Về niên vụ cà phê 2014/15, theo cập nhật mới nhất vào ngày 20/8/2015, Tổ chức Cà phê Quốc tế (ICO) ước tính sản lượng cà phê thế giới đạt khoảng 141,7 triệu bao loại 60 kg, giảm 3,5% so với niên vụ 2013/14. Trong đó, sản lượng cà phê arabica giảm 3,9% và sản lượng cà phê robusta giảm 3,7%.

Xuất khẩu cà phê toàn cầu trong 9 tháng đầu niên vụ 2014/15 (tháng 10/2014 – 6/2015) giảm 4,3% so với cùng kỳ niên vụ trước. Xuất khẩu cà phê arabica toàn cầu trong 12 tháng tính đến tháng 6/2015 đạt 67,31triệu bao, giảm so với mức 69,34 triệu bao ở cùng kỳ năm trước. Trong khi đó, xuất khẩu cà phê robusta toàn cầu trong 12 tháng tính đến tháng 6/2015 đạt 43,12 triệu bao, giảm so với mức 44,55 triệu bao ở cùng kỳ năm trước.

Nguồn cung cà phê toàn cầu niên vụ 2014/15

Hình 1 – ICO ước tính sản lượng cà phê toàn cầu năm 2014

ICO ước tính tiêu thụ cà phê toàn cầu trong năm 2014 đạt 149,2 triệu bao loại 60 kg, duy trì tỷ lệ tăng trưởng trung bình hàng năm về tiêu thụ cà phê toàn cầu là 2,3% kể từ năm 2011.

Hình 2 – ICO ước tính tiêu thụ cà phê toàn cầu năm 2014

Theo đánh giá của ICO thì nhu cầu tiêu thụ cà phê trên thế giới hiện nay khá mạnh ở nhiều nước, đặc biệt ở các thị trường truyền thống như Canada, EU, Nhật Bản, Na Uy, Thụy Sỹ, Mỹ và một số nước khác nhưng tiềm năng lớn nhất là ở các thị trường mới nổi như Algeria, Australia, Nga, Hàn Quốc, Thổ Nhĩ Kỳ, Ukraina và một số nước khác, trong khi nhu cầu tiêu thụ cà phê tại các nước xuất khẩu cà phê vẫn duy trì ổn định.

Theo báo cáo định kỳ giữa năm của Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA), cập nhật vào 19/6/2015, sản lượng cà phê toàn cầu niên vụ 2014/15 được điều chỉnh giảm 3,5 triệu bao so với ước tính hồi tháng 12 năm ngoái xuống mức 146,3 triệu bao. Sản lượng cà phê các nước Trung Mỹ và Mê-hi-cô được điều chỉnh giảm 700.000 bao xuống mức 16,0 triệu bao do ảnh hưởng dịch nấm gỉ sét lá. Sản lượng cà phê Việt Nam được điều chỉnh giảm 1,1 triệu bao xuống 28,2 triệu bao do năng suất đạt thấp hơn kỳ vọng.

USDA điều chỉnh tăng ước tính xuất khẩu cà phê thế giới niên vụ 2014/15, tăng 2,5 triệu bao lên 32,5 triệu bao do nhu cầu tiêu thụ cà phê tăng từ Mỹ và Châu Âu; đồng thời điều chỉnh giảm xuất khẩu cà phê từ các nước Trung Mỹ và Mê-hi-cô giảm 700.000 bao xuống mức 13,0 triệu bao do nguồn cung ứng cà phê xuất khẩu giảm. Ngoài ra, USDA cũng điều chỉnh giảm dự trữ cà phê chuyển vụ từ niên vụ 2014/15, giảm 2,9 triệu bao xuống còn 33,5 triệu bao. Dự trữ cà phê chuyển vụ của Việt Nam được điều chỉnh giảm 2,5 triệu bao xuống còn 2,4 triệu bao. Dự trữ cà phê chuyển vụ của Brazil được điều chỉnh giảm 1,2 triệu bao xuống 5,8 triệu bao do xuất khẩu cà phê tăng. Tiêu thụ cà phê từ EU được điều chỉnh tăng 750.000 bao lên 12,0 triệu bao.

Dự báo sản lượng cà phê toàn cầu niên vụ 2015/16

Về niên vụ cà phê 2015/16, USDA dự báo sản lượng cà phê toàn cầu niên vụ 2015/16 phục hồi 6,4 triệu bao so với niên vụ trước lên mức 152,7 triệu bao do sản lượng cà phê đạt kỷ lục tại Indonesia và Honduras cũng như mức phục hồi sản lượng cà phê khiêm tốn từ Brazil. Xuất khẩu và tiêu thụ cà phê toàn cầu dự báo đạt số liệu kỷ lục, khiến dự trữ cà phê cuối vụ xuống mức thấp nhất trong vòng 4 năm qua.

Brazil

Về sản lượng cà phê Brazil niên vụ 2015/16, USDA dự báo sản lượng cà phê arabica nước này tăng 3,8 triệu bao lên 38,0 triệu bao do điều kiện thời tiết thuận lợi trong hầu hết giai đoạn phát triển hoa và kết hạt dù trong tháng 1/2015 thời tiết khô hạn hơn mức trung bình tại các bang Minas Gerais, Sao Paulo - hai bang chiếm khoảng 80% tổng sản lượng cà phê Brazil. Điều này trước ngược với năm ngoái hạn hán kéo dài và nhiệt độ cao khiến sản lượng cà phê giảm mạnh dù là năm được mùa theo chu kỳ năm được năm mất. Sản lượng cà phê robusta của Brazil niên vụ 2015/16 dự báo giảm 2,6 triệu bao xuống mức 14,4 triệu bao do năng suất giảm bởi lượng mưa dưới mức trung bình và nhiệt độ trên mức trung bình tại bang Espirito Santo, nơi đa số trồng cà phê robusta. Tổng sản lượng gồm cà phê arabica và robusta của Brazil niên vụ 2015/16 dự báo tăng 1,2 triệu bao ước đạt 52,4 triệu bao. Tuy nhiên tổng nguồn cung cà phê vẫn giảm do dự trữ cà phê chuyển vụ từ năm ngoái giảm.

Hình 1 - Biểu đồ sản lượng cà phê Brazil qua các năm theo USDA

Ngày 09/6/2015, Conab, công ty cung ứng quốc gia của Brazil đã dự báo sản lượng cà phê Brazil niên vụ 2015/16 sẽ đạt khoảng 44,3 triệu bao, so với mức 44,1 – 46,6 triệu bao ở lần dự báo tháng 1. Conab sẽ công bố ước tính kế tiếp vào ngày 15/9/2015.

Ngày 31/7/2015, nhóm các nhà sản xuất cà phê của Hội đồng Cà phê Quốc gia Brazil (NCC) cảnh báo về quá trình thu hoạch cà phê arabica của Brazil khi cho rằng nhà đầu tư có “quan điểm sai lầm” về quy mô sản lượng cà phê Brazil năm nay, đồng thời cũng cảnh báo khả năng yếu tố thời tiết có thể ảnh hưởng đến sản lượng cà phê Brazil năm 2016. Theo nhóm các nhà sản xuất này thì sản lượng cà phê Brazil năm nay có thể bị ảnh hưởng bởi đợt hạn hán kéo dài trong đầu năm 2014.

"Tình hình thiếu mưa trong giai đoạn cà phê ra hoa vào tháng 9 và tháng 10 năm ngoái, và mùa hè nóng hạn giữa tháng 12 năm ngoái đến tháng 2 năm nay khiến cho cây cà phê không thể tránh khỏi ảnh hưởng sức ép hạn hán trước đó," NCC cho biết. "Thị trường có quan điểm sai lầm khi cho rằng năm nay sản lượng cà phê Brazil đạt mức cao," nhóm này nhận định, kỳ vọng sản lượng cà phê Brazil niên vụ 2015/16 vào khoảng 40,3 - 43,25 triệu bao, trong đó sản lượng cà phê arabica vào khoảng 30 - 32,15 triệu bao.

Theo NCC, thiệt hại mùa vụ cà phê là rõ ràng khi kết quả phát triển hạt cà phê hạn chế sau thu hoạch, với chứng cứ từ các hợp tác xã cà phê cho biết phải mất 600 lít hạt cà phê để sản xuất hoàn thành một bao cà phê loại 60 kg, so với mức điển hình 480 lít. Chỉ có khoảng 15% cà phê đạt cấp sàng 17 tiêu chuẩn, yêu cầu tốt nhất cho xuất khẩu, so với mức điển hình là 30%. Thậm chí các đồn điền cà phê có hệ thống tưới tiêu cũng cho thấy mức độ thiệt hại do thiếu lượng mưa làm giảm nguồn nước sẵn có, trong khi nhiệt độ cao làm tăng tốc độ bốc hơi nước.

Ông Silvas Brasiliero, Giám đốc điều hành NCC cảnh báo về khả năng sụt giảm sản lượng cà phê trong năm tới do thời tiết khắc khiệt ảnh hưởng đến năng suất.
"Khí hậu chưa trở lại bình thường tại các khu vực trồng cà phê ở Brazil, chắc chắc sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến sản lượng cà phê được thu hoạch vào năm 2016," ông Silvas nhận định. Tuy nhiên, ông cũng cho rằng: "Chúng ta cần phải đợi đến cuối thời điểm thu hoạch năm nay và đầu giai đoạn cà phê ra hoa cho vụ mới thì khi đó mới có thể đánh giá tốt hơn về triển vọng vụ cà phê năm tới".

Quan điểm về kết quả sản lượng cà phê Brazil năm nay đạt thấp hơn kỳ vọng được củng cố thêm tại Araguari, ở miền tây bang Minas Gerais, khi Tulio Rodrigues da Cunha, Giám đốc khu phức hợp nông thôn của khu vực vào cuối tháng 7 cho rằng sẽ thấy sản lượng cà phê sụt giảm dù chưa ước tính số liệu bao nhiêu.

Tuy vậy, tại bang Parana, cơ quan nông nghiệp của chính quyền địa phương, Dera, đánh giá sản lượng cà phê tại bang này có thể đạt mức cao, tăng 13% ước đạt 71.928 tấn (1,2 triệu bao).
Ngày 04/8/2015, Quỹ Nghiên cứu cà phê Brazil (Procafe) cho biết sản lượng cà phê Brazil niên vụ 2015/16 sẽ thấp hơn 20 - 30% so với mức dự báo hồi tháng 3 cảu họ, khoảng 41 - 43 triệu bao và số liệu chính xác hơn sẽ có thể biết được vào cuối tháng 9. Procafe đánh giá thiếu lạc quan như vậy về quy mô sản lượng cà phê vụ mới là do thiệt hại rõ ràng bởi ảnh hưởng thời tiết khô hạn hồi đầu năm làm giảm tỷ lệ chắc hạt cũng như trọng lượng hạt cà phê arabica. Trong báo cáo, Procafe cho biết chỉ có 8 - 12% hạt cà phê trên sàn 17 về kích cỡ, so với mức bình thường 20 - 30%.

Ước tính của Procafe thuộc dạng thấp nhất trong số các dự báo và thấp hơn nhiều so với số liệu dự báo từ Volcafe (50,4 triệu bao theo dự báo ngày 28/7/2015) và Bộ Nông nghiệp Mỹ (52,4 triệu bao theo dự báo định kỳ giữa năm).

"Chúng tôi chưa hoàn thành việc dự báo sản lượng nhưng chúng tôi chắc chắc rằng sự sụt giảm sản lượng cà phê Brazil năm nay sẽ được xác nhận vào cuối giai đoạn thu hoạch", Jose Edgard Paiva, Giám đốc Procafe đánh giá. Vào tháng 1 năm nay, thời tiết trải qua 25 ngày nắng và không có mưa, là giai đoạn quan trọng đối với quá trình hình thành hạt cà phê. Ông Paiva cho biết điều chỉnh ước tính sản lượng cà phê Brazil sẽ được tổng kết vào cuối tháng 9 tới đây.

Procafe đã tiến hành tham quan các nông trường cà phê và khảo sát các nhà sản xuất về kỳ vọng sản lượng căn cứ tình trạng phát triển hoa và hình thành hạt cà phê giai đoạn đầu sau đó đối chiếu dữ liệu của Bộ Nông nghiệp Brazil để đưa ra ước tính trung bình. Điều chỉnh ước tính sản lượng của Procafe được thực hiện lần này dựa trên các phỏng vấn qua điện thoại đối với các nhà sản xuất, theo đó nhóm nghiên cứu đặt câu hỏi về kết quả thu hoạch và mong muốn sẽ bán bao nhiêu cà phê, ông Paiva cho biết.

Tuy nhiên ước tính của Procafe làm dấy lên sự hoài nghi. Các nhà quan sát cho rằng, đánh giá của Procafe thường theo hướng hạ bớt sản lượng do tổ chức này có liên quan đến Chính phủ Brazil (thường làm như vậy để kích thích thị trường).

Sau đó, ngày 06/8/2015, Công ty Terra Coretora tại Brazil ước tính sản lượng cà phê Brazil năm nay đạt khoảng 45 - 47 triệu bao. Terra cũng cho biết kích cỡ hạt cà phê nhỏ và mất nhiều cà phê hơn bình thường để đạt được một bao cà phê.

Ngày 11/8/2015, Viện Địa lý và Thống kê Brazil (IBGE) đã tham gia cuộc tranh luận về sản lượng cà phê Brazil khi nâng ước tính sản lượng cà phê Brazil năm nay, do tăng về diện tích sản xuất là chính chứ không phải do tăng năng suất.

IBGE, một viện thống kê chính thức của chính phủ Brazil, đã nâng dự báo sản lượng cà phê Brazil niên vụ 2015/16 thêm 800.000 bao lên mức 44,2 triệu bao (tương đương 2,7 triệu tấn). Trong đó, sản lượng cà phê arabica là 33,4 triệu bao, sản lượng cà phê robusta là 10,8 triệu bao.

IBGE cho rằng ước tính sản lượng cà phê arabica tăng chủ yếu do bang Sao Paulo, bang sản xuất cà phê arabica lớn thứ hai Brazil, sẽ thu hoạch 3,64 triệu bao. Số liệu này vẫn thấp hơn mức ước tính 3,83 bao từ Conab.

Ngày 12/8/2015, Ngân hàng Commmerzbank cho biết triển vọng sản lượng cà phê Brazil sẽ ngày càng trở nên rõ ràng hơn với khả năng sẽ kết thúc mùa vụ ở khoảng biên dưới của biên độ dự báo hiện nay (40 - 52 triệu bao).

Ngày 13/8/2015, Intelligent Coffee Insights, một công ty nghiên cứu được thành lập gần đây (do một cựu giám đốc điều hành Starbucks đồng sáng lập) đã hạ ước tính sản lượng cà phê Brazil niên vụ 2015/16 xuống mức 46,1 triệu bao.

Ngày 14/8/2015, công ty xuất khẩu Terra Forte ở Brazil ước tính dự trữ cà phê chuyển vụ của Brazil năm nay chỉ ở mức 4,66 triệu bao, mức thấp nhất kể từ năm 1999. Ước tính sản lượng cà phê Brazil niên vụ 2015/16 đạt khoảng 47,28 triệu bao, tăng so với mức 46,78 triệu bao ở niên vụ trước. Trong đó, sản lượng cà phê arabica ước tính đạt 32,05 triệu bao, tăng so với mức 29,34 triệu bao ở niên vụ trước. Sản lượng cà phê robusta ước giảm xuống mức 15,23 triệu bao so với mức 17,44 triệu bao ở niên vụ trước do hạn hán vào tháng 1 năm nay tại bang sản xuất cà phê robusta chính ở Brazil là Espirito Santo.

Terra Forte cho biết các lô mẫu và báo cáo nông trường cà phê hiện có cho biết các điều chỉnh ước tính của họ trong thời gian tới sẽ có khuynh hướng điều chỉnh theo hướng giảm. Công ty này cho rằng sản lượng cà phê Brazil năm nay có thể tương tự như năm ngoái nếu xét về kích cỡ hạt cà phê và khối lượng cà phê thu hoạch được.

"Quan ngại về kích cỡ hạt cà phê có thể làm dấy lên lo ngại sụt giảm năng suất cà phê Brazil năm nay," Kona Haque, trưởng bộ phận nghiên cứu ở công ty hàng hóa ED&F Man cho biết khi nói về các yếu tố thúc đẩy giá cà phê arabica tương lai.

Ngày 19/8/2015, Công ty tư vấn Safras&Mercado cập nhật dự báo sản lượng cà phê Brazil niên vụ 2015/16 sẽ đạt 50,4 triệu bao (không thay đổi so với dự báo ngày 14/5/2015) và quá trình thu hoạch cà phê ở Brazil hiện nay đã hoàn thành 84%, so với mức 93% ở cùng kỳ năm ngoái, nhưng điều kiện thời tiết khô ấm hiện tại có thể thúc đẩy quá trình thu hoạch nhanh chóng hơn và có thể sắp hoàn thành vào cuối tháng 8. Cùng ngày, một phát ngôn viên của Hội đồng Cà phê Quốc gia Brazil (NCC) cho biết NCC hiện ước tính sản lượng cà phê Brazil năm nay sẽ đạt khoảng 40,3 triệu bao.

Thống kê dự báo sản lượng cà phê Brazil niên vụ 2015/16

Triển vọng sản lượng cà phê Brazil niên vụ 2015/16 vẫn chưa chắc chắn, nhưng bức tranh sẽ rõ ràng hơn khi càng về gần thời điểm thu hoạch xong cà phê.

"Các nhà rang xay đang quan tâm nhiều hơn đến sản lượng cà phê và các ước tính sản lượng cà phê thấp hơn từ Brazil ngày càng xuất hiện từ các công ty tư nhân cũng như chính phủ, vì thế người ta ngày càng trở nên tin tưởng vào các dự báo mới," Jack Scoville, một phó giám đốc tại công ty Price Futures Group ở Chicago cho hay.

“Quan điểm cho rằng sản lượng cà phê Brazil năm nay đạt khoảng 45-46 triệu bao nhìn chung được giới thương nhân chấp nhận hơn ", Jack Scoville tại công ty môi giới Price Futures cho biết.

Theo Tổ chức Cà phê Quốc tế (ICO), dự trữ cà phê tại hầu hết các nước sản xuất đang giảm dần, hơn nữa nguồn cung có thể không đủ để bù lại các mức sụt giảm sản lượng đáng kể.

"Điều này có thể khiến thị trường cà phê rất dễ xảy ra đà tăng nhanh về giá, như đã từng thấy trước đây vào tháng 3/2014 và đầu năm 2011, nếu sản lượng cà phê không đạt kỳ vọng," ICO cho biết.

Nhìn lại quá khứ, giá cà phê arabica tương lai tăng trên mốc 200 cent/lb vào tháng 3/2014 khi đó hạn hán đã ảnh hưởng đến các vùng trồng cà phê Brazil, giá cũng tăng lên trên mốc 300 cent/lb vào đầu năm 2011 khi đó mưa lớn dẫn đến sụt giảm sản lượng cà phê bất ngờ tại Colombia, nước sản xuất cà phê arabica lớn thứ hai thế giới.

Nhà phân tích chiến lược Ganes Chase tại Công ty J. Ganes Consulting LLC cho rằng, nhà đầu tư cà phê đầu cơ giá xuống nên cân nhắc tình trạng khô hạn ngày càng tăng tại các vùng trồng cà phê, tình trạng găm hàng chờ giá tăng và thu hoạch cà phê kết thúc trễ có thể thúc đẩy giá tăng. Dù Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA) ước tính sản lượng cà phê năm nay sẽ tốt hơn, nhưng chiến lược gia Ganes cảnh báo số liệu sản lượng có thể được điều chỉnh giảm, sẽ gây khó khăn cho nhà đầu cơ giá xuống.

Việt Nam

Về sản lượng cà phê Việt Nam, USDA dự báo trong niên vụ 2015/16 Việt Nam sẽ sản xuất khoảng 28,6 triệu bao (tương đương 1,7 triệu tấn), tăng 400.000 bao so với niên vụ trước, nguyên nhân tăng sản lượng do năng suất cà phê cải thiện nhờ điều kiện thời tiết thuận lợi.

Trong giai đoạn từ tháng 1 đến tháng 3 năm 2015, các vùng trồng cà phê chính tại Tây Nguyên trải qua thời tiết khô ráo và có nắng, điều kiện thời tiết thường thấy trong giai đoạn này, thuận lợi cho cây cà phê được tưới tiêu. Mùa mưa bắt đầu như kỳ vọng vào tháng 4, lượng mưa dù thấp hơn mấy năm trước song vẫn thuận lợi để cây cà phê ra hoa và phát triển hạt bình thường, xoa dịu quan ngại thiếu nguồn cung nước và hạn hán.

Diện tích trồng cà phê ước tính gần như không thay đổi so với năm ngoái sau khi có sự mở rộng diện tích khá khiêm tốn ở các tỉnh Lâm Đồng và Đắk Lắk trong khi diện tích thu hẹp ở tỉnh Gia Lai do sự cạnh tranh của cây tiêu.

Hình 2 - Biểu đồ sản lượng cà phê Việt Nam qua các năm theo USDA

Vào tháng 3 năm nay, Công ty Volcafe trực thuộc ED&F Man dự báo, sản lượng cà phê Việt Nam sẽ phục hồi mạnh trong niên vụ 2015/16, ước tăng 3,2 triệu bao lên mức 30,6 triệu bao, sau khi giảm 2,6 triệu bao trong niên vụ 2014/15.

Trước đó, Hiệp hội Cà phê Ca cao Việt Nam (Vicofa) dự báo, sản lượng cà phê Việt Nam niên vụ 2015/16 sẽ giảm xuống mức 22,2 triệu bao, giảm khoảng 20% so với niên vụ trước do ảnh hưởng hiện tượng El Nino. Hiện nay, theo ước tính của Vicofa, dự trữ cà phê của Việt Nam còn khoảng 300.000 tấn, tương đương 22,5% so với sản lượng cà phê niên vụ 2014/2015.

Theo khảo sát của hãng tin Reuters vào tháng 7/2015, sản lượng cà phê của Việt Nam trong niên vụ 2015/16 sẽ đạt khoảng 28,8 triệu bao.

Xu thế giảm giá chung của thị trường cà phê robusta kéo dài hơn một năm qua khiến cho một bộ phận người nông dân ở Việt Nam xem xét trồng cây tiêu để có nguồn thu nhập thay thế. Xu thế giảm một số diện tích cà phê để trồng hồ tiêu trong người nông dân có thể đe dọa sản lượng cà phê robusta trong những năm tới. Việt Nam là nước sản xuất hồ tiêu lớn nhất thế giới, đồng thời là nước cung ứng cà phê robusta lớn nhất thế giới.

Tuy nhiên, sản lượng cà phê giảm mạnh tại Việt Nam là điều chưa thể xảy ra sớm. Theo đánh giá của Carlos Mera, một nhà chiến lược hàng hóa tại Ngân hàng Rabobank International ở London, năng suất đang tăng dần trong khi nhu cầu tiêu thụ cà phê robusta toàn cầu cũng tăng. “Người nông dân sẽ không phá bỏ một tỷ lệ lớn cà phê để trồng cây tiêu,” Mera cho biết. "Sản lượng cà phê Việt Nam có thể tăng lên mức 29,4 triệu bao trong niên vụ 2015/16".

Colombia

USDA dự báo, sản lượng cà phê của Colombia niên vụ 2015/16 tăng 500.000 bao lên mức 13,0 triệu bao, mức cao nhất trong vòng 2 thập kỷ qua sau vài năm sản lượng dưới mức trung bình do dịch nấm gỉ sét lá và sâu đục thân cà phê tàn phá. Dịch nấm gỉ sét lá ban đầu ảnh hưởng khoảng 40% diện tích cà phê nhưng sau đó giảm đáng kể nhờ chương trình hỗ trợ ngành cà phê của Chính phủ Colombia. Colombia chủ yếu sản xuất cà phê arabica chất lượng cao, là nước sản xuất cà phê arabica lớn thứ hai thế giới, sau Brazil.

Hình 3 – Biểu đồ sản lượng cà phê Colombia qua các năm theo USDA

Ngày 04/8/2015, Bộ Tài chính Colombia dự báo sản lượng cà phê niên vụ 2014/15 của Colombia đạt 13 triệu bao, khá sát với dự báo của nhiều tổ chức uy tín ở địa phương, trong đó có Liên đoàn Người trồng cà phê Colombia (FNC) dự báo mức sản lượng khoảng 12,5 -13 triệu bao. Chú ý rằng sản lượng xuất khẩu cà phê 6 tháng đầu năm nay của Colombia đã đạt 6.246.000 bao.

Gần đây, xuất hiện nhiều bình luận về ảnh hưởng của hiện tượng El Nino đối với các vùng trồng cà phê Colombia có thể tác động đến sản lượng cà phê năm nay, nhưng sản lượng cà phê Colombia liên tục tăng ổn định trong nhiều năm qua cho nên chỉ khi xảy ra điều kiện thời tiết khô hạn hơn bình thường trong thời gian kéo dài thì mới có thể làm giảm đáng kể sản lượng cà phê của nước này.

FNC báo cáo xuất khẩu cà phê tháng 7 của Colombia tăng 227.000 bao tức tăng 18,37% so với cùng kỳ năm ngoái, đạt 1.463.000 bao. Do nhiều tháng xuất khẩu cà phê tăng cho nên lũy kế sản lượng cà phê xuất khẩu trong 10 tháng đầu niên vụ 2014/15 tăng 950.000 bao tức tăng 9,44% so với cùng kỳ niên vụ trước, đạt 11.011.000 bao. Triển vọng sản lượng cà phê xuất khẩu trong 2 tháng tiếp theo có thể đạt trên 2 triệu bao.

Theo FNC, có khoảng 3,4 tỷ cây cà phê mới đã được trồng trong chương trình thay thế cà phê già cỗi trong vòng 6 năm qua và kết quả chương trình này đang ảnh hưởng tích cực đến năng suất trung bình của các nông trường cà phê. Năng suất trung bình bao gồm sự kết hợp cà phê già cho năng suất thấp hơn cộng với cà phê mới có sức kháng bệnh cao cho năng suất cao hơn trong vòng 15 năm với kết quả trung bình 1.120 kg/héc-ta.

Chương trình trồng lại cà phê ở Colombia vẫn tiếp tục, theo đó nhiều nông trường cà phê đã được trồng lại trong hai năm qua sắp cho sản lượng, do đó nếu không có yếu tố thời tiết tiêu cực không lường trước thì có thể năng suất cà phê trung bình sẽ tiếp tục cải thiện. Từ đó, khả năng sản lượng cà phê hàng năm của Colombia hiện nay đạt mục tiêu 13 triệu bao thì vẫn có thể đạt mục tiêu 15 triệu bao trong vòng 3 - 4 năm tới.

Trung Mỹ và Mê-hi-cô

Các nước Trung Mỹ và Mê-hi-cô chiếm 1/5 sản lượng cà phê arabica thế giới. Dịch nấm gỉ sét lá cà phê tiếp tục ảnh hưởng xấu đến sản lượng cà phê của hầu hết các nước trong khu vực này. USDA dự báo sản lượng cà phê khu vực này tăng 750.000 bao lên mức 16,7 triệu bao trong niên vụ 2015/16, chủ yếu do sản lượng cà phê Honduras tăng lên mức kỷ lục 5,9 triệu bao, nhờ một số vùng trồng cà phê có sức kháng bệnh gỉ sét lá khá tốt trong chương trình trồng mới cà phê gần đây đã đến giai đoạn trưởng thành và cho năng suất.

Sản lượng cà phê Nicaragua dự báo tăng 5% lên mức 2,2 triệu bao do điều kiện thời tiết thuận lợi trong giai đoạn trổ hoa cũng như chương trình trồng mới cà phê đem lại kết quả tốt.

Sản lượng cà phê các nước Mê-hi-cô, Guatemala và El Salvador kỳ vọng không thay đổi, lần lượt ở mức 3,3 triệu bao, 3,2 triệu bao và 700.000 bao trong niên vụ 2015/16 do các nước này tiếp tục hứng chịu dịch nấm gỉ sét lá và sản lượng đạt dưới mức trưng bình.

Trong khi đó, sản lượng cà phê Costa Rica dự báo giảm gần 5% xuống 1,4 triệu bao do lượng mưa hạn chế gây trở lại cho quá trình cà phê ra hoa dẫn đến năng suất giảm trong năm thứ hai liên tiếp.

Hình 4 – Sản lượng cà phê các nước Trung Mỹ qua các năm theo USDA

Đối với các nước sản xuất cà phê khác, USDA dự báo sản lượng cà phê Indonesia niên vụ 2015/16 tăng 2,2 triệu bao lên mức kỷ lục 11,0 triệu bao do điều kiện thời tiết thuận lợi trong giai đoạn cà phê ra hoa và kết hạt, dù quá trình thu hoạch ở một số khu vực có thể bị chậm do mưa đến trễ hơn kỳ vọng. Năng suất cà phê hai mùa trước đạt thấp do mưa lớn trong thời kỳ đậu quả. Indonesia là nước sản xuất cà phê robusta lớn thứ ba thế giới, sau Việt Nam và Brazil.

Sản lượng cà phê Ấn Độ niên vụ 2015/16 dự báo tăng 100.000 bao lên mức 5,2 triệu bao chủ yếu do sản lượng cà phê robusta tăng tại Karnataka, bang sản suất cà phê lớn nhất nước này. Trong khi đó sản lượng cà phê arabica của Ấn Độ trong cùng niên vụ dự báo gần như không thay đổi sau mức giảm 15% trong năm ngoái do thời tiết khác nghiệt.

USDA cũng dự báo sản lượng cà phê Ethiopia không thay đổi ở mức 6,5 triệu bao, mức sản lượng được duy trì suốt 4 năm qua. Ethiopia là tìm ra cây cà phê arabica, là nước sản xuất cà phê lớn nhất Châu Phi và lớn thứ bảy tính trên toàn thế giới.

Hiện tượng El Nino

Chắc ít có ai xa lạ với từ El Nino, hiện tượng mặt nước biển nóng dần lên ở khu vực rìa Thái Bình Dương, gây bất thường đối về thời tiết. Nhiều nước sản xuất cà phê ở quanh vành đai chịu ảnh hưởng của hiện tượng El Nino này, theo đó có thể dẫn đến tình trạng khô hạn tại các nước Đông Nam Á như Việt Nam và Indonesia, tại Châu Mỹ La Tinh là Colombia nhưng lại mang đến thời tiết ẩm ướt nhiều mưa thuận lợi cho quá trình phát triển các vựa cà phê tại Brazil.

Theo thông tin cảnh báo từ Vicofa, mùa vụ 2015/16 sản lượng cà phê Việt Nam có thể giảm mạnh do ảnh hưởng của hiện tượng El Nino ở mức cực đoan. Các tín hiệu về lượng mưa thấp hơn tại các tỉnh Tây Nguyên và nguồn nước thiếu hụt vào cuối năm nay do hiện tượng thời tiết El Nino đang làm tăng quan ngại sụt giảm sản lượng cà phê niên vụ 2015/16.

Trong báo cáo của Bộ Tài nguyên và Môi trường, ba tỉnh Tây Nguyên gồm Đắc Lắc, Đắc Nông và một số huyện thuộc tỉnh Gia Lai đang phải đối mặt với việc nguồn nước bị thiếu hụt và khô hạn vào mùa khô 2014/15. Đây là những khu vực trồng cà phê chính của 5 tỉnh Tây Nguyên, chiếm 80% tổng sản lượng cà phê Việt Nam. Mùa mưa năm nay đến sớm nhưng lượng mưa thấp hơn từ 10 - 30% trong tháng 7 đến tháng 9. Thêm vào đó, nguồn nước từ các sông hồ sẽ nhanh chóng giảm từ tháng 11.

Vào cuối tháng 5/2015, công ty Olam International đã cảnh báo hiện tượng El Nino có thể gây ảnh hưởng đến sản lượng cà phê tại Việt Nam. Ông Shekhar, giám đốc tài chính của Olam International cho biết công ty đang theo dõi sát diễn biến mô hình thời tiết El Nino này, sau khi các nhà khí tượng học Australia và Nhật Bản đã dự báo về sự trở lại của hiện tượng này lần đầu tiên trong vòng 5 năm qua.

"Sản lượng cà phê tại Việt Nam và Indonesia sẽ giảm và lượng mưa cũng giảm", ông Shekhar cho biết.

Judith Ganes-Chase, chuyên gia nghiên cứu thị trường hàng hóa kỳ cựu nhận định : "Việt Nam đang trải qua thời kỳ hạn hán lớn nhất trong vòng 100 năm qua và các vùng trồng cà phê tại Việt Nam cũng chịu ảnh hưởng lớn. Tuy nhiên, việc tưới tiêu đúng cách đến nay đã ngăn cản thiệt hại lớn đến mùa vụ. Nhưng với mực nước đang xuống thấp, mô hình thời tiết này tiếp tục và mùa mưa đến chậm chắc chắn sẽ tạo nguy cơ cho các vùng trồng cà phê ít nhiều. Năm ngoái cũng khô hạn nhưng sản lượng cà phê chỉ giảm nhẹ. Tuy nhiên, tình hình năm nay nghiêm trọng hơn”./.