10 nhân vật định hình nền khoa học thế giới năm 2020
Người cảnh báo thế giới về đại dịch
Vào ngày 15 tháng 4, Tedros Adhanom Ghebreyesus, Tổng giám đốc Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) bắt đầu bị cuốn vào một cơn bão chính trị. Một ngày trước đó, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã nói rằng, Mỹ sẽ tạm dừng tài trợ cho WHO, trong khi chờ xem xét phản ứng của tổ chức này đối với đại dịch COVID-19 và các đối phó với Trung Quốc.
Trong gần 73 năm, WHO đóng vai trò là báo động của thế giới về các mối đe dọa sức khỏe đang nổi lên
Nhưng thay vì phản ứng công khai trước những cáo buộc 'quản lý yếu kém' và 'bao che' của Trump, ông Tedros mô tả Hoa Kỳ là một "người bạn hào phóng" và nhấn mạnh mong muốn của cơ quan này là phục vụ mọi quốc gia và mọi đối tác trong thời kỳ đại dịch. Ông cũng cho rằng, WHO rất lo lắng bởi những căng thẳng địa chính trị giữa các cường quốc và luôn ủng hộ ngay từ đầu cho tinh thần đoàn kết toàn cầu.
Trong gần 73 năm, WHO đã đóng vai trò là báo động của thế giới về các mối đe dọa sức khỏe đang nổi lên, thu thập thông tin tình báo về hàng trăm đợt bùng phát dịch bệnh và tư vấn cho các quốc gia về cách ứng phó của họ - đôi khi làm việc trực tiếp với các cơ quan y tế địa phương.
Tedros trở thành Tổng giám đốc đầu tiên của tổ chức đến từ châu Phi vào năm 2017, sau phản ứng khó khăn của WHO đối với đợt bùng phát dịch Ebola lớn. Với nền tảng về y tế công cộng, dịch tễ học và đối ngoại, Tedros hứa sẽ tạo ra một cơ quan có thể hoạt động nhanh chóng để giải quyết cuộc khủng hoảng tiếp theo.
Khi Ebola bùng phát trở lại vào năm 2018 tại Cộng hòa Dân chủ Congo, Tedros đã đến thăm đất nước này nhiều lần, chấp nhận những rủi ro cá nhân có thể bị nhiễm bệnh. WHO và những người phản ứng y tế địa phương đã làm việc để ngăn chặn sự lây lan và tiêm chủng cho khoảng 300.000 người trong thời gian xung đột tích cực.
Nhưng COVID-19 đã thực sự kiểm tra khả năng của WHO trong việc quản lý một đại dịch toàn cầu đang di chuyển nhanh.
Vào ngày 31 tháng 12 năm 2019, cơ quan này đã thu thập tin tức về các trường hợp viêm phổi do vi rút không rõ nguồn gốc ở Vũ Hán, Trung Quốc. Ngày 27 tháng 1 năm 2020, Tedros lên máy bay gặp Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại Bắc Kinh; ba ngày sau, ông tuyên bố vụ bùng phát là tình trạng khẩn cấp về sức khỏe cộng đồng được quốc tế quan tâm, buộc các quốc gia thành viên của WHO phải ứng phó với mối đe dọa.
Trong quan điểm của ông Tedros, dù còn nhiều khó khăn trong hoạt động của WHO, nhưng trọng tâm công việc ông muốn làm là "kết thúc trò chơi" COVID-19 - đảm bảo rằng tất cả các quốc gia đều được hưởng quyền tiếp cận vắc xin như nhau. Khi thế giới bước vào giai đoạn đó, chắc chắn sẽ còn nhiều sóng gió chính trị xảy ra. Ông Tedros nói rằng, ông sẽ luôn giữ mình cúi đầu và đi xuyên qua những hỗn loạn chính trị.
Người thiết kế ra cách thử nghiệm coronavirus
Moratorio là người giúp Uruguay tránh được những hậu quả tồi tệ nhất của đại dịch. Ông là một nhà virus học tại Viện Pasteur và Đại học Cộng hòa, đã cùng các đồng nghiệp thiết kế một thử nghiệm coronavirus và một chương trình quốc gia giúp ngăn chặn các ca nhiễm COVID-19 khi dịch bùng phát tràn qua Latinh Châu Mỹ - bao gồm các nước láng giềng gần nhất của Uruguay, Argentina và Brazil. Uruguay tiếp tục ghi nhận một trong những quốc gia có tỷ lệ người chết thấp nhất thế giới, cho tới ngày 10 tháng 12 năm 2020, chỉ 87 người.
Uruguay - một quốc gia có dịch vụ chăm sóc sức khỏe toàn dân, hệ thống giám sát dịch tễ học mạnh mẽ và dân số tương đối nhỏ, 3,5 triệu người. Moratorio thấy rằng cách để tránh bùng phát theo hình xoắn ốc là xét nghiệm rộng rãi và cô lập các trường hợp dương tính. Vào ngày 13 tháng 3 năm 2020, quốc gia này đã xác nhận trường hợp COVID-19 đầu tiên và tuyên bố tình trạng khẩn cấp về sức khỏe. Chính phủ đóng cửa các cơ sở kinh doanh và trường học, thông báo hạn chế các chuyến bay và đường qua biên giới và yêu cầu người dân tự cô lập mình. Sau đó, Moratorio và các thành viên phòng thí nghiệm đã phát triển thử nghiệm của riêng họ, sử dụng kỹ thuật tiêu chuẩn vàng phản ứng chuỗi polymerase (PCR) để phát hiện các dấu hiệu phân tử duy nhất của SARS-CoV-2.
Trong vòng vài tuần, các nhà nghiên cứu đã biến thử nghiệm phức tạp thành một bộ dụng cụ đơn giản và hiệu quả, chỉ với ba ống và chỉ chiếm một giếng trong máy PCR. Và với sự giúp đỡ của Bộ Y tế Công cộng, Moratorio đã đào tạo và tạo ra một mạng lưới phòng thí nghiệm chẩn đoán COVID-19 cấp quốc gia.
Đến cuối tháng 5, Uruguay thực hiện hơn 800 bài kiểm tra mỗi ngày và khoảng một nửa số bộ dụng cụ được sản xuất trong nước. Ngày nay, con số đó là khoảng 5.000 - trong đó khoảng 30% sử dụng xét nghiệm của Moratorio. Zulma Cucunubá, nhà dịch tễ học bệnh truyền nhiễm tại Đại học Hoàng gia London cho biết, tốc độ và sự phối hợp phản ứng của Uruguay rất ấn tượng, nhất là khi Uruguay đạt được điều đó rất sớm.
Cuộc sống ở Uruguay hầu như đã trở lại bình thường. Các trường học và nhà hàng đã mở cửa trở lại và nhiều người đã trở lại làm việc.
Người tìm ra vắc-xin đạt hiệu quả đến 90%
Khi đại dịch COVID-19 xảy ra, vắc xin dựa trên RNA là một công nghệ chưa được chứng minh. Trước đây, không có công ty nào giành được sự chấp thuận để sử dụng ở người. Nhưng với số lượng ca tử vong tăng lên trên toàn cầu, tháng 3 năm 2020, Jansen đã bắt tay vào tìm nền tảng vắc xin mới.
Là người đứng đầu bộ phận nghiên cứu và phát triển vắc xin của Hãng dược phẩm Pfizer của Hoa Kỳ, Jansen đã dẫn đầu một nỗ lực để chứng minh rằng, vắc xin COVID-19 của Công ty là an toàn và hiệu quả trên người. Nhóm của cô đã quản lý thành tích đó chỉ trong 210 ngày, từ khi bắt đầu thử nghiệm vào tháng 4 đến khi hoàn thành thử nghiệm lâm sàng giai đoạn III vào tháng 11.
Hàng nghìn nhà khoa học trên khắp thế giới, từ các học viện và ngành công nghiệp, đã tham gia vào việc phát triển và thử nghiệm hàng chục loại vắc-xin phòng ngừa để chống lại loại coronavirus mới. Một số công ty đã báo cáo đang phát triển vắc xin hiệu quả, một danh sách sẽ tăng lên khi nhiều thử nghiệm hoàn thành.
Quản lý 650 người, Jansen và cộng sự dành nhiều thời gian để khắc phục các vấn đề lâm sàng với các thử nghiệm vắc xin COVID-19, phân loại hậu cần sản xuất xung quanh các yêu cầu bảo quản lạnh và gần đây nhất là điều hướng các vấn đề quản lý về các bước tiếp theo để triển khai vắc xin.
Công việc đã được đền đáp. Vào ngày 2 tháng 12 năm 2020, các cơ quan y tế ở Vương quốc Anh đã phê duyệt vắc xin của Công ty nơi Jansen làm việc để sử dụng khẩn cấp, mở đường cho việc tiêm chủng đại trà. Đây là vắc-xin COVID-19 đầu tiên được phê duyệt trên cơ sở dữ liệu thử nghiệm pha-III; sự chấp thuận từ các quốc gia khác ngay sau đó.
Nhiều đồng nghiệp và nhà khoa học khác đánh giá cao nỗ lực của Jansen. Uğur Şahin, đồng sáng lập và Giám đốc điều hành của BioNTech, đối tác của Pfizer về vắc-xin, có trụ sở tại Mainz, Đức, cho biết, thành công trên phần lớn là nhờ Jansen. “Cô ấy không ngừng nghỉ, “cực kỳ dựa vào dữ liệu” với sự tò mò khoa học và cởi mở với các ý kiến khác nhau. Cô ấy rất siêng năng và lắng nghe”, ông nói.
Jansen có thành tích trong việc tiếp nhận các mầm bệnh khó chịu trong những hoàn cảnh khó khăn. Khi ở Merck, cô đã khởi xướng một dự án để giải quyết vi rút u nhú ở người (HPV) - một bệnh nhiễm trùng lây truyền qua đường tình dục gây ung thư cổ tử cung - ngay cả khi nhiều đồng nghiệp nói với cô rằng nghiên cứu này lãng phí thời gian và tiền bạc. Nỗ lực đó cuối cùng đã mang lại vắc-xin HPV đầu tiên trên thế giới, Gardasil, được kỳ vọng sẽ cứu sống hàng triệu người nhờ phòng chống ung thư.
Şahin nói rằng, cường độ hợp tác tìm vắc-xin đã gắn kết hai người họ như những người lính trong trận chiến. Vào một ngày Chủ nhật đầu tháng 11, ngay trước khi các nhà nghiên cứu tại Pfizer và BioNTech tìm hiểu xem liệu ứng cử viên vắc xin của họ có thành công trong việc ngăn chặn các trường hợp mắc bệnh COVID-19 nghiêm trọng trong thử nghiệm lâm sàng quan trọng hay không, Jansen đã gọi Şahin để xem xét mọi thứ họ đã đạt được cùng nhau.
“Cô ấy nói rằng: “Bất kể dữ liệu cho chúng tôi biết điều gì, tôi muốn cho các bạn biết rằng rất vui khi được làm việc cùng nhau””, Şahin nhớ lại. "May mắn thay, nó không phải là dấu chấm hết cho sự hợp tác".
Sau ngày hôm đó, kết quả cho thấy, vắc-xin có hiệu quả hơn 90%. Jansen rơm rớm nước mắt. Cô thưởng thức ly sâm panh và sau đó trở lại làm việc mà cô ấy đã làm trong 30 năm qua: cố gắng chủng ngừa thế giới chống lại một mầm bệnh chết người khác.
Người chia sẻ bộ gen Coronavirus
Nhà khoa học Zhang Yongzhen và nhóm của ông đã đăng trình tự RNA của coronavirus lên mạng trước bất kỳ ai khác.
Ngày bộ gen coronavirus được công bố được nhiều người coi là ngày quan trọng nhất trong đại dịch COVID-19
Trận chiến khoa học quốc tế chống lại COVID-19 bắt đầu vào ngày 11 tháng 1 năm 2020 tại Thượng Hải. Đó là khi nhà virus học Zhang Yongzhen, sau nhiều ngày đắn đo, đã đồng ý đăng lên mạng bộ gen của loại virus đang gây bệnh giống như viêm phổi ở Vũ Hán, Trung Quốc.
Chia sẻ của ông đã cho cả thế giới thấy rằng, đây là một loại coronavirus mới và tương tự như loại đã gây ra đợt bùng phát SARS (hội chứng hô hấp cấp tính nghiêm trọng) năm 2003. Các nhà nghiên cứu ngay lập tức nghiên cứu bộ gen để điều tra các protein quan trọng của virus, sản xuất các xét nghiệm chẩn đoán và thiết kế vắc xin. Linfa Wang, nhà virus học tại Trường Y Duke - Đại học Quốc gia Singapore, cho biết: “Đó là ngày quan trọng nhất trong đợt bùng phát COVID-19.
Phòng thí nghiệm của Zhang tại Trung tâm Lâm sàng Y tế Công cộng Thượng Hải đã nhận được một mẫu mầm bệnh vào ngày 3 tháng Giêng. Cùng ngày, Chính phủ Trung Quốc ban hành lệnh cấm chính quyền địa phương và các phòng thí nghiệm công bố thông tin về loại virus này. Sau 40 giờ làm việc, vào lúc 2 giờ sáng ngày 5 tháng 1, thành viên nhóm Chen Yan-Mei đã cảnh báo Zhang rằng, virus này có liên quan đến SARS. Cuối ngày hôm đó, Zhang đã thông báo cho cơ quan y tế thành phố Thượng Hải về mối đe dọa và tải dữ liệu lên Trung tâm Thông tin Công nghệ Sinh học Quốc gia (NCBI), một kho lưu trữ trình tự do Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ điều hành.
Trong vài ngày tiếp theo, Zhang gửi một bài báo cho Nature về bộ gen và đến thăm Vũ Hán, nơi ông nhận được những lời tường thuật trực tiếp từ các bác sĩ về tác động của virus. Một biên tập viên tại Nature đã thúc giục ông đăng trình tự của bộ gen. Vào ngày 11 tháng 1, khi Zhang chuẩn bị cất cánh trên một chuyến bay đến Bắc Kinh, cộng tác viên lâu năm Edward Holmes, một nhà virus học tiến hóa tại Đại học Sydney ở Úc, đã gọi cho ông và yêu cầu anh ta công bố dữ liệu trực tuyến.
Zhang yêu cầu Holmes cho một chút thời gian để suy nghĩ. Ông nghĩ về những cuộc trò chuyện nghiệt ngã mà ông đã có ở Vũ Hán. “Nó đang trở nên nghiêm trọng,” ông nhớ lại và quyết định công bố nghiên cứu của mình.
Trong vòng hai ngày, Thái Lan đã sử dụng bộ gen để xác nhận rằng vi-rút đã vượt qua biên giới và các nhà nghiên cứu Hoa Kỳ cũng sử dụng nó để thiết kế một loại vắc-xin coronavirus. Zhang nhận được sự công nhận từ các nhà khoa học trên toàn thế giới cho việc chia sẻ dữ liệu. Ngày 11 tháng 1 năm 2020 được đánh giá là một bước ngoặt để hiểu rằng Covid là nghiêm trọng. Đó là một bước ngoặt đối với Trung Quốc. Đó là một bước ngoặt cho thế giới.
Người sáng kiến phong tỏa Vũ Hán để dập dịch
Bà Li Lanjuan khuyên nên đóng cửa Vũ Hán để kiểm soát đợt bùng phát COVID-19 sớm nhất.
Việc khóa chặt một thành phố 11 triệu dân để ngăn chặn sự lây nhiễm thoát ra ngoài là một giải pháp độc đáo
Vào ngày 18 tháng 1, cơ quan hành chính cao nhất của Trung Quốc đã cử bà Li Lanjuan và các chuyên gia khác đến Vũ Hán để điều chỉnh sự bùng phát virus. Vài ngày sau, Li Lanjuan - nhà dịch tễ học 73 tuổi tại Đại học Chiết Giang ở Hàng Châu đã kêu gọi khóa chặt Vũ Hán - dân số 11 triệu người - ngay lập tức. “Nếu dịch bệnh tiếp tục lan rộng, các tỉnh khác cũng sẽ mất kiểm soát, như Vũ Hán. Kinh tế và xã hội Trung Quốc sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng”, bà nói trong một cuộc phỏng vấn ngày 22/1 trên kênh truyền hình nhà nước Trung Quốc.
Zhong Nanshan, một chuyên gia về hô hấp tại Đại học Y khoa Quảng Châu của Trung Quốc, người dẫn đầu nhóm nghiên cứu ở Vũ Hán, đã thông báo rằng virus có thể lây lan giữa người với người. Những cảnh báo từ Li và Zhong đã giúp đưa ra hành động quyết định.
Vào ngày 23 tháng 1, tất cả các phương tiện giao thông ra vào Vũ Hán đều bị chặn và mọi người được lệnh ở nhà. Kế hoạch du lịch Tết Nguyên đán bắt đầu từ ngày 25/1 đã bị hủy bỏ. Vào thời điểm đó, việc khóa cửa đã xảy ra với nhiều người như một phản ứng thái quá; nó kéo dài trong 76 ngày và được thực thi quyết liệt. Một số cư dân không thể nhận được sự chăm sóc y tế và phàn nàn rằng họ đã bị bỏ rơi.
Nhưng kế hoạch đã hiệu quả. Nhà dịch tễ học Raina MacIntyre tại Đại học New South Wales ở Sydney, Úc cho biết: “Nó rõ ràng đã dẫn đến việc kiểm soát dịch bệnh tuyệt vời ở Trung Quốc và ác cảm với một trận dịch thảm khốc hơn nhiều trong nước. Các nhà mô hình ước tính rằng, việc khóa cửa Vũ Hán đã trì hoãn sự lây lan của dịch bệnh qua Trung Quốc từ 3-5 ngày, giúp các khu vực khác có thời gian chuẩn bị. Và số lượng các trường hợp xuất khẩu giảm 80% trong một vài tuần.
Ben Cowling, một nhà dịch tễ học tại Đại học Hong Kong, cho biết việc khóa chặt một thành phố 11 triệu dân để ngăn chặn sự lây nhiễm thoát ra ngoài là một giải pháp độc đáo. "Tôi không nghĩ rằng có tiền lệ cho việc này".
Bà Li ở lại Vũ Hán để giúp chăm sóc những người mắc bệnh COVID-19 và trở thành biểu tượng được nhà nước công nhận về những bác sĩ quên mình trong cuộc khủng hoảng. Truyền thông Trung Quốc kể lại việc Li sinh ra trong một gia đình nghèo ở Chiết Giang và trở thành một trong những 'bác sĩ chân đất' của quốc gia, người đã giúp thực hiện các biện pháp phòng bệnh cơ bản và điều trị bệnh tật. Cô được tuyển vào trường đại học y của tỉnh và sau đó là chuyên ngành viêm gan. Năm 2003, với tư cách là Giám đốc Sở y tế Chiết Giang, bà đã ra lệnh cách ly hàng nghìn người tiếp xúc với những người đã mắc hội chứng hô hấp cấp tính nghiêm trọng (SARS): một quyết định gây tranh cãi sau này được coi là chìa khóa để ngăn chặn vi rút.
Người lãnh đạo New Zealand vượt qua đại dịch
Thủ tướng New Zealand Jacinda Ardern đã giành được lời khen ngợi vì hành động hiệu quả trong thời kỳ đại dịch.
Số người chết ở Hoa Kỳ cao hơn 170 lần, khi được điều chỉnh theo quy mô dân số so với New Zealand
Ngày 14 tháng 3 năm 2020, Thủ tướng New Zealand Jacinda Ardern phải đưa ra một thông điệp khó khăn cho quốc gia của bà. Vào thời điểm đó, chỉ có 6 người trong nước - tất cả đều có liên quan đến việc đi du lịch nước ngoài - đã xét nghiệm dương tính với coronavirus. Nhưng bà đã công bố một loạt biện pháp nghiêm ngặt để làm chậm sự bùng phát, bao gồm việc tự cô lập trong hai tuần đối với tất cả mọi người đến New Zealand, đóng cửa các cảng biển đối với tàu du lịch và hạn chế đi lại đối với các nước láng giềng Thái Bình Dương dễ bị tổn thương. “Chúng ta phải đi khó và chúng ta phải đi sớm. Chúng ta phải làm mọi cách để bảo vệ sức khỏe của người dân New Zealand”, bà nói. Chưa đầy hai tuần sau, New Zealand bắt đầu phong tỏa toàn quốc.
Vào thời điểm toàn cầu lo lắng và run sợ, Ardern nhận được sự khen ngợi của quốc tế vì đã lãnh đạo quốc gia của mình bằng lòng nhân ái và hành động quyết đoán. Bà đã thống nhất đất nước 5 triệu dân bằng những biện pháp chưa từng có đã khiến New Zealand trở thành một câu chuyện thành công hiếm hoi trong đại dịch. Quốc đảo này hiện đã hai lần dập tắt các đợt bùng phát COVID-19 trong cộng đồng, giới hạn số ca mắc chỉ còn hơn 2.000 và số ca tử vong là 25.
Rất ít quốc gia đã đạt được kết quả tốt như vậy trong phản ứng COVID-19. Ví dụ, số người chết ở Hoa Kỳ cao hơn 170 lần, khi được điều chỉnh theo quy mô dân số.
Các chuyên gia nói rằng, New Zealand đã được hưởng lợi từ sự cô lập và quy mô nhỏ. Nhưng ngay cả với những lợi thế đó, rất ít nhà lãnh đạo có thể điều hướng những bất ổn khoa học một cách khéo léo như Ardern. Các nhà lãnh đạo khác thường rơi vào tình trạng thiên hướng trì hoãn hành động cho đến khi có thêm thông tin trong khi bà Ardern dẫn đầu bằng một phản ứng nhanh chóng.
Thủ tướng Ardern cũng đã được hướng dẫn bởi khoa học về các vấn đề khác. Theo nhà kinh tế Rebecca Burdon, người đứng đầu Climate Resource, một cơ quan tư vấn chính sách về biến đổi khí hậu ở Melbourne, Australia, so với những người tiền nhiệm của mình, Ardern đã nỗ lực nhiều hơn để giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu.
Năm ngoái, New Zealand đã thông qua Đạo luật Không Carbon, ghi trong luật cam kết theo đuổi mức phát thải ròng bằng không vào năm 2050. Chỉ một số quốc gia khác đã ban hành luật tương tự.
Chính phủ Ardern đã cam kết khoảng 20% tổng sản phẩm quốc nội của mình hướng tới ứng phó với COVID-19 - nhiều hơn hầu hết các quốc gia khác. Tuy nhiên, bà phải đối mặt với một thách thức to lớn trong việc vực dậy một nền kinh tế phụ thuộc nhiều vào du lịch quốc tế đồng thời giữ cho New Zealand an toàn trước loại virus đang lan tràn qua nhiều quốc gia khác.
Người bảo vệ khoa học
Trong sự nghiệp hơn 40 năm của mình với tư cách là một nhà nghiên cứu bệnh truyền nhiễm, Anthony Fauci đã được ca ngợi như một anh hùng, nhưng có lúc bị coi là một kẻ giết người.
Là người đứng đầu Viện Dị ứng và Bệnh truyền nhiễm Quốc gia Hoa Kỳ (NIAID) ở Bethesda, Maryland, Fauci đã hướng dẫn sáu đời tổng thống và dẫn dắt quốc gia này đi qua những lo lắng về các cuộc tấn công bằng vũ khí sinh học và bùng phát HIV, Ebola và Zika. Giờ đây, vai trò cố vấn cho chính phủ và truyền thông cho công chúng trong đại dịch coronavirus đã khiến ông trở thành bác sĩ của quốc gia. Ông đã đưa ra hướng dẫn về phản ứng của Hoa Kỳ đối với sự bùng phát, thường mâu thuẫn với mong muốn của Tổng thống Donald Trump. Ông đã dành thời gian để điều trị cho những người nhiễm COVID-19 và HIV tại phòng khám. Fauci, người làm việc 18 giờ một ngày, 7 ngày một tuần, cho biết: “Nhìn thấy bệnh nhân thực sự mang lại cho ta một cảm giác khác biệt về căn bệnh này”.
Nhà dịch tễ học Michael Osterholm, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu và Chính sách về Bệnh Truyền nhiễm tại Trung tâm Dịch vụ Đại học Minnesota ở Minneapolis. Osterholm nói: “Fauci là một phần rất quan trọng trong việc cố gắng giúp công chúng hiểu ý nghĩa của khoa học và những gì chúng ta có thể làm với nó - và tất nhiên, bao gồm cả các nhà lãnh đạo được bầu của chúng tôi”.
Cùng với 7 nhân vật có cống hiến đặc biệt trong việc đẩy lùi Covid-19, Tạp chí The Nature ghi nhận 3 nhà khoa học khác góp sức định hình nền khoa học thế giới năm 2020. Đó là Verena Mohaupt khi bà thực hiện một nhiệm vụ chưa từng có ở Bắc Cực, đó là giữ an toàn cho các nhà khoa học trước những con gấu, cái lạnh khắc nghiệt; đó là Adi Utarini - một nhà nghiên cứu sức khỏe cộng đồng đã dẫn đầu một thử nghiệm tiên phong về một công nghệ có thể giúp loại bỏ bệnh sốt xuất huyết. Đó là Chanda Prescod-Weinstein - một nhà vũ trụ học theo đuổi bản chất của vật chất tối đồng thời chống lại nạn phân biệt chủng tộc trong khoa học và xã hội./.
(Lược lại từ The Nature)
Bình luận