Bức tranh kinh tế 2024 chịu ảnh hưởng từ những “cơn gió ngược” bên ngoài

Theo TS. Nguyễn Trí Hiếu, Viện trưởng Viện nghiên cứu và Phát triển Thị trường Tài chính và Bất động sản toàn cầu, năm 2024 là một năm đầy thách thức đối với Việt Nam bởi đã có rất nhiều biến động về địa chính trị và kinh tế toàn cầu. Xung đột tại Ukraine và Trung Đông và mới đây những biến cố tại Hàn Quốc và Syria là những điểm nóng hiện nay. Đồng thời, một sự kiện đáng chú ý khác là cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ và sự thắng cử của ông Donald Trump cho nhiệm kỳ thứ hai 2025-2028. Những yếu tố này đã ảnh hưởng mạnh mẽ đến thị trường tài chính và các thị trường khác trên thế giới. Việt Nam, với độ mở lớn vào thị trường quốc tế, không nằm ngoài vòng tác động.

Các diễn giả trao đổi tại phiên tọa đàm Hội thảo “Đầu tư 2025: Giải mã biến số - Nhận diện cơ hội”

Cụ thể, chính sách tiền tệ của Mỹ, đặc biệt là việc Cục dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) chuyển từ thắt chặt sang nới lỏng, đã làm thay đổi cục diện kinh tế Mỹ và kinh tế toàn cầu. Trong năm 2024, Fed đã giảm lãi suất sau một thời gian dài tăng lãi suất, tác động mạnh đến tỷ giá, thi trường chứng khoán và thị trường ngoại hối của Việt Nam. Đồng thời, biến động địa chính trị đã ảnh hưởng đến giá vàng toàn cầu, từ đó lan sang thị trường vàng tại Việt Nam. Tuy nhiên, do thị trường vàng trong nước chưa liên thông chặt chẽ với thị trường thế giới, giá vàng tại Việt Nam bị ảnh hưởng nhưng không giảm sâu như trên thế giới.

“Nhìn chung, năm 2024 chứng kiến nhiều biến động toàn cầu, tác động không nhỏ đến kinh tế Việt Nam. Dẫu vậy, chúng ta vẫn giữ được một số điểm sáng, như kiểm soát được lạm phát ở mức khả quan, đầu tư nước ngoài và xuất nhập khẩu tiếp tục tăng trong năm 2024. Chính phủ cũng đặt mục tiêu tăng trưởng kinh tế cao và đến thời điểm này, tăng trưởng GDP cả năm dự kiến đạt khoảng 6,5%”, TS. Nguyễn Trí Hiếu nhận định.

Triển vọng và cơ hội năm 2025

Cũng theo TS. Nguyễn Trí Hiếu, năm 2025, Việt Nam có cơ hội đón nhận dòng vốn đầu tư từ các công ty Mỹ, đặc biệt trong lĩnh vực công nghệ cao và bán dẫn. Điều này có thể thúc đẩy quá trình hiện đại hóa công nghiệp. Gần đây công ty công nghệ bán dẫn hàng đầu của Mỹ, Nvidia, đã quyết định chọn Việt Nam làm địa điểm đặt trung tâm R&D đầu tiên của Nvidia tại ASEAN. “Nếu cuộc thương chiến giữa Mỹ và Trung Quốc bùng nổ, thì có khả năng một số công ty Mỹ đang hoạt động tại Trung Quốc sẽ lại tìm đường dịch chuyển hoạt động sản xuất kinh doanh sang các nước lân cận, trong đó có Việt Nam”, vị chuyên gia dự đoán.

TS. Nguyễn Trí Hiếu dự báo, năm 2025, Việt Nam có cơ hội đón nhận dòng vốn đầu tư từ các công ty Mỹ, đặc biệt trong lĩnh vực công nghệ cao và bán dẫn

Trong bối cảnh Mỹ áp thuế cao lên hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc, hàng hóa Việt Nam có thể hưởng lợi từ mức thuế thấp hơn so với Trung Quốc khi xuất khẩu vào Mỹ. “Tuy nhiên, học hỏi từ bài học của những năm trước trong nhiệm kỳ đầu của ông Trump, nếu Việt Nam không cẩn thận và trở thành trạm trung chuyển hàng hóa từ TQ vào Mỹ vì hàng hóa nhập khẩu trực tiếp vào Mỹ từ TQ sẽ chịu mức thuế rất cao, thì khả năng Việt Nam bị theo dõi và trừng phạt”, ông Hiếu lưu ý.

Theo phân tích của TS. Hiếu, châu Âu - thị trường xuất khẩu lớn thứ hai của Việt Nam - cũng mang lại cơ hội lớn, dù tình hình chiến sự tại Ukraine có thể ảnh hưởng tiêu cực đến nhu cầu hàng hóa tại châu Âu. Nhưng nhiều hàng hóa tiêu dùng của Việt Nam đáp ứng thị hiếu và nhu cầu của người dân châu Âu và giá rẻ so với hàng sản xuất nội địa tại châu Âu và do đó châu Âu vẫn là thị trường xuất khẩu lớn của Việt Nam sau Hoa Kỳ.

“Về nội tại, Việt Nam đang trong giai đoạn tái cơ cấu nền kinh tế, tạo nền tảng để cho một giai đoạn phát triển mới. Dẫu vậy, những chuyển động của kinh tế thế giới đòi hỏi Việt Nam phải tiếp tục thích ứng với điều kiện và môi trường toàn cầu luôn biến động để khai thác tối đa lợi ích từ hội nhập quốc tế, đồng thời ứng phó hiệu quả với các rủi ro và rào cản”, ông Hiếu nhấn mạnh.

Dự báo về diễn biến tình hình hình kinh tế thế giới trong năm 2025, ông Trịnh Hà, Chuyên gia chiến lược của Exness Investment Bank cho rằng, chính sách của ông Trump sẽ đi theo lộ trình nhất định. Fed dự kiến năm 2025 tiếp tục duy trì cắt giảm lãi suất. Với rủi ro lạm phát, tốc độ lãi suất có thể giảm đi. CPI tăng lần thứ 2 liên tiếp. Ngoài do yếu tố mùa vụ, bản chất nền kinh tế Mỹ là sức mạnh tiêu dùng vẫn rất mạnh. Nền tảng tiêu dùng vẫn rất mạnh mẽ và có thể ảnh hưởng đến lạm phát kể cả khi chưa áp thuế. Sau khi áp dụng các biện pháp thuế, Fed sẽ tiếp tục cân nhắc con số về lạm phát cốt lõi. Việc nới lỏng biện pháp về khai thác dầu khí sẽ là yếu tố quan trọng tác động đến giá dầu, khí… sẽ giảm bớt phần nào áp lực lạm phát. Khi Fed tiếp tục cắt giảm lãi suất, thu nhập của doanh nghiệp và người dân tiếp tục mạnh mẽ từ đó thúc đẩy các kênh đầu tư khác. Trong dài hạn, lãi suất cân bằng dài hạn (neutral interest rate) có thể cân băng ở mức cao hơn 3-3,5% để phần nào kiểm soát được lạm phát tăng lên.

Ông Trịnh Hà, Chuyên gia chiến lược của Exness Investment Bank chia sẻ tại Hội thảo

Trong bối cảnh này, theo ông Hà, quá trình cắt giảm lãi suất và rủi ro lạm phát, đồng đôla duy trì sức mạnh, gây áp lực gia tăng lên tỷ giá. Trong ngắn hạn, khi các biện pháp của Tổng thống Mỹ mới đắc cử Donald Trump được áp dụng, chỉ số DXY đang vượt quá giá trị phản ánh kỳ vọng. Khi lạm phát loại trừ được yếu tố mùa vụ cuối năm, áp lực sẽ giải toả phần nào và giúp DXY hạ nhiệt.

Theo nhận định của ông Hà, chính sách sắp tới của chính quyền Tổng thông Donald Trump về tăng thuế quan với Trung Quốc, Mexico, Canada sẽ mang tới cơ hội cho Việt Nam. Mức tăng trưởng xuất khẩu sang Mỹ từ Việt Nam trong nhiệm đầu của ông Trump đã đạt tới 25%/năm sau khi chiến tranh thương mại Mỹ - Trung nổ ra, đặc biệt xuất khẩu B2B. Cũng theo ông Hà, Mỹ sẽ không áp thêm thuế quan lên Việt Nam. Lý do Trump áp thuế không chỉ đến từ số liệu về thặng dư thương mại với Mỹ mà còn từ vấn những vấn đề khác như cạnh tranh Mỹ - Trung hay vấn đề về nhập cư với Mexico.

“Tôi cho rằng ông Trump có những mối quan hệ tốt với Việt Nam. Cuộc điện đàm gần đây giữa Tổng Bí thư Tô Lâm với ông Trump là một tín hiệu đáng mừng. Tôi nghĩ thay vì thuế quan, Mỹ sẽ tập trung hơn vào các biện pháp phòng vệ thương mại, đặc biệt là xuất xứ hàng hóa xuất khẩu vào Mỹ. Vấn đề các nước lợi dụng Việt Nam để né thuế Mỹ cần phải đặc biệt lưu ý. Tôi cho rằng rủi ro lớn nhất không đến từ thương mại mà đến từ lạm phát. Lý do lớn nhất khiến Đảng dân chủ thất bại do người dân Mỹ thất vọng vì tình hình lạm phát tại Mỹ. Đối với Fed, Chủ tịch Jerome Powell sẽ giữ tương đối độc lập trong chính sách tiền tệ. Kịch bản trước đây của chúng tôi về dự báo Fed có thể hạ lãi suất 3 lần trong năm tới đang gắp thách thức do rủi ro lạm phát từ chính sách của ông Trump. Với việc DXY cao, tỷ giá VND sẽ chịu nhiều áp lực và ảnh hưởng tới diễn biến thị trường chứng khoán trong nước. Chúng tôi cũng để ngỏ rủi ro Ngân hàng Nhà nước phải tăng lãi suất nếu áp lực tỷ giá vượt ngoài tầm kiểm soát do những biến động về chính sách thương mại của Trump trong năm tới”. ông Hà phân tích.

Người tiêu dùng lạc quan về triển vọng tăng trưởng năm 2025

Phân tích từ kết quả Báo cáo Personal Finance Monitor do NIQ thực hiện, bà Đặng Thuý Hà, Giám đốc Nghiên cứu Hành vi Khách hàng, đại diện Khu vực phía Bắc, NielsenIQ Việt Nam cho biết, liên quan tới tình hình tài chính, nghiên cứu của NielsenIQ cho thấy, có đến 67% người tiêu dùng Việt Nam tin tưởng tình hình tài chính năm 2025 có đi lên. So với 1 năm trước đây, con số này là hơn 50%. Số liệu này cho thấy sự thay đổi về mặt thu nhập. Tuy nhiên, bà Hà cũng cho biết, thông qua những nghiên cứu ở trong khu vực và Việt Nam phân chia với 5 nhóm người tiêu dùng thể hiện mức độ chi tiêu thực tế, kết quả cho thấy 3 nhóm đầu tiên rất bị ảnh hưởng về kinh tế và bây giờ vẫn bị ảnh hưởng. Nhóm thứ 4 bị ảnh hưởng nhưng đã phục hồi và nhóm thứ 5 không bị ảnh hưởng nhưng rất thận trọng. 3 nhóm này chiếm 56% là những người chi tiêu rất thận trọng. Mặc dù họ có niềm tin về sự phục hồi, nhưng vẫn chưa thực sự yên tâm, vì vậy trong việc chi tiêu rất thận trọng.

Bà Đặng Thuý Hà, Giám đốc Nghiên cứu Hành vi Khách hàng, đại diện Khu vực phía Bắc, NielsenIQ Việt Nam

“Sự thận trọng thể hiện ở việc có đến 69% biết rõ mức giá tăng như thế nào của những mặt hàng thiết yếu, thể hiện nếu như yếu tố lạm phát lên sẽ ảnh hưởng tới người tiêu dùng Việt Nam. Về điểm sáng, thể hiện ở niềm tin về sự phục hồi kinh tế, người tiêu dùng nhìn nhận sự thay đổi trong nền kinh tế. Năm 2025 với chính sách của ông Trump, lạm phát tăng thì cũng sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến hành vi tiêu dùng”, bà Hà phân tích.

Cũng theo báo cáo NIQ, đối với mức độ tiêu thụ, quý 3 và 4 năm 2024 xu hướng hàng hóa tiêu thụ nhanh, đi lên, điều này cũng tương tự như các quốc gia trong khu vực châu Á – Thái Bình Dương và Trung Quốc. Việt Nam cũng ở trong xu thế như vậy. Yếu tố du lịch mặc dù đóng vai trò không quá cao trong GDP nhưng cũng là những điểm sáng trong năm vừa qua. Du lịch đã phục hồi, hơn 120 triệu lượt khách. “Chúng tôi hy vọng với những điểm sáng về xuất nhập khẩu, đầu tư FDI, đầu tư công có nhiều điểm sáng sẽ thúc đẩy hành vi tiêu dùng tại Việt Nam nhiều hơn. Từ các kết quả khảo sát đã thực hiện, NielsenIQ đưa ra 3 dự báo của người tiêu dùng Việt Nam về triển vọng tăng trưởng của nền kinh tế năm 2025 như sau: có khoảng 35% người khảo sát tin nền kinh tế sẽ tăng trưởng trên 6,5%, 45% đặt niềm tin vào mức tăng trưởng từ 5,5- 6,5% và chỉ khoảng 20% còn lại không có nhiều lạc quan với dưới 5,5%”, bà Hà chia sẻ./.