Trung Quốc – thị trường xuất khẩu tiềm năng và quan trọng của Việt Nam

Chiều nay, Bộ Công Thương phối hợp cùng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tổ chức Hội nghị phát triển xuất khẩu nông thủy sản sang thị trường Trung Quốc.

Phát biểu tại Hội nghị, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Nguyễn Xuân Cường nhấn mạnh, Trung Quốc là một thị trường cực kỳ tiềm năng cho nông sản Việt Nam. Với dân số đông, tầng lớp trung lưu ngày càng tăng, đây sẽ là một thị trường khổng lồ nếu chúng ta biết đáp ứng các yêu cầu mới của phía bạn.

Về phía Việt Nam, với các vùng sinh thái đa dạng, chúng ta có lợi thế trong sản xuất nông sản và không có những nhóm nông sản xung đột với Trung Quốc. Đây chính là lý do khiến kim ngạch xuất nhập khẩu của hai bên trong năm 2018 đạt con số 9 tỷ USD.

Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường nhấn mạnh, Trung Quốc là một thị trường cực kỳ tiềm năng cho nông sản Việt Nam

Đồng tình và làm rõ hơn, ông Trần Thanh Hải - Phó Cục trưởng Cục Xuất Nhập khẩu, Bộ Công Thương cho biết, là nền kinh tế lớn thứ 2 trên thế giới với dân số hơn 1,4 tỷ người, Trung Quốc là thị trường nhập khẩu lớn nhất thế giới về nông sản để đáp ứng nhu cầu tiêu dùng nội địa cũng như sản xuất, chế biến hàng xuất khẩu.

Trong những năm qua, Trung Quốc luôn là thị trường quan trọng đối với nông, thủy sản của Việt Nam, bình quân chiếm 27% tổng kim ngạch xuất khẩu nông, thủy sản của cả nước và chiếm 30% tổng kim ngạch xuất khẩu hàng hóa các loại sang thị trường này.

Hiện Trung Quốc còn là thị trường đứng thứ nhất về cao su, rau quả và sắn các loại; đứng thứ ba về gỗ và các sản phẩm gỗ; đứng thứ tư về chè; đứng thứ năm về thủy sản; đứng thứ chín về cà phê... Đồng thời, còn là thị trường tiềm năng đối với một số mặt hàng nông sản khác.

Ông Trần Thanh Hải - Phó Cục trưởng Cục Xuất Nhập khẩu, Bộ Công Thương

Song, nhận thức của doanh nghiệp còn chưa cao

Số liệu từ Bộ Công Thương cho biết, kim ngạch xuất khẩu nông, thủy sản Việt Nam sang Trung Quốc trong 8 tháng đạt 16,6 tỷ USD, giảm 7,2% so với cùng kỳ.

Từ sự sụt giảm này, Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh đánh giá: “Bức tranh xuất khẩu nông lâm thủy sản những tháng đầu năm 2019 đã cho thấy những dấu ấn của sự khó khăn do những hàng rào kỹ thuật các thị trường dựng lên. Thời gian qua cũng chứng kiến những biến động của nền kinh tế thế giới, sự xung đột lợi ích của các siêu cường kinh tế, cộng với những thay đổi trong chính sách kiểm soát nhập khẩu đã khiến xuất khẩu nông sản sang Trung Quốc gặp nhiều khó khăn”.

Làm rõ hơn, bà Lê Hoàng Oanh, Vụ trưởng Vụ Thị trường châu Á - châu Phi, Bộ Công Thương chỉ ra, nhận thức của doanh nghiệp và người dân Việt Nam với thị trường Trung Quốc vẫn còn nhiều điểm tồn tại. Đặc biệt là tâm lý coi thị trường Trung Quốc là thị trường dễ tính, hàng hoá từ nội địa ra cửa khẩu biên giới là xuất khẩu ngay được. Thậm chí, nhiều doanh nghiệp, người dân Việt Nam vẫn còn nhận thức Trung Quốc là chợ biên giới.

“Tâm lý coi cửa khẩu là chợ để chào bán hàng mà không chuẩn bị trước khiến xảy ra nhiều đợt ùn ứ hàng hoá tại cửa khẩu do không phù hợp với nhu cầu của thị trường”, bà Lê Hoàng Oanh nhận định.

Chỉ ra tồn tại trong sản xuất nông sản Việt Nam, bà Oanh chia sẻ: “Sản xuất nông sản của nước ta vẫn còn tình trạng chạy theo số lượng, không chú trọng vào chất lượng tạo ra áp lực cho tiêu thụ, trong khi chất lượng kém khiến tiêu thụ rất khó”.

Mặt khác, theo Vụ trưởng Vụ Thị trường châu Á - châu Phi, các doanh nghiệp, hộ kinh doanh khi đưa hàng hoá ra cửa khẩu vẫn chưa cập nhật yêu cầu của phía Trung Quốc dẫn tới thiếu thủ tục, không đúng bao bì nhãn mác nên không thể thông quan được.

Việc xuất khẩu nông, lâm, thuỷ sản sang thị trường Trung Quốc chủ yếu thực hiện theo hình thức tiểu ngạch, do các thương lái sang tận nơi tìm nguồn hàng và thu mua. Bản thân các doanh nghiệp Việt chưa hiểu rõ về thị hiếu, nhu cầu của thị trường, thiếu thông tin và chưa chủ động khai thác thị trường.

Đã đến lúc cần thay đổi tư duy

Bộ trưởng Trần Tuấn Anh nhấn mạnh, những khó khăn về xuất khẩu sang Trung Quốc đã tồn tại nhiều năm và các bộ ngành, doanh nghiệp cũng đã có nhiều nỗ lực để giải quyết. Tuy nhiên, thời điểm này, không thể chậm trễ được nữa vì Trung Quốc sẽ ngày càng đặt ra các hàng rào, yêu cầu cao, chặt chẽ liên quan đến chất lượng sản phẩm, an toàn thực phẩm, truy xuất nguồn gốc, xây dựng thương hiệu…

Phía Trung Quốc có nhu cầu lớn với các mặt hàng chủ lực của ta như gạo, cao su, thủy sản, nông sản chế biến… đặc biệt là trong giao thương chính ngạch. Do đó, chúng tôi muốn phối hợp để định vị lại, sao cho đúng với thực tiễn thương mại quốc tế, từ đó đi đến các giải pháp cụ thể để tăng trưởng xuất khẩu, tạo nên thị trường ổn định cho ngành nông nghiệp, từng bước giải quyết câu chuyện được mùa mất giá của nông sản như đã chứng kiến lâu này.

“Bộ Công Thương, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cùng các bộ, ban ngành, hiệp hội, doanh nghiệp, địa phương sẽ cùng phối hợp, trao đổi, làm rõ kỹ hơn, từ báo cáo đến thực tiễn để đối chiếu chính sách, làm rõ những yêu cầu liên quan, từ đó xây dựng chiến lược xuất nhập khẩu bền vững”, Bộ trưởng Trần Tuấn Anh cam kết.

Đồng tình với quan điểm này, bà Lê Hoàng Oanh - Vụ trưởng Vụ Thị trường châu Á - châu Phi (Bộ Công Thương), phải thay đổi suy nghĩ coi thị trường Trung Quốc là chợ biên giới, chỉ cần mang hàng lên biên giới bán những gì mình có rồi tìm người mua mà không quan tâm đến thị hiếu, nhu cầu của người mua.

Bà Lê Hoàng Oanh kiến nghị: “Đã đến lúc phải thay đổi tư duy, giảm dần tiến tới xóa bỏ thương mại tiểu ngạch, tập trung xuất khẩu chính ngạch để giảm thiểu rủi ro pháp lý cũng như từng bước xây dựng thương hiệu; sản xuất phải theo quy hoạch, căn cứ, nhu cầu dung lượng của thị trường, mùa vụ”.

Còn ông Trần Thanh Hải đề xuất, để chiếm lĩnh thị trường này, cần quy hoạch và định hướng lại sản xuất để tạo ra chuỗi giá trị thông suốt, ngành chức năng và các địa phương cần hướng dẫn đầy đủ các quy định, tiêu chuẩn mới của thị trường Trung Quốc. Đồng thời, đẩy mạnh đàm phán, mở rộng thị trường, định hướng đẩy mạnh xuất khẩu chính ngạch.

“Phải nhìn nhận, những thay đổi của thị trường Trung Quốc là xu thế tất yếu để hướng đến sự kiểm soát đồng bộ về chất lượng sản phẩm, truy xuất nguồn gốc. Dù sẽ gặp nhiều khó khăn, nhưng tôi tin đây sẽ là cơ hội để các doanh nghiệp Việt chuyển mình, tự đổi mới để thích ứng với những đòi hỏi mới của thị trường”, ông Hải khẳng định./.