Cảnh báo những hệ lụy

“Trong bối cảnh thuế tối thiểu toàn cầu đang được triển khai áp dụng như hiện nay, chính sách miễn, giảm thuế của Việt Nam sẽ không còn phát huy tác dụng đối với các doanh nghiệp FDI nữa, mà còn đem lại ảnh hưởng tiêu cực cho môi trường đầu tư tại Việt Nam…”, ông Choi Joo Ho, Tổng Giám đốc Tổ hợp Samsung tại Việt Nam, cảnh báo tại hội thảo “Quy tắc thuế tối thiểu toàn cầu: Kinh nghiệm áp dụng của các quốc gia, dự kiến tác động và khuyến nghị giải pháp cho Việt Nam”, do Bộ Tài chính tổ chức sáng nay (ngày 18/4).

Ông Choi Joo Ho, Tổng Giám đốc Tổ hợp Samsung tại Việt Nam cho rằng, nếu không ứng phó triệt để với chính sách thuế tối thiểu sẽ dẫn tới sự gia tăng khó khăn cho rất nhiều doanh nghiệp FDI

Ông Choi Joo Ho phân tích, do các công ty đang được hưởng ưu đãi thuế của chính sách thu hút đầu tư tại Việt Nam phải nộp bổ sung lên mức thuế suất thuế tối thiểu toàn cầu 15% tại quốc gia có công ty mẹ tối cao, nên sẽ làm tăng gánh nặng tài chính về thuế cho tập đoàn, làm ảnh hưởng đến việc hoạch định tài chính và chiến lược kinh doanh của các công ty, trực tiếp làm giảm khả năng cạnh tranh của sản phẩm sản xuất tại Việt Nam vốn đang có khả năng cạnh tranh cao trên thị trường. Khó khăn đặc biệt lớn hơn đối với các tập đoàn đang đặt cứ điểm sản xuất của mình tại các nước thu hút đầu tư bằng ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN). Đối với những quốc gia đã và đang áp dụng đa dạng các chính sách thu hút đầu tư như: ưu đãi thuế TNDN và ưu đãi dựa trên chi phí sẽ bị ảnh hưởng ít hơn.

“Trong bối cảnh tình hình kinh tế khó khăn như hiện nay, nếu không ứng phó triệt để với chính sách thuế tối thiểu sẽ dẫn tới sự gia tăng khó khăn cho rất nhiều doanh nghiệp FDI, kéo theo là sự giảm sút trong năng lực cạnh tranh của chính những doanh nghiệp này…”, ông Choi Joo Ho quan ngại.

Ở góc nhìn của cơ quan quản lý, ông Đặng Ngọc Minh, Phó Tổng Cục trưởng Tổng cục Thuế cũng cho rằng, nếu thuế tối thiểu toàn cầu được áp dụng và Việt Nam không có những giải pháp ứng phó kịp thời, những lợi ích mang lại từ các chính sách ưu đãi thuế TNDN mà các dự án được hưởng tại Việt Nam sẽ không còn, ảnh hưởng đến tính hấp dẫn, khiến làm mất lợi thế cạnh tranh của thị trường Việt Nam trong thu hút đầu tư nước ngoài và ảnh hưởng tới kế hoạch mở rộng đầu tư của các dự án.

Nếu Việt Nam không áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu, thì số thu ngân sách nhà nước (NSNN) về thuế TNDN không bị ảnh hưởng. Tuy nhiên, nếu Việt Nam áp dụng quy định thuế tối thiểu nội địa đạt chuẩn, Việt Nam sẽ có quyền đánh thuế bổ sung đối với những doanh nghiệp FDI đang được hưởng thuế suất thực tế tại Việt Nam thấp hơn mức tối thiểu 15%, từ đó tăng thu NSNN. Trường hợp Việt Nam không thu thuế TNDN bổ sung, thì toàn bộ số thu được ưu đãi cho các doanh nghiệp hiện tại sẽ được các nước phát triển có doanh nghiệp đầu tư tại Việt Nam thu về ngân sách của các nước đó.

“Mặt khác, khi Việt Nam áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu (Quy định tổng hợp thu nhập- IIR; quy định lợi nhuận chịu thuế dưới mức tối thiểu- UTPR) đối với những doanh nghiệp Việt Nam đầu tư ra nước ngoài thuộc đối tượng áp dụng của thuế tối thiểu toàn cầu và có công ty con ở nước khác có số thuế TNDN thực tế thấp hơn mức tối thiểu, thì sẽ thu thêm được thuế TNDN từ những doanh nghiệp này, từ đó tăng thu NSNN…”, ông Minh cho hay.

Giải pháp nào?

Để hóa giải những rủi ro của cơ chế thuế tối thiểu toàn cầu, nhiều giải pháp đã được doanh nghiệp, nhà quản lý, chuyên gia đưa ra.

“Việt Nam cần xây dựng các hình thức hỗ trợ nhằm bù đắp cho các doanh nghiệp FDI bị ảnh hưởng do áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu. Phương án triển khai các hình thức hỗ trợ này sẽ tùy theo đặc điểm của từng loại hình doanh nghiệp để có các tiêu chuẩn áp dụng kèm theo. Để có được nguồn tài chính cho các hình thức hỗ trợ nêu trên, Việt Nam cần đảm bảo quyền đánh thuế bằng cách áp dụng cơ chế thuế tối thiểu nội địa đạt tiêu chuẩn (QDMTT)…”, Tổng Giám đốc Tổ hợp Samsung tại Việt Nam Choi Joo Ho đề xuất.

Ông cũng khuyến nghị, với xuất phát điểm từ thực thi thuế tối thiểu toàn cầu, Chính phủ Việt Nam nên thay đổi chính sách hỗ trợ đầu tư để duy trì môi trường đầu tư hấp dẫn và năng lực cạnh tranh cho các doanh nghiệp bị ảnh hưởng thông qua chính sách hỗ trợ dựa trên chi phí trực tiếp bằng tiền, đồng thời áp dụng cơ chế QDMTT theo khuyến nghị của OECD để giữ quyền đánh thuế đối với thu nhập có được tại Việt Nam.

Bà Nguyễn Thy Nga, Viện trưởng Viện Quản trị chính sách và Chiến lược phát triển, Liên hiệp các Hội khoa học và Kỹ thuật Việt Nam đề xuất, Bộ Tài chính, đơn vị chủ trì xây dựng chính sách về thuế suất tối thiểu toàn cầu cần đưa ra bản kiến trúc tổng thể về quá trình phát triển nội luật, xây dựng chủ trương, chính sách của Việt Nam chủ động tham gia thuế suất tối thiểu toàn cầu, liên kết nguồn lực chuyên gia, cộng đồng ASEAN và cùng trao đổi mở rộng đối thoại với các tập đoàn đa quốc gia tại Việt Nam theo phương án chủ động, để xây dựng nội luật phù hợp với định hướng phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam và hài hòa với các đối tác…

Theo ông Đặng Ngọc Minh, Phó Tổng Cục trưởng Tổng cục Thuế, để hạn chế tác động tiêu cực của thuế tối thiểu toàn cầu đối với thu hút đầu tư tại Việt Nam cần có các giải pháp hỗ trợ tài chính trực tiếp hoặc gián tiếp...

Theo ông Đặng Ngọc Minh, Việt Nam cần ban hành chính sách về thuế TNDN theo quy định về thuế tối thiểu toàn cầu để các doanh nghiệp này nộp phần chênh lệch giữa thuế TNDN thực tế so với thuế tối thiểu toàn cầu tại Việt Nam. Trước mắt có khoảng 100 doanh nghiệp chịu tác động của thuế tối thiểu toàn cầu. Vì vậy, cần bổ sung quy định về thuế tối thiểu toàn cầu áp dụng tại Việt Nam với lộ trình như sau: Cần bổ sung quy định về thuế TNDN theo quy định về thuế tối thiểu toàn cầu (đạt chuẩn 15%) để ứng phó với thuế tối thiểu toàn cầu của các nước và áp dụng từ ngày 01/01/2024. Nghiên cứu bổ sung quy định về thuế tối thiểu toàn cầu (bao gồm IIR và UTPR) để áp dụng đối với các doanh nghiệp Việt Nam có đầu tư ra nước ngoài và các doanh nghiệp khác thuộc đối tượng áp dụng của thuế tối thiểu toàn cầu để thu phần chênh lệch (nếu có).

Cũng theo ông Minh, để hạn chế tác động tiêu cực của thuế tối thiểu toàn cầu đối với thu hút đầu tư tại Việt Nam cần có các giải pháp hỗ trợ tài chính trực tiếp hoặc gián tiếp, nhưng phải đảm bảo không vi phạm quy tắc về thuế tối thiểu toàn cầu, phù hợp với cam kết, thông lệ quốc tế, công khai minh bạch, giảm thiểu tác động xấu tới môi trường đầu tư.

Theo đó, các giải pháp hỗ trợ cần được nghiên cứu ban hành có thể bao gồm: việc hỗ trợ các doanh nghiệp trong quá trình đầu tư cơ sở hạ tầng cơ bản cho sản xuất, đầu tư hình thành tài sản cố định cho sản xuất công nghiệp, bảo vệ môi trường, hỗ trợ nhà ở cho công nhân, hỗ trợ cho nghiên cứu và phát triển…/.