiếp tục đẩy mạnh, triển khai quyết liệt vấn đề này, đặc biệt là tại các tỉnh đang “nóng” liên quan đến thuốc bảo vệ thực vật./.
Tài liệu tham khảo:
Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (2016). Hội nghị Xây dựng và phát triển mô hình sản xuất hồ tiêu an toàn, bền vững để nâng cao giá trị, tổ chức ngày 10/08, tại TP. Pleiku
Lam Giang (2016). Bàn cách nâng cao giá trị và hướng tới sản xuất hồ tiêu bền vững... truy cập từ http://nongnghiep.vn/ban-cach-nang-cao-gia-tri-va-huong-toi-san-xuat-ho-tieu-ben-vung-post171948.html
Nguyễn Hiền (2015). Hồ tiêu Việt
Bình luận