Nhiều dòng thuế được cắt giảm

Trong hầu hết các FTA đã ký kết, mức độ tự do hóa hầu hết là trên 85% số dòng thuế. Cho đến thời điểm năm 2014, nhiều FTA đã bước sang giai đoạn cắt giảm và xóa bỏ thuế quan sâu, ví dụ như: FTA ASEAN, ASEAN - Trung Quốc và ASEAN - Hàn Quốc, ASEAN - Nhật Bản. Trong đó, mức độ cam kết của Việt Nam trong FTA ASEAN cao nhất với tỷ lệ cam kết đến năm 2015, khoảng 93% số dòng thuế có mức thuế suất 0% và 7%, dòng thuế còn lại sẽ có mức thuế suất 0% vào thời điểm 1/1/2018, ngoại trừ một số ít mặt hàng nông sản, một số mặt hàng trong trong nhóm ô tô và xăng dầu.

Các Hiệp định khác như ASEAN - Nhật Bản, Việt Nam - Nhật Bản, ASEAN - Ấn Độ mức thuế suất bình quân năm 2016 giảm đáng kể, chỉ còn ở mức 6%; 7% và 8% so với mức tương ứng năm 2014 là 8%; 8% và 9%.

Năm 2018 là thời điểm thách thức với các doanh nghiệp trong nước, khi mà thuế nhập khẩu trong FTA ASEAN, Trung Quốc, Hàn Quốc đã cắt giảm phần lớn xuống 0%. Song song với đó, hiện tại Việt Nam vẫn đang đàm phán các FTA mới như Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP).
Như vậy, việc kết thúc và đi đến ký kết các FTA mới dự kiến cũng sẽ phát sinh các nghĩa vụ thực hiện các cam kết về cắt giảm và xóa bỏ thuế quan ở giai đoạn sau năm 2015.

Khó cạnh tranh

Theo đánh giá của các chuyên gia, lúc chưa giảm thuế nhập khẩu thì sản phẩm của doanh nghiệp trong nước đã phải cạnh tranh gay gắt. Nay thuế nhập khẩu lại giảm về 0% đồng nghĩa với việc cửa làm ăn hẹp lại.

Với xu hướng cam kết mở cửa thị trường hàng hóa ngày càng sâu rộng cũng đồng nghĩa với những thách thức đối với các doanh nghiệp ngày càng lớn, đó là sức ép về cạnh tranh, về khả năng tận dụng lợi ích từ FTA mang lại.

Hiện tại, mức độ hưởng ưu đãi thuế từ các FTA chỉ khoảng 20% tổng hàng hóa nhập khẩu, nhưng tỷ lệ này sẽ tăng nhanh trong những năm tới. Trong khi đó, lợi ích của doanh nghiệp Việt Nam thu được từ việc thực hiện các FTA thời gian qua chưa phản ánh được tiềm năng thương mại trong nước.

Khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp còn hạn chế, chưa khai thác cơ hội về đầu tư, tiếp cận công nghệ tiên tiến, mở rộng và tiếp cận thị trường xuất khẩu. Quy mô doanh nghiệp nhỏ trong hầu hết các ngành, nguồn nhân lực chưa đáp ứng yêu cầu hội nhập.

Do đó, việc thuế nhập khẩu giảm đang tạo sức ép cạnh tranh lớn cho doanh nghiệp trong nước, buộc các doanh nghiệp phải ngày càng nâng cao chất lượng, giảm giá thành sản phẩm cũng như giảm lợi nhuận so với trước rất nhiều.

Bên cạnh đó, các doanh nghiệp Việt Nam cũng cần phải nâng cao năng lực cạnh tranh, tuân thủ các quy định, chủ động trước thời cơ và thách thức. Thay vì đối đầu trực tiếp trên các thị trường lớn, doanh nghiệp cần khai phá mảng thị trường nhỏ hẹp nhưng mới và ít đối thủ cạnh tranh./.