Theo ông Nguyễn Hoàng Linh, công tác kiểm tra sẽ không giảm bớt đi, mà đơn giản thay vì phải kiểm tra tất cả các công đoạn trước khi thông quan thì nay được chuyển sang sau thông quan. Đồng nghĩa, doanh nghiệp vẫn phải bảo đảm các bằng chứng kỹ thuật chứng minh sản phẩm đáp ứng quy chuẩn nhưng lại tiết kiệm được rất nhiều thời gian, chi phí lưu kho bãi…

Các diễn giả tham gia buổi tọa đàm

Song, ông Linh cho rằng, việc quản lý theo phương thức hậu kiểm đặt ra nhiều khó khăn, thách thức đòi hỏi các cơ quan quản lý, cán bộ thực thi phải chủ động, tích cực hơn.

“Nếu doanh nghiệp có ý thức bảo vệ thương hiệu, thì hậu kiểm sẽ không khó khăn. Nhưng với các doanh nghiệp không quan tâm đến uy tín, chất lượng sản phẩm hoặc cố tình gian dối thì các cơ quan quản lý nhà nước sẽ vất vả hơn, khó khăn hơn trong việc xử lý hậu kiểm”

Đồng tình với quan điểm này, ông Đậu Anh Tuấn, Trưởng Ban Pháp chế, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam cho biết, việc chuyển từ tiền kiểm sang hậu kiểm không có nghĩa là từ bỏ quản lý, mà đưa ra một thông điệp rất rõ là Nhà nước giảm gánh nặng thủ tục hành chính, còn doanh nghiệp phải có trách nhiệm tuân thủ tốt những gì đã cam kết.

Liên quan đến việc các bộ chuyên ngành thực hiện cắt giảm ít nhất 50% số lượng hàng hóa trong danh mục hàng hóa nhóm 2 theo yêu cầu của Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ, ông Linh cho biết, đây là một chỉ tiêu đặt ra rất nhiều thách thức đối với tất cả các bộ, ngành.

“ Trong thời gian vừa qua, các bộ, ngành cũng chỉ đạo rất quyết liệt để triển khai chủ trương này của Chính phủ và có một số bộ ngành đã có những kết quả tương đối tích cực: Bộ Khoa học và Công nghệ đã chuyển 91% nhóm sản phẩm hàng hóa trước đây phải tiền kiểm thì nay chỉ hậu kiểm. Bộ Xây dựng đã cắt giảm các nhóm hàng vật liệu xây dựng không cần phải kiểm tra tiền kiểm. Bộ Công Thương đã bước đầu đưa các nhóm sản phẩm tiền kiểm sang hậu kiểm. Tuy nhiên, mục tiêu của Chính phủ là giảm 50% từ tiền kiểm sang hậu kiểm, đích đến là tháng 6/2018, tôi cho rằng để chuyển đổi sang mặc dù Bộ Khoa học và Công nghệ đã ban hành cơ chế hậu kiểm để các bộ, ban, ngành có thể căn cứ vào đó để có thể điều chỉnh phương thức quản lý đối với nhóm sản phẩm mà bộ, ngành phân công nhưng cần có thời gian để điều chỉnh và đưa hành động vào thực tiễn”, ông Linh nói.

Đối với hàng hóa nhóm 2 (sản phẩm hàng hóa có nguy cơ gây mất an toàn), ông Linh cho biết, có nhiều bất cập xảy ra khi thực hiện các thủ tục kiểm tra chuyên ngành này. Chính vì vậy theo tinh thần của Nghị quyết 19 và Nghị quyết 35 cũng như Nghị quyết 75 của Chính phủ, Chính phủ đã có chỉ đạo đến tất cả các Bộ, ngành trong việc rà soát các danh mục hàng hóa nhóm 2 xem cái nào xứng đáng để xem xét, tìm các cơ chế chuyển từ tiền kiểm sang hậu kiểm để giảm các chi phí, vướng mắc, bất cập, khó khăn của doanh nghiệp trong quá trình thực hiện.

“Trong thời gian vừa qua, thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, của lãnh đạo Bộ Khoa học và Công nghệ, Cục Tiêu chuẩn đo lường chất lượng cũng thêm mưu cho lãnh đạo Bộ phối hợp cùng 12 Bộ, ngành để tổ chức rà soát các danh mục hàng hóa nhóm 2 để xem xem cái nào nên để, cái nào nên loại bỏ ra khỏi danh mục. Qua đó, chúng tôi cũng tham mưu cho các cấp có thẩm quyền để ban hành cơ chế hậu kiểm thay vì cơ chế tiền kiểm hiện nay được áp dụng rộng rãi tại các Bộ, ngành để tạo điều kiện thuận lợi nhất cho doanh nghiệp”, ông Linh cho biết thêm.

Liên quan đến những cải cách trong hoạt động kiểm tra chuyên ngành, ông Đậu Anh Tuấn đánh giá cao những nỗ lực của Bộ Khoa học và Công nghệ, đặc biệt, tại Thông tư 07/2017 đã quy định đối với doanh nghiệp 3 lần thông quan liên tiếp, mà không vi phạm sẽ được miễn kiểm tra trong vòng một năm.

Bên cạnh đó, ông Tuấn cũng cho rằng, vẫn còn có tình trạng hiện tại việc lạm dụng kiểm tra gây ảnh hưởng rất lớn cho doanh nghiệp.

“Trước đây, kiểm nghiệm focmandehit, xác xuất tìm thấy nguy cơ gây ảnh hưởng đến sức khỏe rất ít, tỷ suất 1/1000 nhưng doanh nghiệp phải chi trả chi phí rất lớn. Điều này cho thấy, cần phải giảm danh mục hàng hóa nhóm 2. Thủ tướng chỉ đạo kiểm tra chuyên ngành từ 30% giảm xuống còn 15% trong thời gian tới. Do vậy, trách nhiệm của các bộ, ngành là rà soát lại các nhóm mặt hàng xem nhóm nào có thể loại trừ ra khỏi danh mục ấy trong thời gian tới”, ông Tuấn nói.

Song, ông Tuấn cũng kiến nghị, những ngành hàng nào có nguy cơ vi phạm pháp luật cao, những doanh nghiệp nào có tiền sử vi phạm pháp luật thì cơ quan quản lý nhà nước phải đưa vào tầm ngắm và áp dụng hình thức kiểm tra chặt chẽ hơn./.