ThS. Hồ Thị Thanh Phương, ThS. Đỗ Văn Chúc, ThS. Hoàng Thị Hồng Thúy

Trường Cao đẳng Kinh tế kỹ thuật – Đại học Thái Nguyên

Tóm tắt

Chi đầu tư có vai trò quan trọng đối với sự phát triển đất nước, thông qua đó đã tạo ra bộ khung vững chắc thúc đẩy nền kinh tế phát triển, góp phần thúc đẩy việc phát triển kinh tế đất nước. Trên cơ sở lý luận công tác kiểm soát chi đầu tư xây dựng cơ bản (XDCB) tại Kho bạc nhà nước (KBNN) tỉnh Bắc Ninh, bài viết tập trung nghiên cứu, phân tích hiện trạng và đề xuất một số khuyến nghị để đẩy mạnh kiểm soát chi đầu tư XDCB tại KBNN tỉnh Bắc Ninh.

Từ khóa: kiểm soát, chi đầu tư, xây dựng cơ bản, tỉnh Bắc Ninh

Summary

Investment spending plays a vital role in the country’s development, creating a solid foundation to promote economic development, and contributing to promoting the country’s economic development. Based on the theory of controlling investment expenditure for basic construction at the State Treasury of Bac Ninh province, the article focuses on researching and analyzing the current situation and proposing recommendations to promote controlling investment expenditure for basic construction at the State Treasury of Bac Ninh province.

Keywords: control, investment spending, basic construction, Bac Ninh province

GIỚI THIỆU

Kiểm soát chi đầu tư XDCB có tác động trực tiếp đối với việc tăng trưởng kinh tế của mỗi địa phương. Vấn đề được đưa ra là làm như thế nào nhằm bảo đảm việc kiểm soát chi vốn đầu tư XDCB thuộc ngân sách nhà nước (NSNN) tại KBNN được tiến hành thuận lợi, nhanh chóng, kịp thời, an toàn và hiệu quả, nhằm giảm thiểu được các sai sót và thất thoát qua quy trình kiểm soát chi. Việc thực hiện kiểm soát chi vốn đầu tư XDCB qua KBNN tỉnh Bắc Ninh có vai trò hết sức cần thiết, nhằm giảm thiểu ngân sách và chi phí liên quan, qua đó nâng cao hiệu quả quản lý vốn đầu tư XDCB.

THỰC TRẠNG

Tại tỉnh Bắc Ninh, trong những năm vừa qua, đầu tư XDCB được Tỉnh quan tâm và chú trọng đầu tư đúng mức, trước hết là đối với hoạt động đầu tư XDCB sử dụng nguồn vốn NSNN. Bảng 1 cho thấy, giai đoạn 2020-2022, kế hoạch vốn đầu tư XDCB nguồn NSNN của Bắc Ninh có chiều hướng tăng, cụ thể: năm 2021, vốn đầu tư XDCB tăng 1.727,82 tỷ đồng (tương đương tăng 40,45%) so với năm 2020; năm 2022, vốn đầu tư XDCB tăng 1.197,09 tỷ đồng (tương đương tăng 19,95%) so với năm 2021. Trong xã hội hóa phần lớn gồm ngân sách trung ương, ngân sách địa phương (ngân sách tỉnh, ngân sách thành phố, huyện, thị xã) và nguồn thu chính đáng của cơ quan quản lý nhà nước, tổ chức kinh tế dùng trong đầu tư (như: Bệnh viện đa khoa Tỉnh; Công ty Kiểm định thiết bị giao thông vận tải số 1; Chi cục Chăn nuôi, thú y và thủy sản).

Cũng theo KBNN tỉnh Bắc Ninh, giai đoạn 2020-2022, dự án kiểm soát chi vốn đầu tư XDCB sử dụng NSNN theo lĩnh vực qua KBNN Bắc Ninh thực hiện tập trung ở các lĩnh vực: giao thông (chiếm tới 53,33% tổng số dự án), giáo dục (đứng thứ hai, chiếm 25,55%). Nhiều công trình XDCB lớn, có tầm vóc và quy mô đầu tư lớn đã được đưa vào sử dụng và đang khai thác hiệu quả đã trở thành nguồn lực to lớn góp phần vào sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội và giúp từng bước ổn định cuộc sống và nâng cao trình độ văn hóa của nhân dân. Đồng thời, cơ sở hạ tầng kỹ thuật lớn mạnh ngày một hoàn chỉnh, giúp công tác đầu tư xây dựng của tỉnh Bắc Ninh tăng thêm sự tin tưởng và ngày càng thu hút thêm các nhà đầu tư quan tâm, đổ vốn đầu tư trực tiếp và các dòng vốn ngoài vốn nhà nước.

Bảng 1: Tỷ lệ tạm ứng vốn đầu tư XDCB giai đoạn 2020-2022

Nguồn: KBNN tỉnh Bắc Ninh

Số liệu từ Bảng 1 cho thấy, kế hoạch vốn đầu tư XDCB của tỉnh Bắc Ninh có xu hướng tăng lên, năm 2021 kế hoạch vốn đầu tư tăng 37,81% so với năm 2020; năm 2022 kế hoạch vốn tăng 22,56% so với năm 2021. Về vốn mức tạm ứng vốn đầu tư XDCB tại KBNN Bắc Ninh có xu hướng gia tăng theo các giai đoạn, năm 2020 là 9,35%; năm 2021 là 15,3% và năm 2022 là 13,46%. Các dự án đầu tư được triển khai, thực hiện cơ bản bảo đảm tiến độ, tuân thủ đúng quy định của pháp luật. Nhiều dự án lựa chọn được nhà thầu đủ năng lực về tài chính và kinh nghiệm, thực hiện gói thầu đúng tiến độ, hiệu quả, tiết kiệm. Nhiều công trình được chủ đầu tư và nhà thầu thi công đẩy nhanh tiến độ, sớm đưa vào sử dụng, không để xảy ra tình trạng nợ đọng XDCB.

Nhiều dự án giao thông trọng điểm được đầu tư xây dựng, hoàn thành đưa vào sử dụng, như: Cầu Hồ, Cầu Bình Than, nút giao thông QL18 với KCN Yên Phong, nút giao thông phía Tây Nam TP. Bắc Ninh… Nhờ có hệ thống giao thông đối nội và đối ngoại cơ bản đồng bộ, thông suốt đã đưa hệ thống giao thông của Bắc Ninh hòa mình nhanh chóng vào dòng chảy giao thông khu vực, giao thông quốc gia.

Bảng 2: Tình hình thanh toán khối lượng hoàn thành qua KBNN tỉnh Bắc Ninh giai đoạn 2020-2022

Nguồn: KBNN tỉnh Bắc Ninh

Bảng 2 cho thấy, số lượng dự án XDCB của Tỉnh có xu hướng tăng, cụ thể, năm 2020 toàn Tỉnh có 111 dự án, đến năm 2022 tăng lên 172 dự án. Mức độ thanh toán khối lượng hoàn thành tăng lên, đạt cao nhất vào năm 2022 đạt 92,18%.

Bảng 3: Số vốn đầu tư XDCB bị từ chối thanh toán tại KBNN tỉnh Bắc Ninh

Nguồn: KBNN tỉnh Bắc Ninh

Bảng 3 cho thấy, trong giai đoạn 2020-2022, có thể thấy rằng, số vốn được cấp theo hình thức vốn đầu tư XDCB được đề xuất thanh toán của KBNN Bắc Ninh khá nhiều, tuy nhiên căn cứ theo số khoản phải từ chối, có thể nói rằng, việc quản lý thanh toán vốn đầu tư của KBNN ngày một tốt hơn. KBNN Tỉnh làm tốt công tác quản lý tài chính, phối hợp các cơ quan thực hiện tốt công tác kiểm soát chi NSNN bảo đảm bảo chặt chẽ, đúng quy định của pháp luật, tuyệt đối không để tồn đọng hồ sơ thanh toán tại cơ quan KBNN mà không rõ lý do; tăng cường phối hợp với các đơn vị liên quan triển khai các giải pháp tính cực để đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn đầu tư công.

Nhìn chung, các dự án XDCB ở tỉnh Bắc Ninh đều đáp ứng được mục đích đầu tư theo đúng quy định, không có sai lệch đáng kể về thiết kế và phát huy được tác dụng kinh tế - xã hội. Công tác thực hiện kiểm tra, kiểm soát đạt kết quả tốt. Việc thực hiện đầy đủ, kịp thời các khoản chi đầu tư XDCB đã đóng góp tích cực việc thực hiện quản lý, phòng chống thất thoát vốn đầu tư XDCB từ trước thời điểm chuyển vốn vào nguồn NSNN, mỗi khoản chi đều được kiểm tra kiểm soát, đảm bảo độ chính xác khi được thanh toán. Đồng thời thông qua đó phối hợp với các cấp, các ngành chấn chỉnh, thiết lập nề nếp, kỷ cương đối với việc thực hiện chế độ định mức đối với hoạt động đầu tư XDCB.

Tuy nhiên, qua thực tiễn, cũng có một số dự án yếu kém về năng lực hoặc còn gây nhiều sai sót nghiêm trọng, chậm trễ tiến độ làm bức xúc và bất bình trong dư luận nhân dân, gây giảm sút kết quả, mục đích đầu tư. Công tác đầu tư XDCB còn một số khó khăn, vướng mắc liên quan đến công tác quản lý sau đầu tư; việc trình, phê duyệt quyết toán còn chậm; một số dự án phải điều chỉnh, bổ sung hạng mục… Ngoài ra, công tác quyết toán thanh toán hồ sơ của các dự án đầu tư XDCB của Tỉnh còn đặt ra một số bất cập, như: quyết toán hồ sơ công trình XDCB thường chậm trễ, không đủ thời gian theo quy định, gây nhiều khó khăn đối với việc theo dõi tiến độ tất toán hồ sơ của chủ đầu tư và KBNN gây khó khăn đối với công tác quản lý kiểm soát của KBNN.

MỘT SỐ GIẢI PHÁP

Nhằm nâng cao chất lượng công tác kiểm soát chi đầu tư XDCB từ nguồn vốn NSNN tại KBNN tỉnh Bắc Ninh, theo nhóm tác giả, cần lưu ý một số vấn đề sau:

Thứ nhất, hoàn thiện công tác thanh tra, kiểm tra kiểm soát chi

Tất cả các khoản chi thuộc lĩnh vực XDCB phải kiểm tra, kiểm soát trước, trong và sau khi cấp phát, thanh toán, đảm bảo đủ quy trình, thủ tục để thanh quyết toán theo đúng quy định của Nhà nước.

KBNN có nhiệm vụ kiểm soát chặt chẽ hóa đơn, chứng từ, thủ tục chi, thực hiện cấp phát, thanh toán đầy đủ từng khoản chi theo đúng chế độ, quy định hiện hành, chủ động phối hợp với Bộ Tài chính, cơ quan nhà nước có chức năng trong công tác kiểm tra việc chi ngân quỹ nhà nước và kiểm tra thực tế chi tại KBNN của từng đơn vị thụ hưởng kinh phí, phải kiểm tra chặt về chứng từ, thủ tục, quy trình chi.

Thứ hai, nâng cao năng lực, chất lượng của đội ngũ cán bộ kiểm soát chi NSNN

Ưu tiên tổ chức các khóa đào tạo ngắn hạn, đào tạo chuyên sâu, tập huấn nghiệp vụ, bổ sung các kiến thức mới, cho các cán bộ kiểm soát thu chi ngân sách và toàn thể cán bộ của kho bạc nói chung. Gắn các hoạt động đào tạo với đòi hỏi phát triển nguồn lực nhân sự trên thực tiễn của khu vực nhà nước, cung cấp cho cán bộ các kiến thức chuyên ngành pháp lý, kinh tế học, bên cạnh cung cấp kiến thức hệ thống thể chế, chính sách của pháp luật về hoạt động kiểm soát.

Bên cạnh việc đào tạo về kiến thức chuyên môn, KBNN Bắc Ninh cũng cần tập trung vào việc bồi dưỡng về đạo đức, trách nhiệm công vụ, đạo đức nghề nghiệp cho đội ngũ cán bộ.

Thứ ba, tăng cường kiểm tra chủ đầu tư trong quá trình kiểm soát chi vốn đầu tư XDCB

Muốn thực hiện nhiệm vụ trên đòi hỏi trách nhiệm của cơ quan KBNN là vô cùng to lớn và rất nặng nề, kể cả khó khăn về phương diện hành chính, tố tụng hình sự đối với dự án, công trình có xảy ra sai phạm, tham nhũng, lãng phí liên quan đến phần phục vụ kiểm tra của KBNN. Mặt khác, muốn công tác kiểm tra có hiệu quả còn đòi hỏi người thực hiện công tác kiểm tra phải thành thạo cả về nghiệp vụ và kinh nghiệm thực tế thuộc lĩnh vực xây dựng và tài chính đầu tư khi thực hiện nhiệm vụ./.

Tài liệu tham khảo

1. Bộ Tài chính (2016), Thông tư số 08/2016/TT-BTC, ngày 18/01/2016 quy định quản lý, thanh toán vốn đầu tư sử dụng nguồn vốn ngân sách nhà nước.

2. KBNN Bắc Ninh (2020-2022), Báo cáo tổng kết hoạt động các năm, từ năm 2020 đến năm 2022.

3. Quốc hội (2015), Luật Ngân sách nhà nước, số 83/2015/QH13, ngày 25/06/2015.