Tạo sân chơi bình đẳng cho các doanh nghiệp du lịch

Thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, chiều ngày 07/11, Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Nguyễn Ngọc Thiện đã trình bày tờ trình Dự án Luật Du lịch (sửa đổi).

Theo đó, ông Nguyễn Ngọc Thiện cho rằng, bên cạnh những tác động tích cực thì quá trình triển khai Luật Du lịch đã bộc lộ những hạn chế, khó khăn, vướng mắc, ảnh hưởng tới hoạt động và sự phát triển của ngành du lịch.

Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Nguyễn Ngọc Thiện

Do đó, vệc xây dựng Luật Du lịch (sửa đổi) nhằm đảm bảo tính minh bạch và khả thi, đáp ứng yêu cầu, hiệu quả thi hành Hiến pháp năm 2013; đồng bộ với các bộ luật, luật mới được ban hành; thiết lập cơ chế pháp lý bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân trong nước và nước ngoài hoạt động du lịch, nâng cao nhận thức, hiệu lực, hiệu quả công tác quản lý nhà nước về du lịch, tạo cơ sở pháp lý nâng cao khả năng cạnh tranh, tạo điều kiện cho ngành du lịch phát triển thực sự trở thành ngành kinh tế mũi nhọn của đất nước.

Dự thảo Luật Du lịch (sửa đổi) có 10 chương, 79 điều, được bố cục theo hướng hợp lý hơn so với Luật Du lịch hiện hành. Trên cơ sở mục tiêu, quan điểm chỉ đạo xây dựng dự án Luật, phạm vi sửa đổi Luật Du lịch được xác định là cơ bản và toàn diện. Dự thảo Luật Du lịch (sửa đổi) sửa đổi, bổ sung 56 điều, quy định mới 21 điều và giữ nguyên 2 điều.

Theo đó, đáng lưu ý có quy định sửa đổi về lữ hành (Chương VI, Mục 1). Dự thảo Luật du lịch (sửa đổi) bổ sung quy định về giấy phép kinh doanh lữ hành nội địa, đưa quy định về kinh doanh lữ hành nội địa và quốc tế về mặt bằng chung, đảm bảo chất lượng dịch vụ cung cấp cho khách du lịch. Điều kiện kinh doanh lữ hành được quy định đơn giản hơn, giảm từ 5 điều kiện xuống 3 điều kiện.

Để đảm bảo quyền, lợi ích hợp pháp và sự bình đẳng của khách du lịch, dự thảo Luật du lịch (sửa đổi) đã quy định nghĩa vụ của doanh nghiệp kinh doanh lữ hành mua bảo hiểm cho tất cả khách du lịch thay vì chỉ mua bảo hiểm cho khách du lịch Việt Nam ra nước ngoài như quy định tại Luật du lịch.

Nhằm mục đích đảm bảo phù hợp với quy định của Luật đầu tư 2014 và Luật doanh nghiệp 2014, dự thảo Luật du lịch (sửa đổi) quy định doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài được kinh doanh lữ hành đưa khách du lịch vào Việt Nam và đưa khách du lịch Việt Nam ra nước ngoài, không giới hạn ở loại hình doanh nghiệp để đảm bảo quyền lợi của khách du lịch, tạo sân chơi bình đẳng cho các doanh nghiệp, góp phần thúc đẩy cạnh tranh, nâng cao chất lượng dịch vụ và tính chuyên nghiệp trong hoạt động lữ hành.

Về hướng dẫn du lịch (Chương VI, Mục 3), để phù hợp với thực tiễn, dự thảo Luật du lịch (sửa đổi) quy định hướng dẫn viên theo chương trình du lịch và hướng dẫn viên tại điểm. Điều kiện cấp thẻ hướng dẫn viên được quy định thống nhất và đơn giản hơn, không phân biệt hướng dẫn viên nội địa và hướng dẫn viên quốc tế, chỉ căn cứ vào ngôn ngữ sử dụng khi hướng dẫn khách du lịch. Yêu cầu về trình độ chuyên môn của người đề nghị cấp thẻ hướng dẫn viên theo chương trình du lịch được điều chỉnh từ trình độ cử nhân chuyên ngành hướng dẫn du lịch xuống trình độ trung cấp chuyên ngành hướng dẫn du lịch. Quy định mới này dự kiến là một trong những biện pháp cần thiết nhằm giải quyết tình trạng thiếu hướng dẫn viên trong mùa du lịch cao điểm như hiện nay.

Dự thảo Luật Du lịch (sửa đổi) sử dụng khái niệm “hướng dẫn viên du lịch tại điểm” thay cho khái niệm “thuyết minh viên”; bổ sung quy định về điều kiện, thẩm quyền cấp thẻ hướng dẫn viên du lịch tại điểm.

Trên cơ sở vai trò quan trọng của hướng dẫn viên du lịch trong việc cung cấp, truyền tải thông tin về sản phẩm du lịch, bản sắc văn hóa dân tộc, hình ảnh đất nước, con người Việt Nam, Luật du lịch quy định hướng dẫn viên được hành nghề khi có hợp đồng với doanh nghiệp kinh doanh lữ hành. Tuy nhiên, để phù hợp với điều kiện thực tế, tạo sự sẵn sàng, đa dạng về loại hình cung cấp dịch vụ hướng dẫn nhưng vẫn đảm bảo chất lượng của dịch vụ, Dự thảo Luật du lịch (sửa đổi) mở rộng điều kiện hành nghề của hướng dẫn viên, theo đó, ngoài việc hành nghề trên cơ sở hợp đồng giao kết với doanh nghiệp kinh doanh lữ hành, hướng dẫn viên có thể hành nghề theo hợp đồng giao kết với doanh nghiệp cung cấp dịch vụ hướng dẫn hoặc tham gia tổ chức xã hội - nghề nghiệp về hướng dẫn du lịch.

Về kinh doanh dịch vụ du lịch khác (Chương VII, mục 2), khách du lịch ngoài việc sử dụng các dịch vụ du lịch cơ bản như lữ hành, hướng dẫn du lịch, lưu trú du lịch còn có thể sử dụng nhiều dịch vụ liên quan như mua sắm, ăn uống, giải trí, thể thao… Để đảm bảo chất lượng dịch vụ cung cấp, bảo vệ quyền lợi của khách du lịch, góp phần xây dựng thương hiệu sản phẩm du lịch và hình ảnh của tổ chức, cá nhân kinh doanh, Dự thảo Luật du lịch (sửa đổi) quy định việc cấp biển hiệu đạt tiêu chuẩn phục vụ khách du lịch cho cơ sở kinh doanh dịch vụ du lịch. Việc cấp biển hiệu được thực hiện trên cơ sở tự nguyện và không giới hạn trong phạm vi khu du lịch, điểm du lịch như quy định tại Luật du lịch.

Không cho người nước ngoài làm hướng dẫn viên du lịch ở Việt Nam

Trình bày Báo cáo thẩm tra dự án Luật Du lịch (sửa đổi), Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội Phan Thanh Bình cho biết, dự thảo đã có một số điều chỉnh cơ bản, đảm bảo sự công bằng giữa kinh doanh lữ hành nội địa và kinh doanh lữ hành quốc tế (đều phải có giấy phép kinh doanh, tiền ký quỹ theo quy định của Chính phủ). Tuy nhiên, Ủy ban đề nghị ban soạn thảo tiếp tục nghiên cứu thêm một số nội dung.

Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội , ông Phan Thanh Bình

Về các loại hình kinh doanh lữ hành, Ủy ban này đề nghị phân chia kinh doanh lữ hành thành 3 loại: đón khách vào (inbound), đưa khách ra (outbound), du lịch nội địa (domestic) và có những quy định phù hợp với đặc thù của từng loại nhằm nâng cao tính chuyên nghiệp, chất lượng dịch vụ và năng lực cạnh tranh.

Về điều kiện kinh doanh lữ hành, theo ông Bình dự thảo quy định các điều kiện kinh doanh lữ hành còn đơn giản, chưa đáp ứng được tính đặc thù, phức tạp của dịch vụ lữ hành. Quy định như vậy sẽ dẫn đến việc thành lập doanh nghiệp kinh doanh lữ hành tràn lan, không kiểm soát được chất lượng. Vì vậy, cần bổ sung các điều kiện đặc thù của dịch vụ lữ hành, như điều kiện liên quan đến nhân lực (trình độ, chuyên môn nghiệp vụ của người phụ trách kinh doanh lữ hành; số lượng hướng dẫn viên cơ hữu).

“Đa số ý kiến cho rằng quy định về doanh nghiệp FDI không được phép kinh doanh lữ hành đối với khách du lịch là công dân Việt Nam, người nước ngoài cư trú ở Việt Nam đi du lịch sẽ tạo sự bất bình đẳng giữa nhà đầu tư trong nước và nhà đầu tư nước ngoài, không phù hợp với chính sách về đầu tư kinh doanh được quy định trong Luật Đầu tư, không phù hợp với xu hướng hợp tác quốc tế. Đề nghị cần cân nhắc lại quy định này”, ông Bình nói.

Ủy ban này cũng đề nghị Ban soạn thảo phân loại hướng dẫn viên theo chương trình du lịch thành hướng dẫn viên nội địa và hướng dẫn viên quốc tế. Bởi việc phân chia này không phải là sự phân biệt khách du lịch mà để đảm bảo tính chuyên nghiệp, nâng cao chất lượng phục vụ đáp ứng yêu cầu đặc thù của từng đối tượng khách du lịch.

Thêm nữa, cần nghiên cứu quy định phân loại hướng dẫn viên theo bậc chuyên môn để khuyến khích hướng dẫn viên không ngừng phấn đấu, nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ.

Về điều kiện cấp thẻ hướng dẫn viên theo chương trình du lịch, ông Bình cho biết, có ý kiến đề nghị bổ sung đối tượng người có quốc tịch nước ngoài được cấp thẻ hướng dẫn viên du lịch tại Việt Nam.

Tuy nhiên, Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng nhận thấy quy định như vậy sẽ tiềm ẩn nguy cơ không đảm bảo an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội, dễ dẫn đến tình trạng lợi dụng hoạt động hướng dẫn du lịch để xuyên tạc lịch sử, văn hóa… ảnh hưởng đến hình ảnh đất nước, con người Việt Nam. Trên thực tế, hầu hết các nước trên thế giới không cho phép người nước ngoài được hành nghề hướng dẫn viên du lịch trong phạm vi lãnh thổ của mình.

Về nội dung quy định cơ sở lưu trú, ông Bình cho biết Ủy ban nhất trí với đề xuất của ban soạn thảo phân quyền mạnh hơn cho địa phương trong việc công nhận hạng cơ sở lưu trú (Tổng cục Du lịch thẩm định, công nhận hạng đối với cơ sở lưu trú du lịch từ 4 sao trở lên và giao cho cơ quan chuyên ngành ở địa phương thẩm định, công nhận cơ sở lưu trú từ hạng 3 sao trở xuống).

Song, Ủy ban cho rằng, việc xếp hạng cơ sở lưu trú theo nguyên tắc tự nguyện sẽ tiềm ẩn nguy cơ không đảm bảo chất lượng, khó khăn trong việc quản lý, thống kê cơ sở lưu trú, dễ dẫn đến tình trạng doanh nghiệp tự mạo nhận sao, quảng cáo sai thứ hạng, ảnh hưởng đến quyền lợi của khách du lịch; tạo kẽ hở về pháp luật và quản lý, tác động tiêu cực đến môi trường kinh doanh du lịch, đến diện mạo và uy tín của ngành. Do đó cần cân nhắc lại quy định này.

Ngoài ra, ông Bình cho biết, Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng nhận thấy so với Luật Du lịch hiện hành, việc dự thảo bỏ quy định thẩm định để công nhận lại hạng cơ sở lưu trú là chưa phù hợp khi mà tính tự giác của các doanh nghiệp trong việc duy trì, đảm bảo các quy định về giá cả, chất lượng dịch vụ còn chưa cao; lực lượng chức năng thực hiện kiểm tra, giám sát còn quá mỏng. Đề nghị cần nghiên cứu bổ sung quy định này và điều chỉnh thời hạn thẩm định cho phù hợp.

Ngoài những góp ý cụ thể nêu trên, về chính sách phát triển du lịch ông Bình cho biết ủy ban thống nhất với nội dung quy định tại khoản 1 Điều 5 dự thảo luật: “Nhà nước có cơ chế, chính sách huy động mọi nguồn lực, tăng đầu tư phát triển du lịch để đảm bảo du lịch là ngành kinh tế mũi nhọn của đất nước” nhằm khẳng định vị trí, vai trò quan trọng của du lịch với tư cách là một ngành kinh tế mũi nhọn.

Tuy nhiên, chính sách phát triển du lịch quy định còn chung chung, chưa được cụ thể hóa thành các quy phạm tại các điều khoản cụ thể trong luật. Dự thảo luật cũng chưa đưa ra được những chính sách đặc thù, mang tính đột phá để đảm bảo cho du lịch phát triển trở thành ngành kinh tế mũi nhọn; chưa thể chế hóa sự tham gia của các bộ ngành liên quan để hỗ trợ cho du lịch như một ngành kinh tế tổng hợp.

Vì vậy, Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng đề nghị Ban soạn thảo rà soát các quy định pháp luật liên quan về ưu đãi đầu tư (theo Luật Đầu tư 2014), về doanh nghiệp (theo Luật Doanh nghiệp 2014); đồng thời nghiên cứu chi tiết hóa các chính sách phát triển du lịch, huy động nguồn lực, hỗ trợ phát triển du lịch; lồng ghép phát triển du lịch trong các chiến lược, quy hoạch, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội nhằm khai thác tốt tiềm năng du lịch./.