Phát biểu tại Hội nghị Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường đánh giá trong 3 năm 2013-2015, mặc dù sản xuất nông nghiệp gặp nhiều khó khăn do thiên tai và biến động bất lợi của thị trường gây ra, nhưng sản xuất tăng trưởng với tốc độ khá cao (tốc độ tăng GDP trung bình đạt 2,83%/năm; giá trị sản xuất toàn ngành tăng trung bình 3,41%). Tổng kim ngạch xuất khẩu toàn ngành tăng mạnh, giai đoạn 2013-2016 đạt 120,7 tỷ USD, trung bình mỗi năm tăng 1,0 tỷ USD/năm, riêng năm 2016 ước đạt 32,1 tỷ USD.

Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường đánh giá cao vai trò của đội ngũ cán bộ khoa học công nghệ, ngành nông nghiệp đạt được những thành tựu trên trước hết phải ghi nhận đóng góp to lớn của cộng đồng các nhà khoa học, các doanh nghiệp, các hiệp hội, hội. Các cán bộ nghiên cứu khoa học và chuyển giao công nghệ đã dày công nghiên cứu, chọn tạo ra những giống cây trồng, vật nuôi, các chế phẩm, các quy trình công nghệ mới, máy mọc, công cụ, giải pháp mới… và ứng dụng chuyển giao vào sản xuất mang lại hiệu quả kinh tế-xã hội cao.

Sau ba năm triển khai thực hiện tái cơ cấu ngành nông nghiệp, đến nay các nhà khoa học đã tạo ra được 149 giống cây trồng vật nuôi mới, 65 quy trình công nghệ, 35 tiến bộ kỹ thuật cùng với nhiều giải pháp trong các lĩnh vực, kịp thời ứng dụng chuyển giao vào sản xuất và được thực tiễn sản xuất tiếp nhận.

Toàn cảnh Hội nghị

Đưa ra những hạn chế của ngành nông nghiệp, Giáo sư, Viện sĩ Trần Đình Long, Chủ tịch Hội Giống cây trồng Việt Nam cho biết, việc ứng dụng khoa học vào thực tiễn sản xuất nông nghiệp còn nhiều bất cập. Nên nông nghiệp chủ yếu vẫn là “nông nghiệp gia công”, “nông nghiệp cơ bắp”, chất lượng không cao. Ví dụ, chúng ta xuất khẩu gạo được 3 tỷ USD thì cũng nhập khẩu nông sản gần bằng mức đó’; Khoa học công nghệ Việt Nam dựa vào nhà nước là chính. Mặc dù giống rất tốt nhưng tổ chức sản xuất rất kém. Ngô có giống hơn 8 tấn/ha nhưng sản xuất chỉ được hơn 4 tấn/ha do thiếu nước. Chúng ta tự hào sản xuất lúa lâu đời, có hàng trăm giống lúa nhưng chưa có giống lúa thương hiệu quốc gia.

Về những thách thức của Ngành, Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường cho biết, nền nông nghiệp quy mô nhỏ với 78 triệu mảnh ruộng rất khó hội nhập. Việt Nam còn là một trong ba quốc gia bị tác động khốc liệt nhất của biến đổi khí hậu. Bên cạnh đó, nông nghiệp chưa hình thành được trụ cột về tổ chức sản xuất, có gần 14 triệu hộ sản xuất nhưng chưa hình thành được các mô hình sản xuất hàng hóa lớn nên giá bán không cao.

Theo ý kiến của các nhà khoa học, muốn phát triển nông nghiệp bền vững thì phải thích ứng được biến đổi khí hậu, để tái cấu trúc và đưa nông nghiệp sản xuất công nghệ cao phải quan tâm đến nguồn nước và phải có những giải pháp giảm nhẹ thiệt hại do thiên tai gây ra. Việc tổ chức lại sản xuất nông nghiệp hướng đến sản xuất hàng hóa lớn áp dụng công nghệ và phát triển bền vững phải có những định hướng cụ thể về những rủi ro thách thức của thiên tai và hội nhập.

Để tái cơ cấu nông nghiệp thành công gắn với xây dựng nông thôn mới, GS.TS Vũ Trọng Hồng, Chủ tịch Hội Thủy lợi Việt Nam cho rằng, quan trọng nhất của nông nghiệp hiện nay là phải đánh giá được các rủi ro.

Giữa nông nghiệp và thủy lợi có mối quan hệ hữu cơ; mỗi dự án nông nghiệp nên có dự án thủy lợi đi kèm. Trong tái cơ cấu nông nghiệp nên chọn vùng phát triển bền vững, ít thiên tai để đầu tư thật lớn, coi trọng thủy lợi xương sống phát triển nông nghiệp.

Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường cho biết, trong giai đoạn tới, trước thách thức biến đổi khí hậu, tái cơ cấu nền nông nghiệp tập trung theo hướng chuỗi giá trị hàng hóa thì không con đường nào khác là phải tập trung giải pháp khoa học công nghệ. Trong đó vai trò của các nhà khoa học đóng góp vai trò quyết định, phải trở thành “hạt nhân” để liên kết “4 nhà”.

“Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn sẽ hình thành cơ chế hợp tác để đón nhận được những ý tưởng, đề tài, chương trình tham vấn bổ ích, thiết thực, sát với thực tiễn của các nhà khoa học để tái cơ cấu nông nghiệp và xây dựng nông thôn mới thành công theo đúng định hướng phát triển của Trung ương, Quốc hội và Chính phủ”, Bộ trưởng nhấn mạnh thêm./.