Đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công tiếp tục là chìa khóa cho tăng trưởng kinh tế trong năm 2021

Hầu hết các bộ và địa phương có tỷ lệ giải ngân đạt dưới 10%

Theo báo cáo của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, 3 tháng đầu năm 2021, giải ngân vốn đầu tư công đạt 60.749,635 tỷ đồng, bằng 13,17% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao, tương đương so với cùng kỳ năm 2020.

Tuy nhiên, bên cạnh 3 bộ và 19 địa phương có tỷ lệ giải ngân đạt trên 15% kế hoạch, hầu hết các bộ, cơ quan trung ương và địa phương có tỷ lệ giải ngân đạt dưới 10%.

Cụ thể, có đến 31 bộ, cơ quan trung ương vẫn chưa giải ngân kế hoạch vốn, như: Bộ Tài nguyên và Môi trường, Viện Hàn lâm Khoa học Công nghệ Việt Nam, Bộ Công Thương, Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Y tế, Ngân hàng Phát triển Việt Nam, Ngân hàng Chính sách xã hội...

Bên cạnh đó, tỷ lệ giải ngân vốn của các dự án trọng điểm đạt thấp: Dự án xây dựng một số đoạn đường bộ cao tốc trên tuyến Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2017-2020 đạt 13,3% kế hoạch; Dự án thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Cảng hàng không quốc tế Long Thành đạt 14,65% kế hoạch.

Hiện trạng này tạo áp lực giải ngân rất lớn trong thời gian tới.

Một vấn đề được nhấn mạnh trong báo cáo của Bộ Kế hoạch và Đầu tư là giải ngân vốn nước ngoài mới đạt 0,66% kế hoạch, thấp hơn nhiều so với cùng kỳ năm 2020 (4,99%).

“Vì vậy, nếu không có những giải pháp quyết liệt, kịp thời tháo gỡ vướng mắc của từng dự án, khả năng giải ngân vốn nước ngoài nguồn ngân sách trung ương năm 2021 sẽ không có chuyển biến, thậm chí có thể thấp hơn năm 2020”, Bộ Kế hoạch và Đầu tư nhận định.

Vẫn còn nhiều hòn đá tảng chặn dòng chảy đầu tư công

Bộ Kế hoạch và Đầu tư cũng chỉ rõ những vướng mắc khiến quá trình giải ngân chậm. Nguyên nhân chủ yếu do các bộ, cơ quan trung ương và địa phương tập trung hoàn thiện hồ sơ thanh toán, giải ngân vốn ngân sách nhà nước năm 2020 và làm thủ tục kéo dài kế hoạch đầu tư vốn ngân sách nhà nước năm 2020 sang năm 2021.

Cũng như nhiều năm trước đó, tháng 2/2021 trùng với kỳ nghỉ Tết Nguyên đán và dịch Covid-19 bùng phát trở lại tại một số địa phương gây ảnh hưởng không nhỏ đến tiến độ thi công. Một nguyên nhân khác “xưa như Trái đất”, theo một số nhà thầu, việc chậm giải ngân còn do điểm nghẽn đền bù giải phóng mặt bằng.

Ngoài ra, thể chế pháp luật về đầu tư công chưa thực sự đồng bộ, thống nhất và hoàn thiệnlớn cũng là một vướng mắc trong quá trình triển khai và giải ngân vốn, đặc biệt là về đất đai và thủ tục hành chính.

Khơi thông điểm nghẽn giải ngân đầu tư công, tạo động lực cho tăng trưởng kinh tế

Trong các giải pháp tài khóa kích thích tăng trưởng, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh: “Tiếp tục đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công sẽ là chìa khóa cho tăng trưởng kinh tế trong năm 2021, vừa giúp kích cầu nền kinh tế, vừa giúp tiêu thụ nguyên vật liệu và giải quyết vấn đề việc làm”.

Vì thế, Bộ Kế hoạch và Đầu tư kiến nghị các bộ, ngành, địa phương nghiên cứu, ban hành giải pháp xử lý triệt để các điểm nghẽn trong giải ngân vốn đầu tư công, như” công tác thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư; công tác chuẩn bị đầu tư sơ sài, dẫn đến khi dự án được quyết định đầu tư và bố trí vốn triển khai lại vướng mắc về quy hoạch, đơn giá, phải điều chỉnh tổng mức đầu tư.

Bộ cũng cho rằng, cần tập trung đôn đốc, đẩy nhanh tiến độ thi công; thực hiện nghiệm thu, lập hồ sơ thanh toán ngay khi có khối lượng. Đồng thời, rà soát, điều chuyển kế hoạch vốn giữa các dự án chậm giải ngân sang các dự án có tiến độ giải ngân tốt, còn thiếu vốn.

Đặc biệt, trên cơ sở kinh nghiệm năm 2020, Bộ Kế hoạch và Đầu tư kiến nghị bộ và các địa phương cần có Chương trình hành động đẩy nhanh tiến độ thực hiện và giải ngân vốn đầu tư công và thành lập tổ công tác thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công trong từng bộ, địa phương, xử lý triệt để các điểm “nghẽn” trong giải ngân, thúc đẩy tiến độ và rà soát, điều chuyển kế hoạch vốn giữa các dự án chậm giải ngân sang các dự án có tiến độ giải ngân tốt, còn thiếu vốn.

Đối với vốn nước ngoài, Bộ Tài chính phối hợp với Bộ Kế hoạch và Đầu tư tổ chức các cuộc giao ban hàng tháng hoặc hàng quý để hướng dẫn các cơ quan, chủ đầu tư thực hiện thủ tục rút vốn từ nhà tài trợ nước ngoài, kịp thời tháo gỡ vướng mắc liên quan đến thủ tục đấu thầu, thuế, hồ sơ thanh toán liên quan đến nhà tài trợ, hoạt động tư vấn của từng dự án sử dụng vốn nước ngoài.

Năm 2021 cũng là một năm đặc biệt trong thực hiện kế hoạch đầu tư công. Kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021 - 2025 sẽ được Quốc hội khóa XV thông qua tại kỳ họp đầu tiên dự kiến diễn ra vào tháng 7/2021.

Bộ Kế hoạch và Đầu tư đề nghị các bộ, ngành, địa phương chỉ đạo các đơn vị trực thuộc căn cứ mục tiêu, phương hướng phát triển kinh tế - xã hội được Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII thông qua, các quy hoạch được phê duyệt để tập trung lựa chọn danh mục dự án dự kiến triển khai trong giai đoạn 2021 - 2025, sớm hoàn thiện thủ tục lập, thẩm định, phê duyệt chủ trương đầu tư... tổng hợp vào kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021 - 2025, báo cáo Chính phủ, trình Quốc hội theo đúng quy định Luật Đầu tư công.

Cùng với đó, chuẩn bị thủ tục phê duyệt quyết định đầu tư, dự toán, thiết kế… của các dự án, công trình lớn, trọng yếu, có tác động lan tỏa, đặc biệt là hạ tầng giao thông và năng lượng, tạo điều kiện để dự án có thể triển khai được ngay sau khi Kế hoạch đầu tư trung hạn giai đoạn 2021 - 2025 được thông qua, đẩy nhanh giải ngân vốn.

Tại phiên họp đầu tiên sau khi Chính phủ được kiện toàn, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính khẳng định, việc đẩy nhanh tiến độ thực hiện, giải ngân vốn đầu tư công là một nhiệm vụ quan trọng, cấp bách, góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, tạo việc làm, thu nhập cho người lao động, đồng thời tạo ra năng lực sản xuất mới, thu hút đầu tư phục vụ phát triển kinh tế - xã hội.

Chính phủ yêu cầu người đứng đầu các bộ, cơ quan, địa phương chịu trách nhiệm trực tiếp, toàn diện về việc thực hiện và giải ngân vốn đầu tư công theo kế hoạch, trong đó tập trung đầu tư các công trình kết cấu hạ tầng trọng điểm theo tinh thần Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng.

Thủ tướng cũng giao Bộ Kế hoạch và Đầu tư khẩn trương chủ trì, phối hợp với các cơ quan, địa phương liên quan tổng kết, đánh giá công tác giải ngân vốn đầu tư công trong thời gian qua, xác định rõ những khó khăn, vướng mắc, tồn tại, hạn chế và nguyên nhân, bài học kinh nghiệm.

Bộ Kế hoạch và Đầu tư phải đề xuất giải pháp đồng bộ, khả thi, hiệu quả để khắc phục, phấn đấu đạt tỷ lệ giải ngân cao nhất; đồng thời bảo đảm mục tiêu, chất lượng, hiệu quả sử dụng vốn đầu tư công theo đúng quy định của pháp luật và báo cáo Thường trực Chính phủ trong tháng 4/2021./.