Hiện thực hóa khát vọng tăng trưởng xanh Việt Nam

Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Thị Bích Ngọc khẳng định, Việt Nam đang rất nỗ lực chuyển dịch nền kinh tế theo hướng tăng trưởng xanh

Hội thảo “Tác động của COP26 đến chuyển dịch năng lượng theo hướng tăng trưởng xanh” do Bộ Kế hoạch và Đầu tư và Bộ Công Thương đồng chủ trì tổ chức ngày 17/8/2022 thu hút hơn 180 đại biểu đến từ các cơ quan trung ương, địa phương và một số tổ chức quốc tế tham dự. Mục tiêu của hội thảo là trao đổi, thảo luận, tham vấn các chủ thể có liên quan về các nhiệm vụ, hành động để thực hiện thành công “Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn 2050”, bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, song song với việc thực hiện cam kết mạnh mẽ về đưa phát thải ròng về 0 vào năm 2050 của Thủ tướng Chính phủ tại Hội nghị COP26.

Phát biểu khai mạc sự kiện, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Thị Bích Ngọc cho biết, nhằm cụ thể hóa các mục tiêu, chỉ tiêu đặt ra trong Chiến lược phát triển kinh tế-xã hội 2021-2030 hướng tới khát vọng phát triển nhanh, bền vững đất nước, hàng loạt chiến lược, chính sách trên các ngành, lĩnh vực đã được cập nhật, sửa đổi và ban hành trong thời gian gần đây. Trong đó việc Bộ Kế hoạch và Đầu tư tham mưu Thủ tướng Chính phủ ban hành Chiến lược TTX quốc gia giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn 2050 vào tháng 10 năm 2021, ngay trước thềm Hội nghị COP 26 và sau đó, ngày 22/7/2022 vừa qua, Kế hoạch hành động quốc gia về tăng trưởng xanh (TTX) giai đoạn 2021-2030 là những điểm nhấn hết sức quan trọng.

Kế hoạch hành động quốc gia về TTX có 18 nhóm chủ đề, 57 nhóm nhiệm vụ, hoạt động và 134 nhiệm vụ, hoạt động cụ thể hướng tới 04 mục tiêu quan trọng của Chiến lược: (1) Giảm cường độ phát thải khí nhà kính trên GDP; (2) Xanh hóa các ngành kinh tế; (3) Xanh hóa lối sống và thúc đẩy tiêu dùng bền vững (4) Xanh hóa quá trình chuyển đổi trên nguyên tắc bình đẳng, bao trùm, nâng cao năng lực chống chịu. Đối với việc chuyển đổi năng lượng theo hướng xanh, bền vững, Chiến lược quốc gia về TTX giai đoạn 2021-2030 nhấn mạnh định hướng: “Nâng cao hiệu suất và hiệu quả sử dụng năng lượng, giảm mức tiêu hao năng lượng trong hoạt động sản xuất, vận tải, thương mại và công nghiệp; bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia theo hướng phát triển đồng bộ các nguồn năng lượng, khai thác và sử dụng tiết kiệm các nguồn năng lượng trong nước và chuyển đổi cơ cấu nguồn năng lượng theo hướng giảm sự phụ thuộc vào năng lượng hóa thạch; đẩy mạnh khai thác có hiệu quả và tăng tỷ trọng các nguồn năng lượng tái tạo, năng lượng mới trong sản xuất và tiêu thụ năng lượng của quốc gia”. “Có thể nói đây là định hướng toàn diện, tổng thể đối với việc chuyển đổi ngành năng lượng để góp phần vào mục tiêu giảm phát thải của quốc gia”, Thứ trưởng nhấn mạnh.

Ông Lê Việt Anh, Vụ trưởng Vụ Khoa học, Giáo dục, tài nguyên và môi trường, Bộ Kế hoạch và Đầu tư nhận định, năng lượng gắn kết chặt chẽ với thúc đẩy chuyển dịch xanh ở nhiều ngành

Chia sẻ tham luận "Triển khai tăng trưởng xanh trong bối cảnh trong nước và quốc tế mới hướng tới mục tiêu phát thải ròng bằng “0”" tại Hội thảo, ông Lê Việt Anh, Vụ trưởng Vụ Khoa học, Giáo dục, tài nguyên và môi trường, Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho biết, trong giai đoạn 2021-2030 và đến năm 2050, ngành năng lượng tập trung vào 02 mục tiêu cụ thể, đó là: (1) giảm tiêu hao năng lượng sơ cấp trên GDP tối thiểu từ 1,0-1,5% và 1,0%/năm cho mỗi giai đoạn 10 năm và (2) tỷ trọng năng lượng tái tạo trên tổng năng lượng sơ cấp đạt tối thiểu 15-20% và 25-30% tương ứng cho từng giai đoạn.

Thực thi mục tiêu trên kỳ vọng sẽ đóng góp vào việc đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia thông qua phát triển đồng bộ các nguồn năng lượng cũng như tăng tỷ trọng năng lượng tái tạo và nâng cao hiệu suất, hiệu quả sử dụng. Đồng thời nâng cao chất lượng lưới điện phân phối thông qua phát triển lưới điện thông minh.

Cũng theo ông Việt Anh, thực tế cho thấy, năng lượng gắn kết chặt chẽ với thúc đẩy chuyển dịch xanh nhiều ngành, lĩnh vực như thúc đẩy phát triển cơ sở hạ tầng giao thông xanh, chuyển đổi phương tiện giao thông điện, LPG vận chuyển hàng hóa, hay phát triển hydrô xanh và nhiên liệu sinh học hàng không, hoặc quá trình công nghiệp và xi măng không các-bon. Theo đó, tiềm năng để thúc đẩy tăng trưởng xanh sẽ không chỉ phát triển đơn lẻ ngành năng lượng, mà có sự phát triển hài hòa giữa ngành năng lượng và các ngành công nghiệp, giao thông, xây dựng…

Quyết tâm chuyển đổi, cơ cấu ngành năng lượng theo hướng xanh

Thứ trưởng Đặng Hoàng An - đồng chủ trì Hội thảo

Đại diện Bộ Công thương, Thứ trưởng Đặng Hoàng An - đồng chủ trì Hội thảo chia sẻ, Việt Nam là quốc gia luôn chủ động và có trách nhiệm với cộng đồng quốc tế đối với các vấn đề toàn cầu. Điều này đã được khẳng định qua sự tham gia, cam kết rất mạnh mẽ của Việt Nam tại Hội nghị COP26 vừa qua diễn ra tại Vương quốc Anh. Cam kết đạt mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 và tham gia Tuyên bố toàn cầu về chuyển đổi điện than sang năng lượng sạch là định hướng quan trọng của Việt Nam hướng tới nền kinh tế carbon thấp, tăng trưởng xanh trong những thập kỷ tới.

Cũng theo Thứ trưởng Hoàng An, thời gian qua, thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ Công Thương nghiên cứu, tham mưu đề xuất xây dựng và hoàn thiện các cơ chế chính sách phát triển ngành năng lượng phù hợp với xu thế chung của toàn cầu và cam kết của Việt Nam tại Hội nghị COP26.

Một trong những văn bản hết sức quan trọng là dự thảo Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2045 (Quy hoạch điện VIII). Thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Công Thương đã xây dựng nhiều kịch bản, phương án để điều chỉnh, cập nhật Dự thảo Quy hoạch điện VIII theo hướng giảm dần phụ thuộc nhiệt điện than và dành sự ưu tiên cao cho phát triển năng lượng tái tạo với cơ cấu và sự phân bố hợp lý. Hiện nay, dự thảo Quy hoạch điện VIII đang được Thủ tướng Chính phủ xem xét, phê duyệt trong thời gian tới. Theo đó, quá trình chuyển đổi cơ cấu ngành năng lượng đang được Chính phủ Việt Nam đẩy mạnh và quyết tâm thực hiện theo tinh thần phát huy nội lực, đồng thời tăng cường sự hợp tác, hỗ trợ từ các đối tác phát triển. Những cơ chế hợp tác đa phương và song phương là rất có ý nghĩa đối với sự phát triển ngành năng lượng và nền kinh tế quốc gia của Việt Nam.

Thứ trưởng cho biết, để đảm bảo mục tiêu phát triển theo hướng tăng, ngành năng lượng phải đáp ứng các yêu cầu sau: (i) Đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia trong trung và dài hạn để đáp ứng các mục tiêu phát triển; (ii) Xác định được cơ cấu năng lượng tối ưu và bền vững của đất nước; (iii) Thu hút mạnh mẽ đầu tư vào cơ sở hạ tầng năng lượng; (iv) Tháo gỡ các điểm nghẽn, thúc đẩy phát triển các nguồn năng lượng sạch hơn, xanh hơn và các nguồn năng lượng tái tạo (v) Nâng cao hơn nữa hiệu quả sử dụng năng lượng, giảm cường độ sử dụng năng lượng và sử dụng điện của nền kinh tế. Song song với đó, cần tạo điều kiện để các đối tượng trong xã hội, mọi tầng lớp nhân dân đều được tiếp cận và thụ hưởng lợi ích từ các chính sách phát triển năng lượng bền vững với chi phí hợp lý, đặc biệt cần quan tâm thích đáng đến nhóm đối tượng xã hội dễ bị tổn thương, đến người thu nhập thấp và các đối tượng chính sách.

Tháng 4/2022, Bộ Công thương đã trình lại Thủ tướng phương án quy hoạch điện VIII theo hướng điều chỉnh hướng đến mục tiêu tại COP 26

Chi tiết về Quy hoạch điện VIII, ông Hoàng Tiến Dũng, Cục trưởng Cục điện lực và năng lượng tái tạo, Bộ Công thương cho biết, trước khi diễn ra Hội nghị COP 26, Bộ Công thương đã trình Thủ tướng phê duyệt quy hoạch phát triển điện lực quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2045 (gọi tắt là quy hoạch điện VIII). Tuy nhiên cam kết của Thủ tướng tại COP 26 đã làm thay đổi hoàn toàn quan điểm phát triển điện lực của Việt Nam trong thời gian tới. Quy hoạch điện VIII vì vậy đã phải hiệu chỉnh lại toàn bộ phương án phát triển điện tới năm 2045. Tháng 4/2022, Bộ Công thương đã trình lại Thủ tướng phương án quy hoạch điện VIII theo hướng điều chỉnh hướng đến mục tiêu tại COP 26.

Cũng theo ông Dũng, dẫu còn nhiều khó khăn, thách thức trong đảm bảo cung cấp điện cho phát triển kinh tế - xã hội và thực hiện cam kết của Việt Nam tại COP 26, nhưng chắc chắn xu hướng chuyển dịch năng lượng xanh là không thể đảo ngược.

Cần sự hợp sức của các nguồn lực trong và ngoài nước cho tăng trưởng xanh

Ông Rahul Kitchlu, Ngân hàng Thế giới (WB) cho rằng, cộng đồng quốc tế cũng như WB sẵn sàng hỗ trợ Việt Nam trong nỗ lực chuyển dịch năng lượng

Chia sẻ tại Hội thảo, chuyên gia Ngân hàng Thế giới (WB) ông Rahul Kitchlu đánh giá, cùng với các quốc gia khác, những cam kết của Việt Nam tại COP 26 đóng vai trò quan trọng trên toàn cầu. Việt Nam là một trong những quốc gia đi đầu về năng lượng tái tạo với hơn 20 GW năng lượng tái tạo và huy động 17 tỷ USD đầu tư tư nhân 2 năm qua. Mặc dù còn nhiều thách thức, nhưng ông Rahul Kitchlu cho rằng, Việt Nam có lợi thế trong chuyển dịch tăng trưởng xanh và cộng đồng quốc tế cũng như WB sẵn sàng hỗ trợ Việt Nam trong nỗ lực chuyển dịch năng lượng. Sự hỗ trợ bao gồm chia sẻ kiến thức, kinh nghiệm quốc tế cũng như hỗ trợ huy động nguồn vốn chi phí thấp dành cho biến đổi khí hậu, nhằm giúp Việt Nam chuyển dịch năng lượng xanh hiệu quả và bền vững.

Ông Phạm Văn Tấn, Phó cục trưởng Cục Biến đổi khí hậu, Bộ Tài nguyên và Môi trường cho biết, Việt Nam cần thêm khoảng 100 tỷ USD cho thích ứng với biến đổi khí hậu và 373 tỷ USD để đưa mức phát thải ròng về 0 vào năm 2050.

Về nhu cầu tài chính, ông Phạm Văn Tấn, Phó cục trưởng Cục Biến đổi khí hậu, Bộ Tài nguyên và Môi trường cho biết, để thực hiện các cam kết, Việt Nam cần thêm khoảng 100 tỷ USD cho thích ứng với biến đổi khí hậu và 373 tỷ USD để đưa mức phát thải ròng về 0 vào năm 2050. Tuy nhiên, ông Tấn cho rằng cần hiểu rõ về 2 loại cam kết trong việc triển khai phát thải ròng về 0 vào năm 2050. Đó là cam kết có kèm điều kiện (sử dụng các biện pháp chính sách và nguồn lực ngân sách nhà nước, đầu tư của doanh nghiệp trong và ngoài nước, vốn vay và sự đóng góp của người dân); và cam kết không kèm điều kiện (khi được các tổ chức tài chính quốc tế thông qua các khoản tài chính viện trợ không hoàn lại; các nguồn tài chính và công nghệ tăng cường năng lực theo thỏa thuận Paris…). Theo đó, để hoàn thành trọn vẹn mục tiêu đưa phát thải ròng về 0 vào năm 2050, bên cạnh nỗ lực chủ quan, Việt Nam cần phải huy động được các nguồn lực từ tổ chức quốc tế, các đối tác phát triển, các quỹ, các định chế tài chính trong và ngoài nước… Cùng với đó, ông Tấn cho rằng, Việt Nam cần thúc đẩy phát triển thị trường carbon trong nước, nhằm tăng thêm nguồn đầu tư cho phát triển carbon thấp.

Kết luận Hội thảo, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Thị Bích Ngọc nhấn mạnh 5 vấn đề. Thứ nhất, chuyển dịch năng lượng theo hướng xanh, bền vững là xu thế tất yếu và không thể đảo ngược. Việt Nam, một quốc gia đang phát triển, với nguồn lực còn hạn chế đang có những bước đi thực sự trong chuyển đổi cơ cấu năng lượng để hướng tới mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050. Thứ hai, bên cạnh việc chuyển đổi từ năng lượng hóa thạch sang năng lượng tái tạo, năng lượng sạch, việc sử dụng năng lượng hiệu quả là cực kỳ quan trọng trong chuyển dịch năng lượng theo hướng xanh, bền vững.

Theo đó, cần có các biện pháp chủ động hơn nữa trong sử dụng năng lượng hiệu quả trên phạm vi toàn quốc và cần tăng cường năng lực tốt hơn cho địa phương về vấn đề này. Thứ ba, quá trình chuyển dịch năng lượng xanh, bền vững của Việt Nam cần nhận được sự đồng hành và hỗ trợ thỏa đáng từ các tổ chức quốc tế, các đối tác phát triển và công ty/tập đoàn lớn của thế giới. Thứ tư, lộ trình chuyển dịch năng lượng của Việt Nam cần được tính toán kỹ lưỡng để đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế-xã hội và nhu cầu điện cho sinh hoạt của nhân dân với giá cả phải chăng, đồng thời giảm thiểu tác động đến các nhóm/đối tượng trong xã hội. Thứ năm, chuyển dịch năng lượng theo hướng xanh, bền vững muốn thành công cần có quyết tâm chính trị lớn; sự phối hợp đồng bộ, toàn diện từ tất cả các bên liên quan; sự đồng lòng của người dân và cộng đồng doanh nghiệp.

Thứ trưởng cũng cho biết, các thảo luận, kiến nghị của các đại biểu tham dự Hội thảo đều được Bộ Kế hoạch và Đầu tư và Bộ Công Thương tổng hợp, xem xét phản ánh trong quá trình tham mưu, tư vấn cho Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ. Hội thảo là hoạt động khởi đầu cho hàng loạt sự kiện tiếp theo về chủ đề chuyển dịch năng lượng theo hướng xanh và bền vững tại Việt Nam nhằm mục tiêu đưa phát thải ròng về 0 vào năm 2050./.