TS. Hoe Ee Khor, nhà kinh tế trưởng của AMRO

TS. Hoe Ee Khor là người biên tập cuốn sách “Trauma to Triumph: Rising from the Ashes of the Asian Financial Crisis” (tạm dịch: Vươn lên từ đống tro tàn của cuộc khủng hoảng tài chính châu Á), ra mắt bạn đọc trung tuần tháng 5/2022.

Từ cuộc khủng hoảng tài chính châu Á, cuốn sách rút ra bài học gì, thưa ông?

TS. Hoe Ee Khor: Chúng tôi hy vọng nó sẽ giúp dư luận hiểu được những gì đã xảy ra và rút ra bài học từ sự hiểu biết đó. Một bài học mà chúng tôi đúc kết là thiếu sự chuẩn bị dễ dẫn tới bị động, dễ thất bại. Các cú sốc luôn luôn “biến thiên”, nhưng nếu mạnh mẽ, ít nhất chúng ta có thể chịu được cú sốc, hay nói đơn giản hơn là giảm thiểu thiệt hại và cũng là bài học để khẳng định điều mà xưa nay được xem là biện chứng “chuẩn bị trước là thành công một nửa”.

Xin ông chia sẻ những cải cách và bài học cụ thể sau cuộc khủng hoảng này?

TS. Hoe Ee Khor: Việc xây dựng lại bảng cân đối kế toán là một trong những tiêu chí quan trọng hậu khủng hoảng. Vào thời điểm đó, các quốc gia này khá thận trọng trong quản lý tài khóa, với mức thâm hụt tài khóa nhỏ. Nhưng vì khủng hoảng, họ đã phải trả nợ để cứu các ngân hàng hoặc khu vực doanh nghiệp. Vì vậy, đã có sự hợp nhất về tài khóa tại một số thời điểm và sau đó họ củng cố khuôn khổ pháp lý cho lĩnh vực tài chính. Về mặt tiền tệ, nhiều người trong số họ đã áp dụng khuôn khổ lạm phát mục tiêu để cung cấp mỏ neo cho lạm phát, giúp họ cho phép tỷ giá hối đoái linh hoạt hơn.

Cuộc biến động tài chính 1997-98 giúp cô đọng 5 “bài học” xương máu cho các chính phủ: Một là, giữ ít nợ hơn bằng ngoại tệ; hai là, cho phép tỷ giá hối đoái linh hoạt hơn; ba là, cần dự trữ ngoại hối tốt hơn; bốn là, không để thâm hụt tài khoản vãng lai lớn; và năm là, cải thiện giám sát ngân hàng và phối hợp chính sách với các quốc gia khác.

Các nền kinh tế dẫn đầu về xuất khẩu gặp khó khăn gì khi áp dụng tỷ giá hối đoái linh hoạt hơn, thưa ông?

TS. Hoe Ee Khor: Nếu tỷ giá hối đoái trở nên quá mạnh, các nhà xuất khẩu (chủ yếu là các nhà sản xuất) sẽ phản đối. Thực tế cho thấy, đã có rất nhiều căng thẳng giữa các ngân hàng trung ương và các bộ tài chính về việc tỷ giá hối đoái phải mạnh như thế nào. Vì vậy, dòng vốn tự do này là một vấn đề không nhỏ đối với khu vực. Làm thế nào để quản lý được? Sự khôn ngoan thông thường là cứ để tỷ giá hối đoái tự lo liệu. Khu vực này nhận thấy điều đó rất khó quản lý và IMF đã phải can thiệp để đảm bảo rằng tỷ giá hối đoái luôn nằm trong một biên độ nhất định.Kết quả, tỷ giá hối đoái đã trở nên linh hoạt hơn rất nhiều, nếu ai đó theo dõi sự biến động của nó theo thời gian thì sẽ thấy rõ.

Nhiệm vụ của AMRO – nơi ông đang làm Kinh tế trưởng là gì?

TS. Hoe Ee Khor: AMRO được thành lập sau cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008. Vào thời điểm đó, có một cú sốc thanh khoản lớn bằng đô la Mỹ. Trước đó, đã có một mạng lưới hoán đổi song phương giữa các ngân hàng trung ương lỏng lẻo. Vì vậy, họ nghĩ, "Tại sao chúng ta không đa phương hóa mạng lưới lỏng lẻo này và biến nó thành một khuôn khổ chung?". Đó là cách CMIM được thành lập. Sau đó, các bên quyết định thành lập AMRO như một cơ quan thực hiện giám sát khu vực và hỗ trợ CMIM.

Cơn bão tài chính 1997 khiến nền kinh tế châu Á chao đảo (Nguồn: WJS)

Giám sát của AMRO khác với IMF như thế nào?

TS. Hoe Ee Khor: Chúng tôi cố gắng xác định các rủi ro và lỗ hổng bảo mật. Sau đó, IMF hình thành một quan điểm độc lập về các lựa chọn chính sách để giảm thiểu rủi ro. IMF không nhất thiết không đồng ý với những gì khuyến cáo. Có những lúc quan điểm của khác nhau. Và AMRO cho rằng, các thành viên nhận thấy điều đó có giá trị như một đầu vào cho quá trình hoạch định chính sách của chính họ.

Theo quan sát của ông, các nền kinh tế trong khu vực đã vượt qua cú sốc COVID-19 như thế nào?

TS. Hoe Ee Khor: Khi đại dịch bùng phát, tôi nghĩ rằng sẽ là một thách thức để cung cấp đủ hỗ trợ, nhưng hóa ra là do nhu cầu giảm, tiết kiệm tài chính trong nước tăng vọt và các quốc gia có thể tài trợ cho thâm hụt tài chính của họ một cách khá thoải mái mà không bị giảm dự trữ. Trên thực tế, nhiều nước thậm chí còn tích lũy dự trữ của mình, vì tài khoản vãng lai được cải thiện đối với hầu hết các quốc gia trong khu vực. Vì vậy, nổi lên từ đại dịch, một số quốc gia nhận thấy mình ở một vị thế bên ngoài chứ không phải trong tâm của khủng hoảng.

Còn lạm phát thì sao? Ông bình luận gì về cách các ngân hàng trung ương của khu vực phản ứng với lạm phát?

TS. Hoe Ee Khor: Một số quốc gia đi trước trong chu kỳ kinh doanh - Hàn Quốc, Singapore - đã bắt đầu thắt chặt chính sách tiền tệ. Hầu hết các quốc gia có thể bắt đầu thắt chặt trong hiệp hai. Quan điểm của chúng tôi là nên thận trọng khi bắt đầu với chính sách này.

Triển vọng kinh tế mà AMRO được công bố hồi tháng 4 dự báo sự tăng tốc mạnh mẽ trong khu vực trong năm 2022. Dự báo này có bao hàm lo ngại về những rủi ro như chiến tranh ở Ukraine không?

TS. Hoe Ee Khor: Chúng tôi thực sự tự tin rằng, trừ khi chiến tranh leo thang và nền kinh tế toàn cầu rơi vào tình trạng lạm phát đình trệ, năm nay, mọi thứ sẽ phục hồi hoàn toàn và mạnh hơn năm ngoái. Nói chung ASEAN cách xa Nga và Ukraine, nên các liên kết thương mại và đầu tư nước ngoài còn nhỏ. Nên tác động lan tỏa chủ yếu đến từ giá hàng hóa và sự gián đoạn chuỗi cung ứng hơn là từ chiến sự.

Đại dịch dẫn đến suy đoán rằng chúng ta đang tiến tới một thời kỳ phi toàn cầu hóa. Điều đó có ảnh hưởng đến thương mại của châu Á không?

TS. Hoe Ee Khor: Đánh giá của chúng tôi là nền kinh tế toàn cầu đã trở nên hội nhập sâu, theo đó sẽ định cấu hình lại chuỗi giá trị toàn cầu và một số quốc gia có thể xây dựng khả năng phục hồi cao hơn, đặc biệt là sau những gì đã xảy ra trong hai năm qua, với sự gián đoạn nguồn cung nguyên liệu đầu vào quan trọng.

Đối với một số sản phẩm nhất định, sẽ có nỗ lực xây dựng khả năng tự cung tự cấp và khả năng phục hồi cao hơn, nhưng đối với số lượng lớn trong số đó, thương mại sẽ tiếp tục sôi động như trước đây và các quốc gia sẽ tiếp tục chuyên môn hóa để tận dụng chuỗi cung ứng toàn cầu phục vụ cho phát triển kinh tế./.

Khắc Nam

Theo BCNN- 5/2022

Link tham khảo:

https://www.imf.org/en/Publications/fandd/issues/2022/analytical-series/crisis-lessons-chris-wellisz

https://www.imf.org/external/np/seminars/eng/2013/timor/pdf/HEKhor.pdf