Rà soát, đánh giá một cách triệt để, toàn diện dự án "đắp chiếu"

Theo báo cáo của Chính phủ hiện có 5 dự án tồn đọng có số vốn đầu tư lên đến hàng nghìn tỷ đồng là: Xơ sợi polyester Đình Vũ, lọc dầu Dung Quất, bột giấy Phương Nam, đạm Ninh Bình, gang thép Thái Nguyên và nhiên liệu sinh học ethanol Phú Thọ.

Theo Bộ trưởng Tuấn Anh, những dự án này đều diễn ra trong thời gian rất dài so với quá trình đầu tư được phê duyệt. Đồng thời, trong quá trình thực hiện có nhiều vướng mắc, thay đổi cả về bối cảnh, thị trường cũng như vấn đề cụ thể trong từng dự án, tuy đã có sự chỉ đạo của cơ quan quản lý Nhà nước nhưng chưa hiệu quả.

Thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, Bộ Công Thương cùng các bộ, ngành đang tổng hợp, đánh giá, kiểm tra một cách triệt để và toàn diện tất cả những vấn đề tồn tại của các dự án này.

Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh

Qua quá trình thanh tra, ông Trần Tuấn Anh cho rằng, các dự án này đã bộc lộ những khiếm khuyết, lỗ hổng trong quản lý Nhà nước, đặc biệt là khung pháp lý. Bộ trưởng Bộ Công Thương nhấn mạnh cần làm rõ trách nhiệm cơ quan quản lý nhà nước đối với vốn trong doanh nghiệp nhà nước trong thời gian tới. Đặc biệt, trách nhiệm của bộ chủ quản cũng như bộ chuyên ngành cần phải xem xét lại việc chấp hành pháp luật và tổ chức thực hiện pháp luật, nhất là trong chất lượng các dự án đầu tư, khâu chiến lược, quy hoạch, chủ trương đầu tư... Không loại trừ những tồn tại, những hành động có sự cố ý vi phạm pháp luật Nhà nước trong quản trị, điều hành các hoạt động đầu tư tại doanh nghiệp nhà nước.

Theo đó, người đứng đầu ngành Công Thương cho biết, sẽ đánh giá thực trạng hiện nay của dự án, quá trình điều hành thực hiện các dự án đầu tư cũng như vai trò, trách nhiệm của các cấp quản lý cũng như các chủ đầu tư. Việc đánh giá này thực hiện theo nguyên tắc bảo vệ, giữ gìn lợi ích của Nhà nước cũng như hiệu quả đồng vốn của Nhà nước, đảm bảo không thất thoát vốn, phù hợp với nguyên tắc của nền kinh tế thị trường và mục tiêu đầu tư của dự án. Đặc biệt, làm rõ trách nhiệm của cá nhân và đơn vị liên quan để từ đó có biện pháp xử lý.

Là đại biểu đã đăng đàn về thất thoát vốn Nhà nước tại 5 dự án nghìn tỷ, Uỷ viên thường trực Uỷ ban kinh tế Phùng Văn Hùng bày tỏ sự băn khoăn sau phần giải trình của Bộ trưởng Tuấn Anh, ông đặt câu hỏi: "Bộ Công Thương đã tính toán phương án để xử lý số dự án đắp chiếu hay chưa? Mong Bộ trưởng cho Quốc hội, công luận biết".

Đại biểu Trương Trọng Nghĩa (TP. Hồ Chí Minh) đề nghị Bộ Công Thương sớm lập danh mục các dự án đầu tư đắp chiếu, có nguy cơ thua lỗ mà Bộ trưởng Trần Tuấn Anh nêu tại phần giải trình.

"Phải rạch ròi số này ra, vì thua lỗ một ngày, một tháng rồi một năm cộng lại thì sẽ là số vốn thất thoát rất lớn. Trong khi người dân tại những vùng sâu, vùng xa lại đang cần Nhà nước đầu tư", ông Nghĩa nhấn mạnh.

Các nhà thầu không chấp hành đầy đủ quy định về pháp luật môi trường

Về phát triển năng lượng và đảm bảo môi trường cho thủy điện, nhiệt điện, Bộ trưởng Trần Tuấn Anh khẳng định, đây là lĩnh vực ưu tiên của ngành Công Thương. Cho đến năm 2025, các nguồn năng lượng nhiệt điện, trong đó có nhiệt điện than, thủy điện vẫn tiếp tục đóng vai trò quan trọng để đảm bảo cân đối cung - cầu cho sự phát triển của đất nước và tiêu dùng.

Vì thế, thời gian tới, tiếp tục phát triển năng lượng theo hướng cân đối hài hòa giữa các nguồn năng lượng, đặc biệt hướng tới nguồn năng lượng xanh, sạch, tái tạo, cũng như hướng tới sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả. Việc này được thực hiện thông qua đổi mới mô hình tăng trưởng, giảm bớt công nghệ tiêu hao điện và nhất là tạo môi trường thông thoáng, minh bạch, công khai trong quản trị thị trường điện.

Về chính sách phát triển các dự án điện thời gian qua, Bộ trưởng Tuấn Anh cho biết, điểm nghẽn môi trường tại các dự án nhiệt điện không phải do công nghệ lạc hậu, khi hầu hết các nhà máy này đều sử dụng công nghệ của các nước G7, mà nằm ở phần thiết bị.

Theo người đứng đầu ngành Công Thương: "Các nhà thầu, tổng thầu đã không chấp hành đầy đủ quy định về pháp luật môi trường".

Trước phản ánh một số dự án thuỷ điện vừa qua không tuân thủ quy trình vận hành xả lũ, gây thiệt hại cho vùng hạ du, Bộ trưởng Tuấn Anh khẳng định, thuỷ điện là lĩnh vực cơ quan này cố gắng đảm bảo "lợi ích của nhân dân, sự phát triển hài hoà của xã hội, nhất là các vùng bị tác động".

Tuy nhiên, trước phần phát biểu của Bộ trưởng Công Thương, đại biểu Nguyễn Thái Học thẳng thắn đối chất: “Bộ trưởng nói quá trình đầu tư, vận hành các thủy điện đều đúng pháp luật, đúng quy trình là chưa thoả đáng”.

Dẫn chứng việc tích nước, xả lũ của thủy điện được nhiều địa phương phản ánh chưa đúng quy định, ông Học đặt câu hỏi: "Lũ lụt miền Trung đặt ra câu hỏi việc vận hành thủy điện có đúng quy trình và quy định không? Các thủy điện đã làm tốt chức năng cung cấp nước vào mùa khô hạn, tích nước vào mùa mưa để hạn chế lũ lụt chưa?”.

Ông Học cũng không đồng tình khi Bộ trưởng Tuấn Anh nói đời sống người dân các vùng triển khai thủy điện, sau khi tái định cư được đảm bảo, vì thực tế nhiều nơi số hộ nghèo chiếm tới 30%, thậm chí là 80%./.