Báo động vi phạm trong công tác đảm bảo phòng cháy chữa cháy tại các chung cư

Theo Phòng Cảnh sát phòng cháy chữa cháy TP. Hồ Chí Minh, toàn Thành phố hiện có 406 chung cư cao hơn 10 tầng, 508 chung cư dưới 10 tầng, 391 công trình nhà cao tầng như văn phòng, chợ, trung tâm thương mại...Trong số đó, có nhiều chung cư xây dựng sau khi có Luật Phòng cháy chữa cháy (năm 2001) nhưng không được thẩm duyệt và nghiệm thu về công tác phòng cháy chữa cháy.

Đáng chú ý là, có nhiều công trình không bảo đảm điều kiện về giao thông, nguồn nước phục vụ cho xe chữa cháy, giải pháp ngăn cháy, lối thoát nạn, hệ thống kỹ thuật phòng cháy chữa cháy không được duy tu, bảo dưỡng thường xuyên dẫn đến xuống cấp, hư hỏng, mất tác dụng. Ngoài ra, tình trạng người dân tự ý xây dựng, cơi nới lấn chiếm hành lang, lối đi cầu thang thoát hiểm, câu mắc hệ thống điện, sử dụng thiết bị điện không an toàn cũng rất phổ biến.

Cháy chung cư đang gây ra những thiệt hại lớn về người và tài sản

“Trên địa bàn thành phố hiện có 12 chung cư chưa bảo đảm tiêu chuẩn phòng cháy chữa cháy nhưng chủ đầu tư đã để người dân vào ở. Cảnh sát phòng cháy chữa cháy đã tạm đình chỉ hoạt động một vài chung cư, nhưng chưa có hiệu quả. Đơn cử như hồi năm 2016, chủ đầu tư chung cư Bảy Hiền Tower (số 9, Phạm Phú Thứ, phường 11, quận Tân Bình) đã đưa hơn 20 hộ dân vào ở trong tình trạng chung cư đang thi công dở dang, thi công sai giấy phép xây dựng, không có hệ thống phòng cháy chữa cháy”, Thượng tá Nguyễn Thanh Hưởng cho biết (Tùng Quang, 2018).

Bên cạnh đó, theo Hiệp hội bất động sản TP. Hồ Chí Minh, hiện có 474 chung cư cũ trên địa bàn Thành phố đều không có hệ thống phòng cháy chữa cháy; nhiều căn hộ chung cư bị cơi nới, rào chắn, không có lối thoát hiểm, tiềm ẩn nguy cơ cháy, nổ rất cao. Nhiều chung cư nhà ở tái định cư, chung cư nhà ở xã hội và một số chung cư nhà ở thương mại chất lượng thấp… hoạt động không ổn định, thiếu tin cậy.

Có chung cư hệ thống báo cháy kém chất lượng, liên tục "báo cháy giả" cho nên cư dân có thói quen "bình thản" khi nghe báo cháy và nếu xảy ra cháy thật sẽ rất nguy hiểm. Có nơi tắt luôn hệ thống báo cháy để khỏi bị "làm phiền". Cửa ngăn khói các tầng bị chèn, mở thông để tiện đi lại mà nếu xảy cháy thì không còn tác dụng ngăn khói xâm nhập.

Đáng chú ý, một số chủ đầu tư chưa hoặc không thi công hệ thống phòng cháy chữa cháy đã đưa dân vào ở. Như chung cư Bảy Hiền Tower số 9 Phạm Phú Thứ, quận Tân Bình, năm 2016 đã đưa hơn 20 hộ dân vào ở trong tình trạng đang thi công, sai phép xây dựng, không có hệ thống phòng cháy chữa cháy (Bình Nguyên, 2018).

Không chỉ tại TP. Hồ Chí Minh, tại Hà Nội tình trạng chung cư vi phạm công tác phòng cháy chữa cháy cũng đang ở mức báo động. Theo kết quả rà soát, thống kê của Cảnh sát Phòng cháy chữa cháy thành phố Hà Nội (phòng cháy chữa cháy), tính đến ngày 31/5/2017, trên địa bàn Thành phố có 79 công trình nhà chung cư cao tầng vi phạm quy định về phòng cháy chữa cháy trong đầu tư xây dựng.

Trong đó, có 78 công trình đã đưa vào hoạt động nhưng chưa được nghiệm thu về phòng cháy chữa cháy; 1 công trình đã thi công, nhưng chưa được thẩm duyệt về phòng cháy chữa cháy. Đáng chú ý, trong danh sách đen chung cư vi phạm phòng cháy chữa cháy tại Hà Nội, xuất hiện rất nhiều những tên tuổi đình đám của làng bất động sản Hà Nội như Mường Thanh, Hải Phát, Vinaconex…

Theo Phòng Cảnh sát phòng cháy chữa cháy Hà Nội, sau gần một năm đơn vị phát hiện, công khai danh sách 79 chung cư vi phạm các quy định về phòng cháy chữa cháy, đến nay đã có 41 công trình khắc phục vi phạm, được nghiệm thu và cho phép đưa vào sử dụng. Song, trong số 38 chung cư vi phạm quy định về phòng cháy chữa cháy nêu trên, có 26 toà nhà không thể khắc phục do liên quan đến kiến trúc, kết cấu. Sở cảnh sát phòng cháy chữa cháy tham mưu và chính quyền thành phố đã có văn bản kiến nghị Bộ Xây dựng hướng xử lý những chung cư này.

Đâu là nguyên nhân?

Về nguyên nhân các chung cư không đảm bảo quy định phòng cháy chữa cháy, ông Lê Mạnh Tuấn, Phó Giám đốc Sở cảnh sát phòng cháy chữa cháy Hà Nội cho biết, nhiều các toà nhà đưa vào sử dụng từ lâu, dù có hệ thống phòng cháy chữa cháy nhưng trong thời gian dài không duy trì, bảo dưỡng nên hầu hết khi kiểm tra đều không hoạt động; cũng có những toà nhà mà chủ đầu tư đã không chấp hành các quy định về phòng cháy chữa cháy ngay từ khi xây dựng.

Đối với các chung cư mới đưa vào sử dụng những năm gần đây, dù đã được nghiệm thu về phòng cháy chữa cháy, nhưng khi đưa vào hoạt động một thời gian, lực lượng chức năng đến kiểm tra lại thấy nảy sinh nhiều vấn đề.

Bên cạnh đó, một phần do chế tài chưa đủ mạnh để răn đe, cho nên các chủ đầu tư vẫn cố tình đưa dân vào ở trong các chung cư chưa hoàn thiện; chủ đầu tư khó khăn về vốn và do áp lực về chỗ ở của người dân; các cơ quan chức năng vẫn chưa xử lý dứt điểm cho nên để xảy ra vi phạm kéo dài...

Tuy nhiên, một nguyên nhân rất quan trọng cần đề cấp đến đó là, ý thức của cư dân trong lĩnh vực này chưa cao, bằng chứng là, khi tổ chức tập huấn thường, chỉ có ít người tham gia mà phần lớn các hộ gia đình cử người già, người giúp việc. Hầu hết người dân khi bỏ tiền tỷ cho các hợp đồng mua nhà đều đặt niềm tin tuyệt đối vào chủ đầu tư, thậm chí đặt cả sinh mạng của mình mà không hề hỏi hệ thống phòng cháy, chữa cháy tòa nhà đã được cấp phép, thẩm định hay chưa.

Cần quy định chặt chẽ hơn công tác an toàn phòng cháy chữa cháy

Theo Hiệp hội Bất động sản TP. Hồ Chí Minh, cần sửa đổi, bổ sung Luật Nhà ở, Luật Kinh doanh bất động sản để quy định cụ thể hơn nữa trách nhiệm của chủ đầu tư trong công tác đảm bảo an toàn cháy nổ nhà chung cư. Đồng thời, phải công khai các chung cư không đảm bảo an toàn phòng cháy chữa cháy, hoặc không mua bảo hiểm bắt buộc.

Bên cạnh đó, bổ sung Luật Kinh doanh Bất động sản quy định chủ đầu tư sau khi nghiệm thu công trình chung cư, phải thông báo cho sở xây dựng để kiểm tra, nếu đạt chuẩn thì sở này sẽ ban hành văn bản xác nhận công trình đủ điều kiện đưa vào sử dụng mới được bàn giao nhà cho dân vào ở (thời gian làm thủ tục hành chính này không quá 10 ngày làm việc).

Tuy nhiên, theo nhiều chuyên gia, trước mắt cần thực hiện tổng kiểm tra, rà soát, phân loại, đánh giá điều kiện an toàn phòng cháy chữa cháy đối với chung cư, nhà cao tầng. Các chung cư, nhà cao tầng sẽ được kiểm tra phòng cháy chữa cháy định kỳ mỗi năm bốn lần và kiểm tra đột xuất nếu có dấu hiệu vi phạm. Công tác kiểm tra sẽ chặt chẽ, có thực nghiệm tất cả các nội dung liên quan đến cháy, nổ.

Quy rõ trách nhiệm của chủ đầu tư các công trình, người đứng đầu các sở, ngành, quận, huyện liên quan nếu để xảy ra vi phạm về phòng cháy chữa cháy. Yêu cầu các ngành, địa phương của thành phố phải phối hợp chặt chẽ với Cảnh sát phòng cháy chữa cháy trong việc rà soát, thống kê, đánh giá điều kiện an toàn phòng cháy chữa cháy đối với chung cư, nhà cao tầng. Qua đó công bố rõ danh sách chung cư, nhà cao tầng chưa thành lập ban quản lý, ban quản trị và không tổ chức thực hiện hoặc thực hiện không đầy đủ các nội dung yêu cầu kiến nghị về an toàn phòng cháy chữa cháy cũng như vi phạm trong đầu tư xây dựng.

Ngoài ra, việc người dân cần chủ động và có trách nhiệm hơn nữa với công tác phòng cháy chữa cháy. Bởi không cơ quan chức nào có thể giám sát thường xuyên hoạt động phòng cháy chữa cháy bằng chính người dân./.

Tham khảo từ:

1. Tùng Quang (2018). Siết chặt quản lý an toàn cháy, nổ tại các chung cư, truy cập từ http://www.nhandan.com.vn/tphcm/item/35968102-siet-chat-quan-ly-an-toan-chay-no-tai-cac-chung-cu.html

2. Võ Hải (2018). 38 chung cư ở Hà Nội không đảm bảo quy định phòng cháy, truy cập từ https://vnexpress.net/tin-tuc/thoi-su/38-chung-cu-o-ha-noi-khong-dam-bao-quy-dinh-phong-chay-3728545.html

3. Bình Nguyên (2018). Chỉ trong 4 năm, TP.HCM đã có 34 vụ cháy nhà cao tầng, truy cập từ https://news.zing.vn/chi-trong-4-nam-tphcm-da-co-34-vu-chay-nha-cao-tang-post831087.html