Thực trạng khó khăn trong hoạt động khai thác

Trữ lượng boxit của Đắk Nông chiếm 60% cả nước, là tiềm năng, lợi thế phát triển lâu dài của Tỉnh. Hơn 10 năm qua, việc thăm dò, khai thác, chế biến quặng bô xít được Tập đoàn Than Khoáng sản Việt Nam (TKV), Công ty Nhôm Đắk Nông -TKV triển khai có hiệu quả, góp phần phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Đắk Nông. Tuy nhiên, hiện nay việc khai thác tài nguyên này đang gặp khó khăn cả cho doanh nghiệp và địa phương. Đặc biệt, trong năm 2023, Công ty Nhôm Đắk Nông - TKV gặp rất nhiều khó khăn, vướng mắc trong công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng, tái định cư. Một số thời điểm, Nhà máy Tuyển của công ty phải dừng hoạt động, nhà máy phải chạy thấp tải (<50% công suất) và có nguy cơ dừng hoạt động do thiếu nguyên liệu.

Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Đặng Quốc Khánh chỉ đạo trực tiếp tại hiện trường khai thác mỏ boxit Nhân Cơ

Điều này dẫn đến một số chỉ tiêu sản xuất năm 2023 thực hiện đạt thấp hơn so với năm 2022. Đặc biệt là sản lượng alumin quy đổi không đạt mục tiêu điều hành dự kiến là trên 740.000 tấn. Qua đó, làm ảnh hưởng trực tiếp tới hiệu quả sản xuất, kinh doanh của đơn vị, cũng như làm giảm thu ngân sách của địa phương năm 2023 về thuế tài nguyên, phí môi trường và thuế xuất khẩu.

Sớm có các giải pháp tháo gỡ vướng mắc

Tại cuộc họp với Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Đặng Quốc Khánh cùng đoàn công tác về hoạt động quản lý tài nguyên, bảo vệ môi trường trong hoạt động sản xuất kinh doanh của Công ty Nhôm Đắk Nông –TKV, lãnh đạo Công ty đã báo cáo các vấn đề vướng mắc hiện nay như: Khó khăn, vướng mắc khi thay đổi nội dung Đề án cải tạo phục hồi môi trường dự án Khai thác mỏ bauxite Nhân Cơ (thay vì trồng keo sau khai thác chuyển sang sử dụng đất hiệu quả, kinh tế hơn); khó khăn trong đền bù giải phóng mặt bằng bố trí tái định cư cho những hộ dân đủ điều kiện được bố trí tái định cư và xây dựng các công trình bảo vệ môi trường. Ngoài ra, Công ty cũng có các kiến nghị về kinh tế tuần hoàn trong khai thác bauxit và sản xuất alumin như việc sử dụng bùn thải quặng đuôi để chứa trên các khai trường sau khai thác và tái sử dụng bùn đỏ thải; kiến nghị về thực hiện trình tự khai thác các mỏ quặng theo tiến độ thực hiện công tác thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư thực tế tại các mỏ; kiến nghị về đẩy nhanh thủ tục đóng cửa mỏ từng phần với diện tích 130 hecta Công ty đang thực hiện.

Bộ trưởng Đặng Quốc Khánh yêu cầu Cục Khoáng sản Việt Nam và các bên liên quan sớm phối hợp với TKV thực hiện cơ chế hoàn trả đất sau khai thác boxit

Sau khi tiến hành khảo sát thực địa tại khai trường, tại cuộc họp của đoàn công tác, Bộ trưởng Đặng Quốc Khánh đã chỉ đạo trực tiếp TKV sớm phối hợp với UBND tỉnh Đắk Nông thực hiện cơ chế hoàn trả đất sau khai thác boxit. Đây sẽ là cơ sở để Bộ Tài nguyên và Môi trường trình lên Quốc hội xem xét trong thời gian tới. Đồng thời, chỉ đạo và giao nhiệm vụ cho Cục Kiểm soát ô nhiễm môi trường, Vụ Môi trường về việc phối hợp với các đơn vị chuyên môn của Tỉnh hướng dẫn Phòng An toàn Môi trường của Công ty Nhôm Đắk Nông -TKV trong việc thay đổi Đề án cải tạo phục hồi môi trường theo hướng khai thác đến đâu hoàn trả lại đất cho người dân có nhu cầu sử dụng đến đó. Điều này giúp thuận lợi cho công tác đền bù giải phóng mặt bằng và tạo an sinh, xã hội cho người dân bị ảnh hưởng từ hoạt động khai thác của đơn vị.

Ngoài ra, Bộ trưởng Tài nguyên và Môi trường cũng chỉ đạo Cục trưởng Cục Khoáng sản Việt Nam ngay trong tuần tới thành lập đoàn kiểm tra thực địa, hoàn tất họp thông qua quyết định đóng cửa mỏ từng phần với diện tích khoảng 130 ha cho Công ty đã trình thủ tục, hồ sơ tới Bộ Tài nguyên và Môi trường.

Trả lời những kiến nghị của tỉnh Đắk Nông, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường đề nghị, những vấn đề vượt thẩm quyền, Tỉnh cần phối hợp tốt với các bộ, ngành liên quan để kiến nghị Quốc hội, Chính phủ tháo gỡ. Điển hình là việc Tỉnh đề nghị điều chỉnh quy hoạch, thì cần phải có văn bản kiến nghị với những phân tích, lập luận chi tiết, không nói chung chung. Nếu có đưa khu vực nào ra khỏi quy hoạch khai thác, thăm dò, thì cũng phải đưa vào khu vực dự trữ vì đây là tài sản quốc gia.

Liên quan đến những khó khăn của địa phương, UBND tỉnh Đắk Nông cho biết, boxit là loại khoáng sản đặc thù, nhưng hệ thống pháp luật liên quan đến công tác quy hoạch, khai thác và bảo vệ vẫn áp dụng như các loại khoáng sản khác, dẫn đến những khó khăn, vướng mắc như hiện nay, đặc biệt là công tác triển khai các dự án kết cấu hạ tầng giao thông, các dự án khu tái định cư nằm trong khu vực quy hoạch thăm dò, khai thác boxit trên địa bàn./.