Bất chấp dịch Covid-19, thị trường trái phiếu doanh nghiệp vẫn phát triển ổn định

Trong bối cảnh kinh tế vĩ mô và tình hình sản xuất, kinh doanh khó khăn do ảnh hưởng của dịch bệnh Covid, qua báo cáo của Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội về hoạt động phát hành trái phiếu doanh nghiệp, Bộ Tài chính nhận thấy, thị trường trái phiếu doanh nghiệp vẫn khá ổn định, phần nào thể hiện qua tổng giá trị phát hành 4 tháng qua đạt trên 58.000 tỷ đồng, chỉ giảm 2% so với cùng kỳ năm trước.

Trong đó, doanh nghiệp bất động sản đã trở thành nhóm doanh nghiệp huy động lượng vốn lớn nhất trên thị trường trái phiếu trong 4 tháng đầu năm nay, khi chiếm tới 49,1% trong tổng số 58.000 tỷ đồng trái phiếu được phát hành.

Bên cạnh đó, Bộ Tài chính cũng thông tin, mặc dù đến nay nhà đầu tư tổ chức vẫn là nhà đầu tư chính trên thị trường trái phiếu doanh nghiệp, nhưng nhà đầu tư cá nhân đang có xu hướng tăng mua trái phiếu doanh nghiệp. Nếu như cả năm 2019, trên thị trường sơ cấp trái phiếu doanh nghiệp, tổng dư nợ trái phiếu mà nhà đầu tư cá nhân mua chiếm 8,8%, thì 4 tháng đầu năm 2020 tăng lên tới 26,8%.

Cần cân nhắc kỹ và thận trọng khi mua trái phiếu doanh nghiệp phát hành riêng lẻ

Trước tình hình thị trường nêu trên, để hạn chế rủi ro cho cả doanh nghiệp phát hành và nhà đầu tư mua trái phiếu, Bộ Tài chính đã có khuyến nghị nhà đầu tư cá nhân cần cân nhắc kỹ và thận trọng khi mua trái phiếu doanh nghiệp phát hành riêng lẻ.

Theo đó, cơ quan tài chính quốc gia lưu ý, đối với doanh nghiệp có nhu cầu huy động vốn trái phiếu, phải tính toán cụ thể dòng tiền để xây dựng phương án phát hành trái phiếu khả thi, gắn với nhu cầu vốn cho sản xuất kinh doanh và đảm bảo khả năng trả các khoản nợ đến hạn, trong đó có trả nợ lãi, gốc trái phiếu. Đồng thời, phải tuân thủ quy định của pháp luật, công bố thông tin cụ thể về mục đích phát hành trái phiếu, điều kiện, điều khoản của trái phiếu và tình hình tài chính cho nhà đầu tư. Bộ Tài chính sẽ thường xuyên thực hiện việc kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm đảm bảo sự công khai, minh bạch của thị trường và việc doanh nghiệp tuân thủ quy định của pháp luật.

Còn đối với nhà đầu tư, cần phân biệt rõ phương thức phát hành trái phiếu doanh nghiệp ra công chúng và phát hành trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ.

Đối với trái phiếu doanh nghiệp phát hành ra công chúng, doanh nghiệp phải tuân thủ nguyên tắc công bố thông tin cho tất cả công chúng đầu tư, làm thủ tục đăng ký chào bán và phải được Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cấp giấy chứng nhận đăng ký chào bán trái phiếu ra công chúng.

Đối với trái phiếu doanh nghiệp phát hành riêng lẻ, doanh nghiệp chỉ cần đáp ứng điều kiện phát hành, công bố thông tin trực tiếp cho đối tượng mua trái phiếu đồng thời công bố thông tin cho Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội mà không cần cơ quan quản lý nhà nước cấp phép.

Đồng thời, nhà đầu tư cá nhân cần lưu ý, việc mua trái phiếu doanh nghiệp khác với gửi tiền tiết kiệm tại ngân hàng.

“Theo thông lệ thì trái phiếu doanh nghiệp phát hành riêng lẻ chỉ phù hợp với nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp, có khả năng phân tích và đánh giá rủi ro. Luật Chứng khoán năm 2019 (có hiệu lực thi hành từ 01/1/2021) cũng đã quy định trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ chỉ phát hành cho nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp”, Bộ Tài chính khuyến nghị.

Bên cạnh đó, nhà đầu tư cần lưu ý là lãi suất cao đi kèm với rủi ro cao.Vì vậy, chỉ khi nắm rõ thông tin về trái phiếu và đánh giá được các rủi ro, nhà đầu tư, nhất là nhà đầu tư cá nhân, mới nên mua trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ. Nhà đầu tư không nên mua trái phiếu chỉ vì lãi suất cao mà chưa tìm hiểu kỹ về đặc điểm của trái phiếu và những rủi ro có thể xảy ra.

Đồng thời, nhà đầu tư cũng phải hết sức thận trọng với cam kết mua lại của tổ chức bảo lãnh, phân phối trái phiếu (ngân hàng thương mại, công ty chứng khoán,…) do có rủi ro là các tổ chức này có thể không thực hiện được cam kết mua lại do phải đáp ứng các quy định về chỉ tiêu an toàn tài chính theo quy định của pháp luật hoặc không mua lại được do có khó khăn về tài chính.

Nhà đầu tư cũng phải hết sức thận trọng với cam kết mua lại của tổ chức bảo lãnh, phân phối trái phiếu

Theo đó, Bộ Tài chính lưu ý, nhà đầu tư cần yêu cầu doanh nghiệp phát hành trái phiếu/ tổ chức bảo lãnh, phân phối trái phiếu doanh nghiệp cung cấp đầy đủ các thông tin bao gồm: (i) trái phiếu do doanh nghiệp nào phát hành, mục đích phát hành; (ii) có tài sản đảm bảo hay không có tài sản đảm bảo; (iii) cam kết của doanh nghiệp phát hành, tổ chức bảo lãnh, phân phối trái phiếu; (iv) kỳ hạn phát hành và phương thức trả nợ gốc, lãi; (v) tình hình tài chính của doanh nghiệp phát hành.

Ngoài ra, để tham gia thị trường trái phiếu doanh nghiệp, các doanh nghiệp phát hành và nhà đầu tư cần trang bị kiến thức, kinh nghiệm đầu tư, hiểu biết và tuân thủ quy định của pháp luật; trên cơ sở đó, góp phần xây dựng và phát triển thị trường trái phiếu doanh nghiệp an toàn, bền vững.

Sẽ siết chặt điều kiện phát hành trái phiếu doanh nghiệp trong thời gian tới

Đặc biệt, nhằm hướng tới đảm bảo tạo điều kiện cho doanh nghiệp huy động được vốn trên thị trường song song với đảm bảo sự minh bạch, tuân thủ pháp luật, bảo vệ quyền lợi của nhà đầu tư, Bộ Tài chính đã trình Chính phủ dự thảo Nghị định sửa đổi Nghị định 163/2018/NĐ-CP, ngày 04/12/2018 quy định về phát hành trái phiếu doanh nghiệp để áp dụng ngay trong năm 2020 nhằm chấn chỉnh những bất cập trên thị trường trong bối cảnh chờ Luật Chứng khoán sửa đổi có hiệu lực từ ngày 01/01/2021.

Cụ thể: nhằm hạn chế tình trạng doanh nghiệp có quy mô vốn nhỏ phát hành trái phiếu với khối lượng lớn tiềm ẩn rủi ro cho cả doanh nghiệp phát hành và nhà đầu tư mua trái phiếu, dự thảo Nghị định bổ sung điều kiện về giới hạn khối lượng phát hành trái phiếu theo hướng doanh nghiệp phát hành phải đảm bảo dư nợ trái phiếu doanh nghiệp phát hành riêng lẻ không vượt quá 03 lần vốn chủ sở hữu tại báo cáo tài chính quý gần nhất được cấp có thẩm quyền phê duyệt.

Trường hợp doanh nghiệp muốn phát hành trái phiếu vượt quá 3 lần vốn chủ sở hữu, thì lựa chọn kênh phát hành ra công chúng với tiêu chuẩn, điều kiện cao hơn và công khai, minh bạch hơn.

Dự thảo Nghị định cũng bổ sung điều kiện về khoảng cách giữa các đợt phát hành như sau: Nhằm hạn chế việc các doanh nghiệp chia nhỏ phát hành trái phiếu thành nhiều đợt với nhiều mã cho các nhà đầu tư cá nhân, lách quy định về phạm vi phát hành riêng lẻ cho dưới 100 nhà đầu tư và hạn chế giao dịch trong vòng 1 năm tại Nghị định 163, dự thảo Nghị định bổ sung điều kiện đợt phát hành trái phiếu sau phải cách đợt phát hành trước tối thiểu 6 tháng và quy định trái phiếu phát hành trong mỗi đợt phát hành phải có cùng điều kiện, điều khoản.

Đối với lãi suất vay vốn: Bộ Tài chính cho biết, Luật Dân sự năm 2015 (Khoản 1 Điều 468), quy định mức lãi suất theo thỏa thuận không được vượt quá 20% năm; pháp luật về thuế cũng có quy định về mức chi phí lãi vay hợp lý khi xác định thu nhập chịu thuế thu nhập doanh nghiệp.

Căn cứ vào các quy định trên, nhằm hạn chế việc doanh nghiệp phát hành trái phiếu với lãi suất quá cao, Bộ Tài chính đề xuất bổ sung quy định lãi suất phát hành trái phiếu không được vượt quá mức lãi suất theo quy định tại Điều 468 Luật Dân sự năm 2015, quy định lãi suất phát hành trái phiếu là chi phí lãi vay của doanh nghiệp khi xác định thu nhập tính thuế thu nhập doanh nghiệp theo quy định của pháp luật về thuế./.